O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi sh. Dj. Ergashxodjaeva strategik marketing toshkent – 2019

Iste’mol sektoridagi xizmatlarga bo‘lgan talab
xuddi iste’mol tovarlariga
bo‘lgan talabni aniqlagandagidek yo‘l bilan aniqlanadi. Bunda potensial iste’mol
birliklarining xizmatdan foydalanish darajasi yoki tezligiga to‘g‘ri keladigan miqdori
asos qilib olinadi. SHu bilan birga xizmatlar talabni tahlil qilishda e’tiborga olish
lozim bo‘lgan ba’zi xususiyatlarga ega bo‘ladi. Bu xususiyatlar xizmatlarning
moddiy emasligi va saqlanmasligidan kelib chiqadi. Xizmatdan foydalanish uchun
shu xizmatni ko‘rsatuvchi shaxs yoki servis tashkiloti bilan bevosita muloqot
o‘rnatish zarur.
Sanoat tovarlariga bo‘lgan talab.
YUqorida ko‘rsatib o‘tilganidek, sanoat
sektoridagi talab - ishlab chiqarish talabidir. Bunday talab sotib olingan tovarlardan
boshqa tashkilotlar yoki pirovard iste’molchilarning talabini qondirish maqsadida o‘z
ishlab chiqarish tizimida foydalanadigan tashkilotlarda paydo bo‘ladi. Demak, sanoat
tovarlari va yoki xizmatlariga bo‘lgan talab kelgusida qondirilishi kerak bo‘lgan bir

---

---

89

yoki bir necha manbalarga bog‘liq bo‘ladi.
SHuning uchun operasion marketing uchun mas’ul bo‘lgan xodim o‘zining
bevosita mijozlarining talabinigina emas, balki bevosita mijozlar xizmat
ko‘rsatadigan mijozlarning talablarini ham bilishi va oldindan ko‘ra olishi lozim. Aks
holda u g‘oyatda reaktiv faoliyat bilangina cheklanishga majbur bo‘ladi.
Sanoat tovarlariga bo‘lgan talab ularning sarflanadigan materiallar, yarim
tayyor mahsulotlar yoki pirovard mahsulot ekanligiga qarab turlicha tarkiblanadi.
Bazi tavofutlarni hisobga olmagan holda, talabni baholash uchun zarur bo‘lgan
dastlabki ma’lumotlar iste’mol tovarlari uchun talab qilinadigan ma’lumotlardan farq
qilmaydi.
Sarflanadigan materiallarga bo‘lgan talab.
Iste’mol tovarlariga eng yaqin
toifa firma o‘z ishlab chiqarish jarayonida foydalanadigan va pirovard mahsulotlarga
o‘tmaydigan