O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi s. A. Usmanov
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Ob‟ekt
Axborot manbai Axborot tashuvchi Ko‟rsatkichlar Avtomobil buzilguncha o‘tilgan yo‘l Spidometr ko‘rsatkichlari Yo‘l varaqasi Kunlik yo‘l, oylik yo‘l, ekspluatatsiya boshidan o‘tilgan yo‘l Yonilg‘i sarfi Bakdagi yonilg‘i miqdori Yo‘l varaqasi, yonilg‘i quyish qaydnomasi Smena davomidagi sarf, me‘yordan ortiq sarf Avtomobilning yo‘lda buzilishi Yo‘ldan qaytish haqidagi belgi Yo‘l varaqasi, ta`mirlash varaqasi Buzilishlar soni Agregatning ishlash qobiliyati Texnik holat ko‘rsatkichlari Texnik holat haqidagi akt Agregat resursi TXK va JT amal- larining qiyinligi Qiyinlik me‘yorlari Ta`mirlash varaqasi Amallarning haqiqiy qiyinligi 267 6.1–rasm. ATK faoliyati haqida axborotlar manbai va tashuvchilari Bo‘linmalar va xodimlarning ishi turli hujjatlarda qayd qilinadi (yo‘l varaqasi, ta`mirlash varaqasi, yonilg‘i berish hujjati, ehtiyot qismlar olish uchun talabnoma va hakazo). Hozirgi paytda hujjatlar tarkibi va shakliga qo‘yilgan yagona talablar yo‘q, lekin ularni (saqlanadigan axborot turiga qarab) uch xilga ajratish mumkin: me‘yoriy, birlamchi va ikkilamchi. Yozilgan axborot (ma‘lumot) lar ma‘lum muddat ichida o‘zgarmay qoladigan hujjatlar, me‘yoriy hujjatlar deyiladi (TXK larning davriyligi, yonilg‘i sarfi me‘yorlari, detallarning omborxona raqamlari va hakazo). Joriy ishlab chiqarish faoliyatlari haqidagi axborot qayd etiladigan hujjatlar, birlamchi, deyiladi (yo‘l varaqalari, ta`mir uchun talabnoma, ehtiyot qismni olish uchun talabnoma va hakazo) Ularda me‘yoriy va statistik hujjatlardan olingan axborot ham bo‘lishi mumkin. Ikkilamchi hujjatlarda birlamchi hujjatlardan tanlab olib, guruhlarga ajratish natijalari (ehtiyot qismlar sarfi haqida ma‘lumotlar, yonilg‘ini tejash uchun mukofot hujjati, avtomobillarning ta`mirda turgan vaqti haqida ma‘lumotlar va b.), me‘yoriy va ma‘lumotnoma hamda boshqa axborotlar yoziladi. 268 Hujjat, axborot tashuvchi sifatida korxonaning qator bo‘linmalaridan o‘tadi va ularning har biri hujjatga ma‘lum axborotlarni qo‘shadi yoki undan olib foydalanadi. Hujjatlar majmuasi, ularning o‘tish yo‘llari bilan birga olib qaraganda hujjatlar aylanmasini yoki korxonadagi axborotlar oqimini bildiradi. Bu oqim har bir korxona uchun o‘zgacha, o‘ziga xos bo‘ladi. Shunga qaramay, hujjatlar oqimi maqsadga qanchalik muvofiq ekanini qo‘yidagi ko‘rsatkichlar bilan baholash mumkin (boshqa sharoitlar bir xil bo‘lganda): - qayta ishlanadigan axborotlar hajmi (hujjat, masala, bo‘linma, ATK miqyoslarida); - me‘yoriy va ma‘lumotnoma, birlamchi va ikkilamchi axborotlar hajmining nisbati; - axborotni takrorlash darajasi (hujjat, masala, bo‘linma, ATK miqyoslarida); - ma‘lumotlarni qayta ishlash qiyinligi va hakazo ATKda hisoblash texnikasi bo‘lmasa, hujjatlar qo‘l kuchi bilan qayta ishlanadi. Axborot texnologiyalarini qo‘llash natijasida hujjatlar aylanmasi bir muncha o‘zgaradi, chunki ma‘lumotlarning kompyuterdagi bazasidan foydalaniladi (6.2- rasm). Ma‘lumotlar bazasida barcha me‘yoriy va ma‘lumotnoma axborotlari, birlamchi hujjatlardagi ma‘lumotlar saqlanadi va ikkilamchi hujjatlar avtomatlashgan tarzda shakllanadi. Hujjatlar aylanmasidagi o‘zgarishlarni, qo‘llanayotgan axborot texnologiyalarining mukammallik darajasini quyidagi ko‘rsatkichlar yordamida baholash mumkin: - xodimlar qo‘l kuchi bilan qayta ishlaydigan axborotlar hajmi; - axborot tizimining ma‘lumotlar bazasida saqlanayotgan me‘yoriy va ma‘lumotnoma axborotlari hajmi; - ma‘lumotlar bazasiga klaviatura orqali ma‘lum vaqt oralig‘ida kiritilgan joriy axborot hajmi; - axborot tizimining aloqa kanallari bo‘yicha uzatiladigan axborot hajmi. 269 ` 6.2-rasm. Axborot texnologiyalarini qo‘llaganda hujjatlar shakllanish sxemasining o‘zgarishi. Amalda, har qanday hujjat ikki qismdan - bayon qismi va axborotlardan iborat. Bayon qismi hujjatning o‘zini tavsiflaydi (nomi, raqami, sanasi va hakazo). Axborot qismi bir xil yozuvlar ketma-ketligidan iborat (6.3-rasm). 6.3–rasm. Hujjat tarkibi namunasi Hujjatdagi axborot hajmi: W xuj W b -W a , (6.5) bu erda W b – bayon qismining hajmi, kb; W a – axborot qismining hajmi, kb |