O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

 
Ion almashinish xromatografiyasi bo‘yicha mustaqil masalalar 
yechish 
 
1
- masala
. Ion almashinish xromatografiyasi usulida eritma 
tarkibidagi tuz konsentrasiyasini aniqlash uchun aniqlanadigan 
eritmaning alikvot qismi 
formaga o„tgan kationning KU-2 orqali 
o„tkaziladi. Xromatografik kolonka keyinchalik suv bilan yuvilib, hosil 
bo„lgan elyuent konsentrasiyasi aniq bo„lgan 
eritmasi bilan bilan 
titrlanadi 
.Tajribada olingan natijalar jadvalda keltirilgan. 
Variant 
Tuz eritmasi 
A 
10.00 
0.1022 
10.05 
B 
10.00 
0.1005 
16.35 
V 
10.00 
0.1000 
11.95 
G 
5.00 
0.1204 
15.20 
D 
5.00 
0.1155 
12.45 
Jadvalda keltirilgan qiymatlar asosida har bir tuzning titrini 
hisoblang. 
2
-masala
. Namuna tarkibidagi 
ionini aniqlash uchun kationit 
KU-2 ning
formasi qo„llaniladi. m massaga ega bo„lgan namuna 
hajmga ega bo„lgan o„lchov kolbasiga eritildi. Undan alikvot qism (
olinib xromatografik kolonkadan o„tkazildi. Kolonka distillangan suv 

---

120 
bilan yuvildi, hosil bo„lgan elyuent konsentratsiyasi aniq 
bo„lgan eritmasi bilan titrlandi (
). 
Tajribada olingan natijalar jadvalda keltirilgan.
Vari
ant 
Tuz namunasi 
m, g 
ml 
ml 
mol/l 
, 
ml 
A 
1,0004 100 
10.0 
0.1002 
17.08 
B 
1,1015 100 
10.00 
0.09500 
11.27 
V 
0.9598 100 
10.00 
0.1124 
10.05 
G 
1.6888 50 
5.00 
0.09802 
12.12 
D 
2.2600 50 
10.00 
0.1035 
13.57 
Jadvalda keltirilgan qiymatlar asosida har bir tuzning tarkibidagi 
Na
+
ionining miqdorini aniqlang. 
3-
masala
. Laboratoriyada kumush nitrat eritmasining standart 
eritmasi yo„qligi uchun, galogenlarni aniqlashda anionit AB-17 ning 
formasi ishlatiladi.
Aniqlanadigan 
galogen 
eritmasining 
alikvot 
qismi 
xromatografik kolonkadan o„tkazilib distillangan suv bilan yuviladi. 
Hosil bo„lgan elyuent konsentratsiyasi aniq bo„lgan 
bilan titrlandi 
. 
Tajribada olingan natijalar jadvalda keltirilgan. 
Variant 
Galogenid-
ion 
, ml 
,mol/l 
,ml 
A 
10.00 
0.09045 
12.34 
B 
5.00 
0.08710 
8.05 
V 
5.00 
0.1100 
9.00 
G 
10.00 
0.1044 
14.95 
D 
5.00 
0.09315 
10.22 

---

121 
Jadvalda keltirilgan qiymatlar asosida har bir namuna tarkibidagi 
galogenlarning titrini aniqlang. 
4-
masala.
ionini 
ionidan ajratish uchun 
formaga 
o„tkazilgan kationit KU-2 dan foydalandik. 
Tarkibida 
va 
ionlari mavjud bo„lgan eritmaga 
sulfosalistil kislota (H
3
L) va NH
3
qo„shildi. Bunda eritma tarkibidagi 
ioni [Cu(NH
3
)
4
]
+2
shakliga o„tdi. 
ioni [FeL
3
]
-6 
kation 
yutadigan anion tarkibiga o„tdi. [FeL
3
]
-6
anioni kationitda yutilmaydi.
Hosil bo„lgan eritma kationit bilan to„ldirilgan kolonka orqali 
o„tkazildi. 
ionini to„la o„tkazish uchun kolonka sulfosalistil kislota 
va ammiak eritmasi bilan yuvildi. Yutilgan mis ionlarini kolonkadan 
chiqarish uchun xlorid kislota eritmasi bilan yuvildi. Olingan 
elyuentning hajmi 
o„lchov kolbasiga yig„ib olindi. 
Mis ionlarining miqdorini aniqlash uchun bilvosita yodometrik 
titrlash usuli qo„llanildi. Bunda mis eritmasining alikvot qismini 
titrlashga konsentratsiyasi aniq bo„lgan 
eritmadan 
hajm sarflandi. Titrlashda ishlatilgan reaksiyalar tenglamalarini yozing.
Tajribada olingan natijalar jadvalda keltirilgan.
Variant 
, 
ml 
ml 
, 
mol/l 
, 
ml 
A 
50
10.00 
0.03041 
6.70 
B 
100 
25.00 
0.04031 
5.42 
V 
100 
25.00 
0.03525 
7.35 
G 
50
10.00 
0.03474 
5.20 
D 
100
25.00 
0.04100 
6.15 
Jadvalda keltirilgan qiymatlar asosida namuna tarkibidagi 
ioni miqdorini hisoblab toping. 
5
-masala
. 5 g kationit saqlagan kolonka orqali 250,0 ml 
0,05 M 
eritmasi o„tkazildi. Kolonkadan chiqayotgan eritmani 
hajmi 50 ml bo„lgan porsiyalar sifatida yig„ildi. Har qaysi porsiyada 
ruxning miqdorini aniqlaganda quyidagi natijalar olindi: mol
ekv/l: 1 –

---

122 
0,016; 2– 0,058; 3 – 0,076; 4 – 0,100; 5 – 0,100. Kationitning to„liq 
dinamik hajmiy almashinish sig„imini toping.