O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti

 

---

2.2 Tibbiyot genetikasidagi irsiy kasalliklar 
Odamlardagi irsiy kasalliklarni tibbiyot genetikasi o`rganadi. 
Bunday kasalliklar xromosoma va gen mutatsiyalari tufayli paydo bo`ladi. 
Qarindoshlar o`rtasidagi nikoh, Ota-onalarning yoshlari kattali, Og`ir metallar, 
yuqori toksinga ega bolgan moddalar ( dioksinlar,benzopiren) 
Ayrim dori-darmonlar, Narkotiklar, alkogolizm, Homiladorlik vaqtida virusli 
kasalliklarbilan og`rish. 
Kasallik sababi: ona 30-40 yoshda bo`lishi, narkotiklar. Kasallik sababi: ona 
30-40 yoshda bo`lishi, narkotiklar. Autosoma 21-juft xromosomaning bittaga 
oshishi. 47 ta Simptomlari: bemorning boshi va ko`zlari nisbatan kichik, yuzi keng, 
og`zi chala ochiq, aqli zaifroq, bepusht bo`ladi . Oqibati: Turli organlarning tug`ma 
poroki, aqliy qoloq va zaif. Davosi: Davosi yoq, topilmagan! 
Sababi :Qarindoshlar o`rtasidagi nikoh,ota-onalarningyoshlari kattali,og`ir 
metallar, yuqori toksinga ega bolgan moddalar ,ayrim dori-darmonlar,narkotiklar, 
alkogolizm,homiladorlik vaqtida virusli kasalliklar bilan og`rish 
Sababi :Qarindoshlar o`rtasidagi nikoh,ota-onalarningyoshlari kattali,og`ir 
metallar, yuqori toksinga ega bolgan moddalar ,ayrim dori-darmonlar,narkotiklar, 
alkogolizm,homiladorlik vaqtida virusli kasalliklar bilan og`rish 
Belgilari: faqat qizlarda uchraydi , bo`yi past, bo`ynidan va peshonasigan sochlar 
o`sadi. Xromosomalar soni 45 ta 
Oqibati: Bepustlilik, 50 % - aqli zaiflik. Davosi: O`stiruvchi gormon. 
700 tadan 1 tada uchraydi. O`g`il bolalar ham qiz bolalar ham kasallik bilan 
tug`ilishi mumkin. 
700 tadan 1 tada uchraydi. O`g`il bolalar ham qiz bolalar ham kasallik bilan 
tug`ilishi mumkin. 

---

Sababi: Qarindoshlar o`rtasidagi nikoh,ota-onalarningyoshlari kattali,og`ir 
metallar, yuqori toksinga ega bolgan moddalar ,ayrim dori-darmonlar,narkotiklar, 
alkogolizm,homiladorlik vaqtida virusli kasalliklar bilan og`rish 
Belgilari «заячья губа» или «волчья пасть», Ko`zlar anamaliyasi, boshqa 
poroklar 
Ko`holatlarda o`lim bilan tugaydi. 
1000 o`g`il bolalar ichida 2 ta uchraydi. 
1000 o`g`il bolalar ichida 2 ta uchraydi. 
Sababi: Qarindoshlar o`rtasidagi nikoh,ota-onalarning yoshlari kattali,og`ir 
metallar, yuqori toksinga ega bolgan moddalar ,ayrim dori-darmonlar,narkotiklar, 
alkogolizm,homiladorlik vaqtida virusli kasalliklar bilan og`rish 
Belgilari: Kasal odamning qo`l va oyoqlari haddan tashqari uzun, yelkasi 
chanog`iga nisbatan tor, badanida ayollarnikiga o`xshash yog` to`planadi. 
Balog`atga yetgandan so`ng aqliy rivojlanishdan bir oz orqada qoladi.
Qarindoshlar o`rtasida nikoh tuzmaslik Avlodda irsiy kasalliklar kelib 
chqish ehtimollarini tekshirish Homiladorlik vaqtida tekshirish ishlarini olib borish 
Jahon tibbiyoti oldida turgan dolzarb masalalardan biri ijtimoiy kasalliklardir. 
Mamlakatimizda sil, psixiatriya, teri-tanosil, onkologiya xastaliklari bo'yicha 
alohida dasturlar ishlab chiqildi va Prezident qarorlari qabul qilindi.
Respublika ixtisoslashtirilgan markazlarining viloyatlarda filiallari tashkil 
etilmoqda. Chet el klinikalarida faoliyat yuritayotgan 50 dan ortiq vatandoshimiz 
yurtimizga qaytarildi.
Davlatimiz rahbari qarori bilan tibbiyot sohasida bakalavriat ta'lim yo'nalishlarida 
o'qish muddati 7 yildan 6 yil va "tibbiy profilaktika" yo'nalishida 6 yildan 5 yil etib 
belgilangani mamlakatimiz tibbiy ta'lim tizimini jahon standartlariga moslashtirish, 
joylarda kadrlar ta'minoti yaxshilanishi va davlat byudjeti mablag'lari maqsadli 
sarflanishiga xizmat qilmoqda.

