O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “ ijtimoiy fanlar

fuqarolik jamiyati
g‘oyalarini yanada chuqurlashuvi uchun imkoniyatlar 
yaratadi. Hozirgi davrdagi rivojlangan mamlakatlarning asosiy strategik vazifasi – turli sotsial 
guruhlarning manfaatlarini hisobga olish va muvofiqlashtirish yo‘li bilan umum fuqaroviy 
konsensusga 
erishish, 
jamiyatni 
integratsiyalashga 
qaratilgan 
fuqarolik 
birdamligini 
ta’minlashdan iboratdir.
50
Xulosa qilib aytganda, fuqarolik jamiyati an’anaviy jamiyatlarning bir necha ming yillab rivojlanib va 
takomillashib borishining mantiqiy natijasi va hosilasi o‘laroq shakllandi. Bu jamiyatning paydo bo‘lishi va 
rivojlanishida g‘arbiy Evropada inson huquqlari va erkinliklarining nazariy qarashlardan amaliy hayotga 
aylanishi, shakllangan huquqiy davlatlarning yanada rivojlanishi fuqarolik jamiyatini shakllanishini zarurat 
qilib qo‘yganligi muhim ahmiyat kasb etdi.
XXI asr boshlariga kelib fuqarolik jamiyati g‘oyalari va bu kabi jamiyat qurish tajribasi Osiyo va 
Lotin Amerikasi mintaqasidagi mamlakatlar uchun ham yangilik bo‘lmay qoldi. Fuqarolik jamiyati har bir 
mamlakatning rivojlanishi uchun zaruriy shart-sharoit, “ma’naviy ijtimoiy resurs” sifatida o‘zini namoyon 
qila boshladi. SHuning uchun ham O‘zbekiston mamlakatida ham 1995 yilda fuqarolik jamiyati qurish 
asosiy strategik pirovard maqsad sifatida e’lon qilindi.Mustaqillikning o‘tgan 24 yili ichida mamlakatda 
fuqarolik jamiyatining huquqiy asoslari, sotsial strukturalari, institutlari rivojlangan mamlakatlar tajribasi va 
milliy an’analar asosida qaror topa boshladi. Hozirgi davrga kelib mamlakat fuqarolik jamiyati qurish 
islohotlarini yanada chuqurlashtirish pallasiga kirdi. Fuqarolik jamiyati qurish sari intilish davom etmoqda. 
 
1.
 
Fuqaroviylik, mazmun-mohiyati va asosiy xususiyatlari 
 
Mazkur mavzuning asosiy maqsadi fuqarolik jamiyati barpo etishda fuqarolarning faolligi 
qanday ahamiyatga ega ekanligini yoritishdan iborat. Zero fuqarolik jamiyati fuqaroviy ongi va 
faolligi yuksak bo‘lgan fuqarolar yordamida barpo etilishi mumkin. Fuqaroviylik mamlakatning 
rivojlanish bosqichlarida, boshqacha aytganda o‘tish davrida yaqqol namoyon bo‘ladi. Bugungi 
kunda ham ijtimoiy-siyosiy o‘zgarishlarni boshidan kechirayotgan, aniqrog‘i fuqarolik jamiyati 
barpo etayotgan turli mamlakatlarda fuqaroviylik muhim ahamiyat kasb etmoqda. Fuqaroviy 
faollikning negizini anglash uchun avvalo fuqaroviylikning nazariy mohiyatini tushunish talab 
etiladi.
Manbalarda qayd etilishicha o‘z vatani taraqqiyoti uchun har qanday yo‘l bilan, jismoniy 
yoki ma’naviy mehnat bilan xizmat qilgan kishi haqiqiy fuqaroga aylanadi. Bunday qarash biroz 
falsafiy ahamiyatga egadek tuyulsa-da, aslida fuqarolik jamiyati barpo etishda aynan fuqaroning 
vatan taraqqiyoti yo‘lidagi amaliy faoliyati muhim ahamiyat kasb etadi. 
Fuqaroviylik dastlabki qarashda huquqshunoslikka oid atama singari tuyuladi. Aslini 
olganda bu hodisani falsafiy, huquqiy, sotsiologik va siyosiy mohiyati mavjud.
50
Қаранг: Гражданское общество: понятие, структура, функции / http://geum.ru/book/133/532.html. 

---

51 
Fuqaroviylik bir davlatga mansublikni anglash, davlatga sodiqlik hamda vatanparvarlik 
hissi sifatida talqin etilishi mumkin. Bunda davlatni, konstitutsiyani, davlat ramzlarini hurmat 
qilish, davlat tuzumini va qonun ustuvorligini himoya qilishga tayyorlik nazarda tutiladi.