O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti
Yüklə 6,9 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Kompyuter o‘quv mahsulotlari
(KO‘M) ni yaratish tavsifiga o‘tishdan oldin, ularni ma’lum sinflarga bo‘lib olamiz. Dastavval barcha KO‘M larni ikki: lokal texnologiyalar va internet texnologiyalar uchun mo‘ljallangan mahsulotlar guruhiga ajratamiz. Lokal texnologiyalar deganda, alohida kompyuterda ishlash uchun mo‘ljallangan disk yoki lokal tarmoq vositalari yordamida boshqa kompyuterga uzatish imkoniga egaqilib yaratilgan ilovalar tushuniladi. Internet texnologiya global (Internet) tarmoqlari uchun ilovalarni o‘zlari emas, ularning nusxalari foydalanuvchiga maxsus dasturlarning veb sahifalari orqali kirish mumkin bo‘lgan ilovalar yaratishni ko‘zda tutadi. Lokal gipermatnli ilovalarni yaratish uchun hozirgi kunda ko‘pgina dasturlar ishlab chiqilgan. Masalan, HelpWrirer Windows boshqaruvida ishlaydigan konstruktor. Windows uchun mo‘ljallangan MS Access dasturi. Elektron o‘quv nashrlar yaratish jarayoni ta’lim borasida oliy o‘quv yurti faoliyatining etakchi yo‘nalishiga aylanib bormoqda. Elektron o‘quv nashrlarini (EO‘N) yaratish murakkab didaktik talablarni o‘z ichiga oladi, lekin hozirgi zamonaviy axborot texnologiyalari bu muammoni hal qilishda keng imkoniyatlar yaratib beradi. Bunda quyidagi talablarga e’tibor qaratish lozim: kursning bo‘limlar birligida namoyish qilinishi; mundarija bo‘limlariga to‘liq ruxsat etilishi; turli ko‘rinishdagi ma’lumotlardan foydalanish; o‘quv materialining o‘rganuvchi xususiyatlari yuzasidan moslashuv- chanligi. EO‘N ni yaratishda turli darajadagi o‘rganuvchilar uchun individual ta’lim xususiyatlarini hisobga olish zarur. Bunda qanday ma’lumot tasvirlanayapti, qanday qilib, qanaqa ketma-ketlikda, qaysi o‘qitish uslubiyati qo‘llanilmoqda – bularning hammasi ma’lum o‘quv jarayonining individual chizgilari hisoblanadi. Hozirgi vaqtda 207 masofaviy o‘qitishda keng ko‘lamdagi elektron o‘qitish tizimlari mavjud bo‘lib, ularga misol sifatida VLE (o‘qitishning virtual vositalari-Virtual Learing Environment), V2K- Bridge to Knowledge, WebCT, Learning Space, OpenClass, KADIS va Prometey tizimlari va boshqa shu kabi o‘quv jarayonining asosiy vazifalarini avtomatlashtiruvchi tizimlarni keltirish mumkin. Zamonaviy adabiyotlar va ta’lim tizimidagi mavjud me’yoriy xujjatlarga asoslanib, o‘quv jarayonida qo‘llaniladigan EO‘N larni qo‘llanilish maqsadiga ko‘ra quyidagi belgilariga asoslanib guruhlarga ajratish mumkin: tuzilishiga ko‘ra, funksional vazifasiga ko‘ra, matnni tashkil qilishiga ko‘ra, ma’lumotni tasvirlash xarakteriga ko‘ra, ma’lumotni ifodalash shakliga ko‘ra, maqsadga yo‘naltiril-ganligiga ko‘ra, tarqatilish texnologiyasiga ko‘ra, foydalanuvchi va elektron vosita orasidagi bog‘liqlik xarakteriga ko‘ra va hokazo. EO‘N lar moslashuvchanligini oshirishda uning ko‘p darajaliligi ham yuqori samara beradi. Ko‘p darajali EO‘N lar o‘quv materialini ko‘rib chiqishning bir nechta yo‘llarini o‘z ichiga olgan bo‘lishi, ya’ni turli qiyinlik darajalaridan iborat bo‘lishi mumkin. Bunda har bir daraja modullarga ajratilib, har bir moduldagi yangi ma’lumot oldingi ma’lumotlar bilan nazariy bog‘langan bo‘lishi lozim. EO‘N ning har bir moduli test topshirig‘i ko‘rinishidagi nazorat savollarini echish bilan tugallanishi mumkin. Bu tuzilishni biz quyidagicha tasvirlaymiz: Shu o‘rinda biz uch darajadagi moslashuvchanlik xususiyatiga ega bo‘lgan EO‘N larni yaratishni keltirib o‘tmoqchimiz. Birinchi darajada o‘quv materiali bo‘limlari oddiy HTML tilida, oq-qora rangda ikki o‘lchamli tasvirlardan iborat, oddiy chizmalardan foydalanilgan holda tasvirlanishi mumkin. Ikkinchi darajada o‘quv materiali bo‘limlari HTML, Java, JavaScript ilovalari, 2-D, 3-D va rangli tasvirlar, bo‘limlarning bir-biri bilan o‘zaro bog‘liklik holida keltirilishi mumkin. Uchinchi darajada o‘quv materiali har bir bo‘limda HTML, Java, JavaScript ilovalari, 2-D, 3-D va rangli tasvirlar va matnlardan tashqari, ovozli, video, namoyishli tarzda va albatta testlash dasturi bilan birga keltiriladi. 208 Yuqorida sanab o‘tilgan uch xil darajali EO‘N larni yaratish o‘quvchi bilim salohiyatini oshishi, masofaviy o‘qitishda bilimni o‘zlashtirish ko‘rsatkichini va darslikning o‘quvchiga bo‘lgan moslashuvchanlik darajasini yuqoriga ko‘tarilishiga olib keladi. Yüklə 6,9 Mb. Dostları ilə paylaş:
|