O‘zbekiston respublikasi o’liy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti iqtisodiyot fakulteti
Yüklə 287,06 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qimmatli qog‘ozlar
- Firma, korxona, tashkilot
- Mehmonxonalarda xavfsizlik xizmati
- FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI
|
Mutaxas-sis Ob’ektga tegishli ra-
qobatbardosh hujjat-lashtirishni olib borish Tadqiqotlar va ishlanmalarning zamonaviy usullarini bilishi va qo‘llashi Menejer Ushbu
obekt raqobat-
bardoshligini ta’minlov-chi tizim yaratish, tizim maqsadiga erishish sari jamoani yetaklab borish Tadqiqotlar va ishlanmalarning za-monaviy usullarini bilishi va qo‘l-lashi, jamoani shakllantirish usul-larini, mehnatni tashkil etish va motivlashlashtirish, sog‘liqni mus- tahkamlash, korporativ madaniyat da- rajasini ko‘tarishni bilishi va qo‘llashi Qimmatli qog‘ozlar Qimmatli qog‘ozlar bozo-rida qog‘ozlarning likvid-ligini ta’minlash Qimmatli qog‘ozlarning bozordagi qiymatining aktivlar bilan ta’-minlanganligi, muassasaning mo-liyaviy barqarorligi ta’minlan-ganligi, qimmatli qog‘ozlarning hi-moyalanganligi va sug‘urtalangan-ligi Axborot Aniq axborotning korxo-nada, hududda, mamlakatda, xorijda takrorlanishi Axborotning haqqoniyligi, asos-langanligi, yangiligi, konkretligi, tizimliligining ta’minlanganligi
Raqobatbardosh ob’ekt ish-lab chiqarish va fir-maning barqaror moliyaviy faoliyati Raqobatbardosh ob’ektni tashqi bozorda 20 %, ichki bozorda 60 % (kamida) ulushi, firmaning barqa-rorligi, samaradorligi, ishonch-liligining ta’minlanganligi Mehmonxona xizmatlarining raqobatbardoshligini quyidagi ko‘rsatkichlar bo‘yicha ko‘rib chiqishimiz mumkin: - iqtisodiy - xizmatlarning iste’mol narxi, qiymatida namoyon bo‘ladi; - tashkiliy - xizmatlarning taklif etish sharoitlarini tavsiflaydi; - tasnifiy - xizmatlarning ma’lum bir turga mansubligini bildiradi; - me’yoriy - xizmatlarning aniq bir standartlar, qoidalarga muvofiqligini ko‘rsatadi; - konstruktiv - xizmatlarning texnik ustunliklarini namoyish etadi; - ijtimoiy - xizmatlarning shaxsiy, ijtimoiy guruh va umuman jamiyatning o‘ziga xosligiga muvofiqligini ko‘rsatadi; - ergonomik - xizmatlarning inson organizmi va ruhiyati xossalariga muvofiqligini ko‘rsatadi. Tadqiqot natijasida turistik majmua mamlakat va uning alohida hududlari iqtisodiyotiga sezilarli ta’sir ko‘rsatishi ma’lum bo‘ldi,bu esa ushbu soha raqobatbardoshligini rivojlantirishzaruriyatini paydo qilmoqda. Bugungi kunda “mehmonxona xizmatlari raqobatbardoshligi” tushunchasining mazmunini tahlil qilish natijasida quyidagi asosiy xulosalar qilindi: 1. Raqobatbardoshlik - bu bozor xo‘jaligini yuritish tizimining elementidir. Bunda mehmonxona xizmatlarini ishlab chiqaruvchilar boshqa ishlab chiqaruvchilardan turizm bozoridagi ehtiyojlarni yaxshiroq qondirish xususiyatiga ega bo‘ladilar va shu bilan bozorda barqaror o‘rinni egallaydilar. 2. Mehmonxona xizmatlarining raqobatbardoshligi nisbiy tushunchadir, chunki u qaysi ishlab chiqaruvchi bilan qaysi bozorda solishtirish ro‘y berayotganligiga bog‘liq. Shu bilan birga, mehmonxona xizmatlarini ishlab chiqaruvchi yoki turistik mahsulot qaysi bozorda taqdim etilishidan qat’iy nazar, shubhasiz raqobat ustunligiga ega bo‘lishi ham mumkin. 