O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent to‘qimachilik va yengil sanoat instituti

2-§. Dissertatsiya matnining rasmiylashtirilishiga qo‘yiladigan talablar

Falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasining hajmi 60 varaqdan, fan doktori (DSc) dissertatsiyasining hajmi esa, 100 varaqdan oshmasligi kerak (matn varaqning old va orqa tomoniga yoziladi). Ijtimoiy-gumanitar fanlar yo‘nalishidagi dissertatsiya hajmi ko‘pi bilan 30 foizga oshirilishi mumkin. Mundarija, foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati, shartli belgilar va atamalar ro‘yxati hamdailovalar ko‘rsatilgan hajmga kirmaydi.

Dissertatsiya matni A4 formatdagi standart qog‘oz varag‘ining ikki tomonida joylashishi va qoida tariqasida, 1,5 qator oralig‘ida (“полуторный”) yozilishi lozim. Har bir bet: yuqoridan va pastdan 2 sm; chapdan 3 sm; o‘ngdan 1,5 sm hoshiyaga ega; xatboshi 1,27 sm ga teng va bir xilda bo‘lishi lozim.
Matnni kompyuter vositasida bosib chiqarishda “Times
New Roman” 14 o‘lchamli shriftda “Misrosoft Word” matn redaktoridan foydalanish tavsiya qilinadi.
Betlar titul varag‘idan boshlab oxirgi varaqgacha izchil ketma-ketlikda raqamlanadi. Betning tartib raqami varaqning pastki o‘ng burchagida 2 raqamidan boshlab yoziladi. Titul varag‘iga 1 raqami qo‘yilmaydi.
Dissertatsiyaning mundarijasi, kirish qismi, har bir bobi, xulosa, foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati va boshqa tarkibiy qismlari yangi betdan
rasmiylashtiriladi.
Dissertatsiya tarkibiy qismlarining bosh sarlavhalari («Mundarija», «Kirish», «Xulosa», «Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati» va boshqalar) bosh harflarda yoziladi.
Boblar rim raqamlari bilan raqamlanadi va sarlavhalarga ega bo‘ladi. Paragraflar «§» belgisi bilan belgilanadi, arab raqamlari bilan raqamlanadi va sarlavhalarga ega bo‘ladi. Boblar va paragraflar sarlavhalarining yuqori va pastki qismidan 12 o‘lchamli («pt») oraliq qoldirilishi kerak. Dissertatsiya matnida foydalanilgan adabiyotlardan olingan materialga havola satr osti eslatmalarda keltiriladi yoki uning foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxatidagi tartib raqami va shu adabiyotga iqtibos material joylashgan bet qavs ichida, dissertatsiya matnining
o‘zida alohida ko‘rsatiladi (masalan: [1; 25–26-b.]).
Surat, fotosurat, grafik, chizma, diagramma va shu kabilar «rasm» so‘zi bilan ifodalanib, ular varaqda ko‘rish uchun qulay tarzda joylashtirilishi
kerak. Rasmlar ular joylashgan boblar tartib raqami ko‘rsatilgan holda, izchil ketma-ketlikda, rasmning pastida o‘rta qismida raqamlanadi (masalan: «1.1- rasm.»), ilovalarda keltirilgan rasmlar bundan mustasno.
Har bir rasm nomlanishi kerak. Rasmning nomi uning ostiga yoziladi.
Zarur hollarda rasmga izoh berilishi mumkin va u ham rasmning ostiga qo‘yiladi.
Raqamli materiallar jadval ko‘rinishida rasmiylashtirilishi lozim. Jadvallar ular joylashgan boblar tartib raqami ko‘rsatilgan holda, izchil
ketma-ketlikda, jadvalning tepa o‘ng burchak qismida raqamlanadi (masalan: “1.1-jadval.”). Har bir jadval nomlanishi kerak. Jadvalning nomi uning
ustiga yoziladi. Dissertatsiya matnida beriladigan formulalar
(tenglamalar) «Misrosoft Word» matn redaktorining «Formula» funksiyasi yordamida aniq yozilgan bo‘lishi shart. Katta va kichik harflar, yuqori va pastki indekslar formulada aniq berilishi kerak. Formula uchun belgilarning o‘lchami quyidagicha ifodalanishi tavsiya etiladi: katta harflar va raqamlar 5-6 mm; kichik harflar 3 mm dan kam bo‘lmagan; daraja ko‘rsatkichlari va indekslari 2 mm dan kam bo‘lmagan hajmda. Formula va tegishli material «LaTeX» formatida berilishi mumkin.
Belgilarning ma’nolari bevosita formula ostida ularning formuladagi ketma-ketligi bo‘yicha beriladi. Har bir belgining ma’nosi yangi qatordan berilishi lozim. Berilgan ma’nolarning birinchi qatori «bunda» degan so‘z bilan ikki nuqtasiz boshlanadi.
Formulalar matndan alohida bo‘sh qatorlar bilan ajratib yoziladi. Har bir formulaning yuqori va pastki tomonlaridan 12 o‘lchamli («pt») oraliq qoldirilishi kerak. Agar tenglama bitta qatorga sig‘masa, sig‘magan qism tenglik belgisi «=» yoki qo‘shish «+», ayirish «–», ko‘paytirish «x» va bo‘lish «:» belgilaridan keyin ko‘chirilishi kerak. Har bir formula u joylashgan bob tartib raqami ko‘rsatilgan holda, izchil ketma-ketlikda, formulaning o‘ng tomonida qavs ichida raqamlanadi (masalan: «(1.1)»). Dissertatsiya matnida ko‘rsatilgan rasm, jadval
yoki formulaga havola qilinganda, qavs ichida tegishli rasm, jadval yoki formulaning raqami (belgisi) keltirilib, «qarang» degan so‘z qo‘llaniladi (masalan: «1.3-jadvalga qarang»).
Dissertatsiya matnida beriladigan izohlar izchil ketma-ketlikda raqamlanadi (masalan: «Izoh 1.:»). Dissertatsiya matnida ko‘rsatilgan shaxslarning F.I.O. amda tashkilot va mahsulotlarning nomlari va boshqa atoqli otlar o‘zgartirilib yozilishiga yo‘l qo‘yilmaydi.
Dissertatsiyaning ilovalari alohida betlarda rasmiylashtirilib, izchil ketma-ketlikda raqamlanadi va «ilova» degan so‘z bilan ifodalanadi(masalan: «1-ilova»). Ilova tegishli sarlavhaga ega bo‘ladi. Ilovalar dissertatsiyadan alohida jildda rasmiylashtirilganda, jildning titul varag‘ida dissertatsiya mavzusining nomi va uning ostida bosh harflar bilan «Ilovalar» degan so‘z yoziladi.