O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “sirtqi” fakultet

3. Tijorat banklarining zamonaviy xizmatlarini shakllantirish va innovatsion rivojlantirish darajasini tahlili, samaradorligini oshirish
Taraqqiy etgan davlatlar tajribasi ko’rsatadiki, innovatsiyalar tijorat banklarining raqobatbardoshligini ta’minlashning zaruriy shartlaridan biri hisoblanadi. Aynan, yangi bank mahsulotlarining taklif qilinishi bank xizmatlari bahosini pasaytirish imkonini bermoqda.
Tijorat banklarida innovatsiya deganda quyidagilar tushuniladi:
- yangi bank xizmati;
- mavjud bank xizmatining takomillashtirilgan ko’rinishi.
Xorijiy banklar amaliyotida qo’llanilayotgan, ammo O`zbekiston banklari amaliyotida mavjud bo’lmagan xizmat turlarini joriy qilish ham innovatsiya hisoblanadi.
1-jadval
O`zbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitob shakllari vositasida amalga oshirilgan to’lovlarning tarkibi va dinamikasi⁶

Naqd pulsiz hisob-kitob shakllari	Yillar					2017 yilda 2013 yilga nisbatan o’zgarishi, f.p.
	2013	2014	2015	2016	2017
To’lov talabnomasi	0,12	0,26	0,18	0,16	0,16	0,04
To’lov topshiriqnomasi	99,61	99,49	99,46	99,52	99,38	- 0,23
Hujjatlashtirilgan akkreditiv	0,02	0,02	0,01	0,01	0,04	0,02
Inkasso	0,25	0,23	0,35	0,31	0,42	0,17
To’lovlar - jami	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	x

1-jadval ma’lumotlaridan ko’rinadiki, respublikamizda naqd pulsiz hisob-kitob shakllari orqali amalga oshirilgan naqd pulsiz to’lovlarning umumiy hajmida eng yuqori salmoqni to’lov topshiriqnomalari orqali amalga oshirilgan to’lovlar egallaydi. Bu esa, naqd pulsiz hisob-kitob shakllaridan foydalanish amaliyotini takomillashtirish nuqtai-nazaridan salbiy holat hisoblanadi. Chunki, to’lov topshiriqnomalarida to’lov kafolatlanmagan.

1-jadval ma’lumotlaridan ko’rinadiki, hujjatlashtirilgan akkreditivlar orqali amalga oshirilgan to’lovlarning naqd pulsiz hisob-kitob shakllari orqali amalga oshirilgan naqd pulsiz to’lovlarning umumiy hajmidagi salmog’i juda kichik. Holbuki, hujjatlashtirilgan akkreditivlarda to’lov to’liq kafolatlangan.
Shuningdek, naqd pulsiz to’lovlarning umumiy hajmida to’lov talabnomasi va inkasso shakllari orqali amalga oshirilgan to’lovlar juda kichik salmoqni egallaydi.