O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi t (1)
quyidagicha tasniflash mumkin:
1. Inson va jamiyatga ta’sir qilish
xususiyatiga ko‘ra ijobiy natija beradigan
mafkuralar. Bularga kiradi:
2. Inson va jamiyatga ta’sir qilish
xususiyatiga ko‘ra salbiy natija beradigan
mafkuralar. Bularga kiradi:
1.1. Real (amaliy) mafkuralar.
2.1. Utopik (xayoliy) mafkuralar.
1.2. Tadrijiy (evolyutsion) mafkuralar.
2.2. Inkilobiy (revolyutsion) mafkuralar.
1.3. Liberal mafkuralar.
2.3. Mustabid (totalitar) mafkuralar.
1.4. Progressiv mafkuralar.
2.4. Regressiv mafkuralar.
1.5. Bunyodkor mafkuralar.
2.5. Vayronkor mafkuralar.
Har bir narsa va hodisa mazmun va shaklga ega bo‘lganidek, har qanday mafkuraning
ham mazmun va shakli mavjuddir. Mafkuraning shakli bu uning ichki va tashki tuzilishini o‘zida ifodalovchi strukturasi, ya’ni mavjudlik usulidir. Shunga ko‘ra mafkuraning quyidagi shakllari mavjud:
anarxiya,
monarxiya,
totalitarizm,
liberalizm,
demokratiya.
Anarxizm - (yun.—beboshlik, hokimiyatsizlik) - har qanday hokimiyat va davlatni inkor etuvchi, har kim o‘ziga-o‘zi xo‘jayin, degan qarashni asos qilib oluvchi g‘oyalar asosida shakllangan ijtimoiy-siyosiy oqim. U jamiyatning umumiy manfaatlarini fuqarolarning
individual, ya’ni xos manfaatlariga qarama-qarshi qo‘yish, umumiy manfaatlarni hisobga olib,
jamiyatni boshqaruvchi, birlashtiruvchi, tartibga soluvchi davlat hokimiyatini tan olmaslik