---

Prezidentimizning nogironlarni davlat tomonidan qo'llab-quvvatlash tizimini 
takomillashtirishga oid farmoyishi doirasida 8,4 ming nafar nogiron protez-
ortopediya mahsulotlari bilan, 9,3 mingdan ziyod ehtiyojmand fuqaro reabilitatsiya 
texnik vositalari bilan bepul ta'minlandi. Shuningdek, 23 mingdan ziyod 1941-1945-
yillardagi urush faxriylari, yolg'iz keksalar, pensioner va nogironlar sanatoriyalarda 
bepul dam oldirildi.
Sog'liqni 
saqlash 
tizimining 
xususiy 
sektorini 
rivojlantirishni 
takomillashtirishga oid qaror bilan xususiy tibbiyot muassasalari shug'ullanishi 
mumkin bo'lgan tibbiy ixtisoslik turlari 50 tadan 126 taga ko'paytirildi. Natijada 
Toshkent shahrida Janubiy Koreya, Hindiston, Turkiya, Jizzax shahrida Janubiy 
Koreya, Farg'ona, Qarshi shaharlarida va Qumqo'rg'on tumanida Hindiston kabi 
davlatlar bilan qo'shma klinikalar tashkil etilmoqda. O'tgan 9 oy mobaynida xususiy 
tibbiyot muassasalari yana 400 dan ziyodga ko'payib, ularning soni 3 ming 860 dan 
oshgani xususiy tibbiyot muassasalariga berilayotgan keng imtiyoz va 
preferensiyalar samarasidir.
Joriy yilda "O'zfarmsanoat" aksiyadorlik konserni tomonidan 76 yangi 
mahsulot ishlab chiqarish o'zlashtirildi. Dori vositalari va tibbiyot buyumlari ishlab 
chiqarish 2011 yilga nisbatan 4 marta o'sdi.
Farmatsevtika sohasida yangi, yuqori texnologiyalarga asoslangan mahsulotlar 
ishlab chiqarishni o'zlashtirish uchun O'zbekiston taraqqiyot va rivojlanish 
jamg'armasidan 250 million dollar miqdorida kredit resurslari ajratildi. Umumiy 
qiymati qariyb 400 million dollarga teng bo'lgan 70 dan ortiq investitsiya loyihasini 
amalga oshirish boshlanib, ularning 33 tasi joriy yilda ishga tushiriladi.
Davlatimiz rahbarining "Nukus-farm", "Zomin-farm", "Kosonsoy-farm", "Sirdaryo-
farm", "Boysun-farm", "Bo'stonliq-farm" va "Parkent-farm" erkin iqtisodiy 
zonalarini tashkil etish to'g'risida"gi farmoni qabul qilinishi, avvalo, yurtimizda 
farmatsevtika sohasini rivojlantirish, dori-darmon vositalari hamda tibbiyot 
buyumlari ishlab chiqaruvchilarni qo'llab-quvvatlash, mahalliy dori-darmon 
vositalari bozorini o'zimizda ishlab chiqarilgan yuqori sifatli preparatlar bilan 

---

to'ldirish imkoniyatlarini kengaytirishga xizmat qiladi. Shu bilan birga, dori-darmon 
va tibbiyot buyumlarini eksport qilish hajmini yanada oshiradi.
Bu yo'nalishda amalga oshirilayotgan izchil ishlar o'z samarasini bera boshladi. 
Masalan, farmatsevtika mahsuloti eksporti 40 foizga oshirilishiga erishildi, yuqori 
texnologiyalar joriy qilinishi evaziga har bir ishchiga ishlab chiqarish samaradorligi 
35 foiz o'sdi. Mahalliy farmatsevtika korxonalari tomonidan ishlab chiqarilayotgan 
dorilar turi 2 ming 300 dan oshdi.
Yig'ilishda sohada o'z yechimini kutayotgan qator dolzarb masalalar ko'rib chiqildi. 
Xususan, ayniqsa, qishloq joylarda tizimli patronaj qamrovi sifatini yaxshilash, 
birlamchi tibbiy-sanitariya yordami muassasalarining moddiy-texnik bazasini 
mustahkamlash va ularning statsionar muassasalar bilan hamkorligini ta'minlash 
zarurligi ta'kidlandi. Mutasaddilarga sohada xususiy sektorni yanada rivojlantirish 
bo'yicha tegishli ko'rsatmalar berildi.
Tez tibbiy yordam xizmatini yanada takomillashtirish, skrining markazlari moddiy-
texnik bazasini mustahkamlash hamda ishlab chiqarilayotgan protez-ortopediya 
mahsulotlari, reabilitatsiya texnik vositalar sifatini yaxshilash masalalariga alohida 
e'tibor qaratildi. Sog'liqni saqlash ob'ektlarida qurilish-ta'mirlash ishlari bo'yicha 
loyiha-smeta hujjatlari sifati, xususiy tibbiyot sohasiga chet el investitsiyasi va 
yuqori malakali mutaxassislarni jalb etish ishlari isloh qilinishi lozim.
Aholini patronaj va tizimli dispanserizatsiya bilan to'liq qamrab olish, ona va bola 
skriningi hamda tibbiy-genetik xizmatni yanada takomillashtirish va ushbu 
xizmatlarni aholiga yaqinlashtirish maqsadida 2018-2022-yillarga mo'ljallangan 
Davlat dasturini ishlab chiqish ko'zda tutilmoqda.
Yig'ilishda tibbiyot xodimlarining malakasi va shaxsiy mas'uliyati masalasi jiddiy 
tanqid qilindi. Sohadagi kamchiliklarni bartaraf etish maqsadida sog'liqni saqlash 
tizimining davlat va xususiy sektoridagi barcha mutaxassislar faoliyatini 
litsenziyalash tizimini tatbiq etish nazarda tutilgan.