3. Raqobatbardoshlik ichki iyerarxiyaga ega, ya’ni alohida turistik xizmat darajasidan to hududiy va milliy turistik majmua darajasigacha har xil lokalizatsiya darajalarining o‘zaro munosabatlari orqali namoyon bo‘ladi. Iyerarxiya darajalari o‘rtasidagi bog‘liqliqlar dialektik tavsifga ega: bir tomondan ularga o‘zaro majburiyatlar xos bo‘lsa, ikkinchi tomondan, har biri o‘zaro bog‘liq bo‘lmagan aniq sifat tavsiflariga ega bo‘lishi mumkin. 4. Turistik majmualar raqobatbardoshligini ma’lum bir darajada ta’minlovchi muhim elementlardan biri sifatida hududning turistik xizmatlar taklif etish omillariga egaligi, uning sifati, narxi va ulardan foydalanish darajasini ko‘rsatish mumkin. 5. Raqobat ustunligining ahamiyatliligi vaqt bilan chegaralangan. Erishilgan raqobatbardoshlik darajasini saqlab qolish uchun ustunliklarni shakllantirish jarayonini uzluksiz olib borish kerak. Demak, raqobatbardoshlik nafaqat iqtisodiy holat, balki mehmonxona xizmatlarini taklif etish, taqsimlash jarayonini takomillashtiruvchi innovatsiyalarni uzluksiz qo‘llash jarayonidir. 6. Raqobatbardoshlik mehmonxona korxonasi samaradorligini umumlashtiruvchi mezondir, chunki mehmonxona korxonasining “yashovchanligi” va rivojlanish imkoniyatlari uning erishgan raqobatbardoshlik darajasiga bog‘liq. Shu bilan birga, u mehmonxona korxonasini iqtisodiy tizim sifatida shakllantiradigan elementlar, jarayonlar va o‘zaro aloqalar soni, sifati va rivojlanishi sur’atiga bevosita bog‘liq bo‘ladi. Shunday qilib, raqobatbardoshlik har bir iqtisodiy tizim mo‘ljal olib shakllanishi, takomillashishi zarur bo‘lgan, muhim tizim yaratuvchi belgi sifatida ko‘rib chiqilishi kerak ekan.
Insonning hayoti xavfsizligini ta’minlash hamma vaqtda ham avvalo insonning o‘z hayotini muhofaza qilish, sog‘lig‘ini saqlash, yashash istagi hissiyotlaridan kelib chiqadi. O‘z hayoti xavfsizligining ertasini o‘ylamaydigan, hozirgi zamonamizdan juda ko‘p yillar ilgari xavfli sharoitlarda tavakkaliga sayohatga chiqgan jasur kishilar (Kuk, Skott, Magellan, Maklay, Livingston, Dikson, Nikitin, Bering, Dejnyov, Prjevalskiy, Polo, Batuta, Lazerev, Kruznshtern, Kolumb, Vamberi va boshqalar) buyuk geografik tadqiqotchi sayyohlar bo‘lishgan. Lekin, vaqt o‘tishi bilan insonning yashashga bo‘lgan hissiyotlari ham o‘zgardi. Bunday hissiyotlar zamirida albatta qo‘rqish hissi hukumronroq, ikkilanish hissi kuchliroq bo‘lganligi hisoblanadi. Bir mamlakatdan o‘zga mamlakatlarga sayohat qilmoqchi bo‘lgan turist albatta, bu mamlakatdagi siyosiy-ijtimoiy vaziyat bilan qiziqadi, axborotlarni to‘playdi va ko‘ngli tinchligi, xavotir yo‘qligidan aniq bir qarorga keladi. Turizmning xalqaro miqyosida rivojlanib borayotganligining sabablaridan biri xalqaro nizolarning pasayishi, qurollanishning susayganligi natijasida jahon xalqlarining biri-biriga qiziqishi, ko‘rishishga, muloqot qilishga, xalqlarning tarixiy-ma’naviy madaniyatiga, xalqlar yashayotgan davlatlar tabiatiga qiziqishi, intilishi hisoblanadi. Turizmdagi xalqaro huquq-me’yorlarini qabul qilgan mamlakatlarda turistlar ana shu huquq-me’yorlarga ishonib, suyanib erkin harakat qilishadi. Shu bilan birga, turizm rivojlanishida turistlik oqimlarning muayyan davlatda yoki davlatlarda ko‘payishi turizmdagi xalqaro tashkilotlarning faoliyatiga ham bog‘liq bo‘ladi. Har bir davlatda, shuningdek xalqaro miqiyosda turizmni tashkil etishning eng muhim elementlaridan biri – turistlarning sog‘lig‘i va hayoti xavfsizligining ta’minlanishi hisoblanadi.
