O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti

Yozuvga o’rgatishda orfografik elementlar.
Orfografiya yunoncha so’z 
bo’lib, “to’g’ri yozuv” degan ma’noni bildiradi. Orfografiya (imlo) adabiy tilning 
yozma shakli bilan bog’liq bo’lib, to’g’ri yozish haqidagi qoidalar yig’indisidir. 
Orfografiyani bilmay turib, fikrni adabiy til me’yorlari asosida yozma ifodalab 
bo’lmaydi. O’quvchilarning imloviy savodxonligi haqida g’amxo’rlik qilish tilning 
aniqligi, fikrni to’g’ri ifodalash, kishilar bilan o’zaro xatosiz muomala qilish uchun 
g’amxo’rlik demakdir. Savod o’rgatish davrida bolalarda grafik malakani 
shakllantirish bilan birga imloga oid malaka ham shakllantiriladi. 
Savod o’rgatish davrida o’quvchilar quyidagilarni amaliy tarzda o’rganadilar:
a) talaffuzi va yozilishida farq qilmaydigan so’zlarda tovush bilan harfning 
mosligini;

---

94 
b) so’zlarni alohida yozishni, ya’ni yozuv vositasida so’zni ma’no birligi 
sifatida ajratishni;
v) so’zning satrga sig’may qolgan qismini keyingi qatorga bo’g’inlab ko’chirib 
yozishni (bunda bo’g’in hosil qilgan bir unli harfni qatorga ko’chirib yozib 
bo’lmasligini);
g) gap boshida, shuningdek, kishilar ismida, hayvonlarga qo’yilgan nomlarda 
bosh harfning ishlatilishini.
Savod o’rgatish davrida o’quvchilarda o’z-o’zini tekshirishga oid malaka 
shakllantiriladi: ular yozganlarini namuna bilan solishtiradilar, yo’l qo’ygan 
xatolarini topadilar, ularni izohlashga o’rganadilar. SHu davrdanoq ko’chirib yozish, 
diktant va ijodiy yozuv (insho)lardan foydalaniladi.
Gap va so’zlarni yozishdan oldingi tayyorgarlik ishlari, muntazam o’tkazib 
boriladigan o’z-o’zini tekshirish mashqlari, o’qilgan matnning imlosini kuzatish 
o’quvchilarda yuqori savodxonlik garovi bo’lgan orfografik ziyraklikni asta-sekin 
shakllantira boradi, ularni yuqori sinflarda o’rganiladigan imlo qoidalarini puxta 
o’zlashtirishga tayyorlaydi.