Darbin-Uotson mezoni. Avtokorrelyatsiya - bu keyingi darajalar bilan
oldingilari o‗rtasidagi yoki haqiqiy darajalari bilan tegishli tekislangan qiymatlari
o‗rtasidagi farqlar orasidagi korrelyatsiyadir.
Hozirgi vaqtda avtokorrelyatsiya mavjudligini tekshirishda Darbin-Uotson
mezoni qo‗llanadi:
n i i n i i i DW 1
2
2
2
1
. (9)
DW mezonning mumkin bo‗lgan qiymatlari 0–4 oraliqda yotadi. Agar qatorda
avtokorrelyatsiya bo‗lmasa, uning qiymatlari 2 atrofida tebranadi. Hisoblab topilgan
haqiqiy qiymatlari jadvaldagi kritik qiymat bilan taqqoslanadi. Agarda
DW haq
DW past
bo‗lsa, qator avtokorrelyatsiyaga ega;
DW haq
DW yuqori
bo‗lsa u avtokorrelyatsiyaga
ega emas;
DW past
DW haq
DW yuqori
bo‗lsa, tekshirishni davom ettirish lozim. Bu erda
DW past
va
DW yuqori
– mezonning quyi va yuqori chegaralari. Salbiy avtokorrelyatsiya
mavjud (minus ishoraga ega) bo‗lsa, u holda mezon qiymatlari 2–4 orasida yotadi,
demak, tekshirish uchun
DW 4-
DW qiymatlarini aniqlash kerak
Nazorat savollari 1.
Dinamik qator deganda nimani tushunasiz?
2.
Iqtisodiy varitsiyaning turlarini tushuntirib bering?
3.
Variatsiya turlariga qarab necha xil ekonometrik model bo‗lishi mumkin?
4.
Dinamik qatorlarni tekislash usullarini tushuntirib bering.
5.
Dinamik qatorlarni tahlil qilishda qanday ko‗rsatkichlardan foydalaniladi?
6.
Moda va mediana atamalarining mohiyatini tushuntirib bering.
7.
Iqtisodiy rivojlanishning qanday turlari mavjud?
8.
O‗zbekistonda
makroiqtisodiy
dinamika
tahlilining
bosqichlarini
tushuntirib bering.
9.
O‗zbekistonda iqtisodiy rivojlanish qanday amalga oshirildi?
10.
Trend deb nimaga aytiladi va trend modellarini tuzishni tushuntiring.
170
11.
Chiziqli va chiziqsiz trendlarga misollar keltiring.
12.
Trend modellariga ta‘rif bering.
13.
Axborot texnologiyalari yordamida trend modelini tuzish jarayonini
tushuntirib bering.
14.
Trend modellarini tuzishda qanday dasturiy vositalarni bilasiz?
15.
Trend modellari asosida biror iqtisodiy ko‗rsatkichni prognoz qilish
mumkinmi?
16.
Trend modellarini baholash mezonlarini tushuntirib bering.