Turistlarning hayoti xavfsizligi va buyumlarining saqlanish kafolati xalqaro miqiyosda va davlatlar hududlarida harakatlanish xavfsizligidagi juda ko‘p majmuali tadbirlarning qonun himoyasida ta’minlanishni talab qiladi. Turizmning xalqaro xavfsizligidagi xalqaro tajribalarni Butunujahon turistlik tashkiloti (BTT) tadqiq qiladi va tadqiqot natijalari asosida ishlab chiqilgan tavsiyalarni turizm to‘g‘risidagi qonun va huquqiy-me’yoriy hujjatlr qabul qilgan davlatlarga ko‘rsatma – yo‘llanma sifatida taqdim qilib kelmoqda. Sayohatlarning xavfsizligini ta’minlash xaqidagi Hartiya 1985 yil BTT dagi Bosh Assambleyaning VI – sessiyasida qabul qilingan. Hartiya tarkibi 9 ta modda va turist kodeksi, turist kodeksi ham yana 9 ta moddadan iborat. Hartiyaning IV moddasida turistlarning sog‘ligi va hayoti xavfsizligini ta’minlashda, ularning buyumlarining saqlanishi, har bir davlat hududlarida erkin harakat qilishida quyidagi talablar bajarilishi dunyodagi barcha davlatlarga tavsiya qilingan: • davlatlarning ma’sulligi; • turistlarga imkoniyatlarning yaratilishi – o‘z davlatida va chet ellik turistlar uchun sayohatlar davrida BMT, BTT, Xalqaro fuqarolar aviatsiyasi tashkiloti, Xalqaro dengiz tashkiloti, Xalqaro bojxona hamkorligi Kengashi va boshqa xalqaro tashkilotlarining turizm to‘g‘risidagi, xalqaro turizm to‘g‘risidagi “Holatlar”, “Dasturlar”, “Huquqiy-me’yorlar” bilan tanishi, o‘rganish, foydalanish sharoitlarini yaratishlari; • turistlarning bilimi va madaniyati o‘sishiga hamkorlik qilishi va yetib kelgan davlatlarning mahalliy aholisi bilan bo‘lgan muloqatlarda, aloqalarda o‘zaro tushunish, o‘zaro do‘stona muhitlarining yaratilishi; • turistlarning hayoti xavfsizligini ta’minlash va buyumlarining saqlanish chora-tadbirlarini xalqaro qonunlarga mos holda ishlab chiqishi; • gigiyena va sog‘liqni saqlash xizmatlariga murojaat qilish, yordam olishning barcha shart- sharoitlarini yaratishi, yuqumli kasalliklar va baxtsiz hodisalardan saqlanish haqida ogohlantirish; • turizmda buzg‘unchilik maqsadlaridagi qilingan har qanday xatti-harakatlarning oldini olish; • turistlar va mahalliy aholini giyohvandlik moddalaridan noqonuniy foydalanish manbalaridan himoya qilish tizimlarini ishlab chiqishi kabi xalqaro turizm huquqiy- me’yorlari ishlab chiqilgan. BTT ning davlatlar o‘rtasida obro‘sini ko‘targan va konferensiyalar ishlab chiqilgan tavsiyalar, ko‘rsatmalar, yo‘llanmalarning aniqligi, joriy etishga qulayligi va tushunarli ekanligi bo‘yicha BTT ning “Jahon turizmi bo‘yicha Manila deklaratsiyasi” ni qabul qilgan Turizm bo‘yicha butunjahon konferensiyasi qarorlari muhim ahamiyatga ega.
