Boshlang’ich baholash — ta’lim jarayoni boshida ta’lim oluvchilarning dastlabki bilim, ko’nikma va malakalarini aniqlash uchun o’tkaziladi. Bunday baholash natijalari ta’lim jarayonining mazmuni, usullari va shakllarini tanlash imkonini beradi.
Joriy (shakllantiruvchi) baholash muntazam ravishda o’tkazib boriladi. U ta’lim jarayonidagi yutuq va kamchiliklarni, ta’lim jarayoni samarasini tezkor(operativ) aniqlab borish, o’quv jarayonini muvofiqlashtirish va ta’lim beruvchi va ta’lim oluvchi o’rtasidagi qaytar aloqani ta’minlash imkoniniberadi.
Yakuniy (umumlashtiruvchi) baholash - ta’lim oluvchining ta’lim jarayonining ma’lum davridagi o’zlashtirish natijalarini belgilangan mezon va standartlarga javob berishini aniqlaydi. Yakuniy baholash ta’lim jarayonining ma’lum bosqichi yakunida o’tkaziladi. U joriy baholash natijalarini jamlaydi.
Umumlashtiruvchi baholashni o’tkazishda quyidagilarga e’tibor berish lozim:
Ta’lim oluvchi umumlashtiruvchi baholash nima uchun o’tkazilishi
haqida ma’lumotga ega bo’lishi lozim. Buuni baholashga tayyorgarlik
ko’rishga olib keladi.
Baholashni o’tkazish shartlari unga jiddiy yondashishiga,
diqqatni chalg’itadigan yoki tasodifiy uzilishlardan o’zini chetga olishga
hamda ta’lim oluvchini o’z qobiliyatini namoyish qilishiga imkon
beradi.
Baholash o’tkazish sharoitida o’quvchi o’zini erkin tutishi va
noxushlik his qilmasligiga imkoniyat yaratish kerak.
Baholovchi va ta’lim oluvchi baholash nima berishi, u qachon, kim
tomonidan va qanday o’tkazilishini bilishlari muhim ahamiyatga egadir.
Qo’yilgan baho o’quv natijasini tushunish va uni
mujassamlashtirish uchun ahamiyatlidir.
Ta’lim oluvchi oldindan belgilangan natijalar mezoni yordamida
baholanishi lozim.
Rejalashtirilmagan baholashni o’tkazish maqsadga muvofiq emas.
