Sifat analizi bo‘yicha masalalar yechish usullari
1-
masala
. Butan, pentan va etanolning tutilish hajmlari mos
ravishda 57, 152 va 78 ml ga teng. Etanol uchun Kovach indeksini
hisoblang.
Yechish
. Kovachning indeksi quyidagi tenglama yordamida
aniqlanadi:
Masala shartida berilgan qiymatlarni tenglamaga mos ravishda
qo„yamiz:
Javob
:431,6
2-
masala
.Gaz suyuqlik xromatografiyasi usulida uglevodorodlarni
bir-biridan ajratishda yutilmaydigan komponent –havoning tutilish vaqti
1,72 minutni tashkil etdi. Uglevodorodlarning-n-geptan, 2-metilgeptan,
siklopentan va n-oktanning tutilish vaqtlari mos ravishda 9,63; 12,40;
49
13,19 va 14,21 minut qiymatlarga teng. 2-metilgeptan, siklopentan
uchun Kovach indekslarini hisoblang.
Yechish
.
tenglama yordamida barcha uglevodo-
rodlarning nisbiy tutilish qiymatlarini aniqlaymiz: n-geksan-7,91; 2-
metilgeptan -10,68; siklopentan -11,47 va n-oktan – 12,49 minut.
Kovach tenglamasi bo„yicha hisoblaymiz:
[
]
[
]
Javob
:
3-
masala
. Karbovaks fazasi bilan to„ldirilgan xromatografik
kolonkada 77
0
C haroratda, gaz oqimining tezligi 90 ml/minut bo„lganda
alifatik spirtlarning quyidagi tutilish vaqtlari aniqlandi: metanol- 72,3 s;
etanol- 126 s; butanol- 509 s. Yutilmaydigan komponentning tutilish
vaqti 30 sekund. Yuqorida keltirilgan sharoitda n-pentanolning tutilish
hajmini aniqlang.
Yechishi
. Masalani yechish uchun quyidagi bog„liqlikdan foydala-
namiz:
Qo„shimcha jadval tuzamiz.
n
t
R
, C
lg t
R
1
72,3
42,3
1,63
2
126
96
1,98
4
509
479
2,68
Jadvaldagi keltirilgan qiymatlar asosida tenglamalar tuzami:
1,63=a+b
1,93=a+2b
2,68=a+4b
Tenglamalar sistemasining yechimi quyidagi qiymatlarni keltirdi:
b=0,35; a=1,28.
50
Hisoblash uchun
tenglama o„rinli.
Pentanol uchun
.
Bundan
⁄
Javob
:
4-
masala
. Yutilmaydigan komponentning tutilish hajmi 5 ml.
Ush-bu kolonkada propan xromatografik cho„qqisigacha bo„lgan
masofa (
) diagramma lentasining turli xil tezlik qiymatlarida (q)
quyidagicha:
№
1
2
, mm
7
1,75
q, sm/min
6
1,5
w, ml/min
60
60
ning aniqlash xatosi 1 mm. Propanning qaysi holatida sifat
analizi qilishligini aniqlang.
Yechish
. Propanning sifat analizini o„tkazish sharoiti faqat uning
tutilish hajmining yutilmaydigan modda tutilish hajmi qiymatidan
ishonchlilik intervali chegarasining tashqarisida farq qiladigan sharoitda
amalga oshadi.
Xromatogramma olingan sharoitni o„rganib chiqamiz:
1 holat. Agar
topish xatoligi 1 mm bo„lsa,
qiymati 6 dan 8
gacha o„zgaradi. Yutilmaydigan komponentning tutilish hajmi kichik
qiymat bo„lgani uchun, biz faqat
ning past o„zgarish chegarasini
o„rganamiz.
bo„lganda tutilish hajmi:
6 ml > 5 ml bo„lganligi uchun ushbu sharoitda propanni sifatiy
analiz qilishimiz mumkin degan hulosa chiqarishimiz mumkin.
2 -holat. Birinchi holatga o„xshab :
51
3 ml < 5 ml, demak, ushbu sharoitda propannni sifatiy analiz qilish
mumkin emas.
Javob
: ushbu sharoitda propannni sifat analiz qilish mumkin emas.
Dostları ilə paylaş: |