Konferensiya 1980 yil 27 sentyabrdan 20 oktyabrgacha Filippin davlatining poytaxti Manila shahrida bo‘lib o‘tdi. Konferensiyaga 107 davlatning delegatsiyalari va 91 delegatsiya kuzatuvchi sifatida qatnashdi. • Manila konferensiyasidagi eng muhim qaror va tavsiyalar xalqaro miqiyosida va davlatlarda turistlarning hayoti xavfsizligini, sog‘lig‘ini ta’minlash va ularning buyumlarini saqlash, davlatlarda turistlarning erkin harakatlariga barcha shart-sharoitlarni yaratish natijasida xalqlar, elatlar va millatlarning do‘stona aloqalariga asoslar yaratiladi, millatlar o‘rtasidagi urf-odatlarni o‘rganish, qiziqish natijasida bir-biriga yaqinlik qiluvchi davlatlararo madaniyat markazlari kelib chiqadi. Konferensiyaning tinchlik shiori – “Dunyoda tinchlikni, hamkorlik, hamjihatlikni saqlash, xalqlarning madaniy merosini rivojlan-tirishda turizmning hissasi” mavzusi qabul qilindi. Manila konferensiyasida 27-sentyabr “Butunjahon turizm kuni” deb belgilandi. Xalqaro turizmda va davlatlar turizmida xavfsizlikni ta’minlash bo‘yicha aniq va jiddiy tavsiyalarni ishlab chiqqan xalqaro konferensiyalarning eng obro‘lisi, tan olingani BTT ning “Turizm bo‘yicha “Gaaga deklaratsiyasi” qabul qilinishi bo‘ldi. Butunjahon turizm tashkilotining (BTT) dunyo davlatlarining Parlamentlariaro turizm bo‘yicha xalqaro konferensiyasi Niderlan-diyaning Gaaga shahrida 1989 yilning 30 martidan 14 apreligacha bo‘lib o‘tdi. Konferensiya ishida Parlamentlararo ittifoq (MGTS) vakillari ham qatnashdi. Bu xalqaro tashkilotni Niderlandiya davlatning parlamenti taklif qilgan edi. Konferensiya birinchi navbatda BMT ning jahon davlatlarida turizmni rivojlantirishda BTT ning mehnatlari va muhim mavqe’ga ekanligini e’tirof etdi. Ikkinchidan, jahon turizmining rivojlanayotganligida xalqaro tashkilotlar: xalqaro mehnat tashkiloti (MOT), Butunjahon sog‘liqni saqlash tashkiloti (VOZ), BMT ning fan va madaniyat, ma’orif tashkiloti (YUNESKO), Xalqaro fuqaro aviatsiyasi (MKAO), atrof-muhit bo‘yicha BMT dasturi (YUNEP), xalqaro jinoiy qidiruv politsiyasi (INTERPOL) va xalqaro iqtisodiyot hamkorlik va rivojlantirish tashkilotlari BTT bilan mustahkam aloqada bo‘ldilar, yordam berdilar. Turizm bo‘yicha Gaaga deklaratsiyasi 10 ta tamoyilni qabul qildi va dunyo mamalakatlariga tarqatdi. Deklaratsiya jahonda turizmning rivojlanishida turizm xavfsizligi xalqaro miqiyosda va milliy davlatlar miqiyosida ta’minlanishi shartligini ta’kidladi. Bunga erishish uchun quyidagilarni amalga oshirishni tavsiya qiladi: -
turistlarning hayoti xavfsizligini ta’minlash me’yorlarini ishlab chiqish va turizmda joriy qilish;
-
jamoatchilikka aniq axborotlarni yetkazish va tarqatish; -
turistlarning xavfsizligini o‘rganuvchi va ta’minlovchi, ayniqsa ekstremal vaziyatlarda xavfsizlikni ta’minlashni tadqiq qiluvchi institutsional markazlar tashkil qilish; -
turistlarning xavfsizligini ta’minlashda xalqaro, qit’alararo hamkorlikni tashkil qilish va harakatlantirish. Gaaga deklaratsiyasining turistlarning sog‘lig‘i va hayoti xavfsizligini ta’minlash bo‘yicha tavsiyalari (7-tamoyil): • turistlarni hurmat qilish, qadr-qimmatini, huquqini va xavfsizligini himoya qilish turizm rivojlanishining ajralmas qismidir. Shuning uchun ham: a. turistlarning qadr-qimmati, hayoti
xavfsizligini ta’minlash chora-tadbirlari ular
harakatlanadigan barcha turistlik ob’ektlarda, safarda, sayohatda, mehmonxonalarda ishlab chiqilgan va bartaraf etilgan bo‘lishi; b. turistlik ob’ektlarga va turistlar hayotiga xavf soluvchi vaziyatlar va omillar haqidagi barcha axborotlar, ma’lumotlarni turistlarga o‘z vaqtida yetkazishini ta’minlash; v. har bir davlatda turistlarning erkin harakat qilish, xavfsizligini ta’minlashning huquqiy me’yorlari ishlab chiqilishi va qabul qilishishga erishish, har bir davlatda turistlarning huquqni himoya qilish organlariga o‘z vaqtida murojaat qilishi, o‘zining haq-huquqlarini himoya qilish imkoniyatlarining yaratilishiga erishish; g. turistlarni himoya qilish, hayoti xavfsizligini ta’minlashdagi huquqiy me’yorlarni ishlab chiqish, xavfga qarshi chora-tadbirlar tizimini yaratishda har bir davlatlarning BTT bilan o‘zaro hamkorlik qilishni ta’minlash. Gaaga deklaratsiyasida qabul qilingan yana bir muhim hujjat shundan iborat bo‘ldiki, terrorizm turizm va turistlik harakatlanishning rivojiga real xavf deb tan olindi. Jahondagi davlatlarga terroristlarga har xil siyosiy sabablarni ro‘kach qilib boshpana berish hollari jahon miqiyosida qoralanishi e’tirof etildi. Xalqaro turizm xavfsizligi va turistlarning hayoti xavfsizligini ta’minlashda BTT ning 2001 yil 30 sentyabr – 1 oktyabrda Yaponiyada (Ming yillikning Osaka deklaratsiyasi) o‘tkazilgan konferensiyasi, MDH davlatlarining “Turizm sohasida hamkorlik” – Ashgabat 23 dekabr 1993 yil, 29 oktyabr 1994 yil, 4 noyabr 1994 yil Osaka deklaratsiyasi, Turistlik faoliyatni tashkil qilish Yevropa Kengashi, 2 noyabr 1981 yil Nepaldagi Xalqaro mehmonxona qoidalari assotsiatsiyasi muhim qarorlar qabul qildi, tavsiyalar ishlab chiqib dunyo mamalakatlariga tarqatdi. Shuningdek, “Afina konvensiyasi” turistlarning yuklarini tashishdagi xalqaro huquq me’yorlarini ishlab chiqdi. Turagentliklar assotsiatsiyasining Butunjahon federatsiyasi (UFTAA) va Butunjahon mehmonxonalar assotsiatsiyasi (MGA) mehmonxonalarda turistlarni joylashtirish, ularning faol harakatlarini tashkil qilish, sog‘lig‘i va hayoti xavfsizligini ta’minlashning xalqaro huquqiy mezonlarini ishlab chiqdilar va bu haqda BTT ga a’zo bo‘lgan davlatlar o‘z milliy turizm siyosatiga mos bo‘lgan huquqiy me’yorlarni qabul qilishini tavsiya qildi. Qayd qilish lozimki, BTT 1994 yilda o‘z boshqaruvi tarkibida “Turistlik xizmatlar sifati” bo‘yicha komitet tashkil qildi. Bu komitet xalqaro turizmda sayyohlarning havfsizligi masalalariga ham javob beradi. Xuddi shu yili BTT dunyoning 73 mamlakatlarida “Sayyohlarni (turistlarni), turistlik ob’ektlarni himoya qilish va xavfsizligi” mavzusida xalqaro tadqiqotlarni amalga oshirishning tashabbusi bilan 1995 yilning yozida Shvesiya davlatining Esterund shahrida “Sayohat davrida xavflarni kamaytirish va turizm xavfsizligini ta’minlash” mavzusida P xalqaro konferensiyasi o‘tkazildi. Turizm mamalakatlarining 21% ida maxsus turizm politsiyasi tashkil qilingan bo‘lib, bu politsiya faqat turizm faoliyati bilan shug‘ullanadi. Turizm politsiyasi zimmasiga turizm resurslarini va atrof-muhitni muhofaza qilish, giyohvandlikga qarshi kurashish, mahalliy etnik guruhlarni himoya qilish vazifalari ham yuklatilgan. Xalqaro turizm amaliyotidan ma’lum bo‘ladiki, ko‘pgina davlatlarning turizm boshqaruvi turistlarining dunyo davlatlariga, mintaqalariga borishi yoki bormasliklari, xavfsizlikning holati, darajalari, ushbu davlatlarda turizm siyosati va himoya turizmi haqida aniq tavsiyalar ishlab chiqadi va o‘z ommaviy axborot vositalarida muntazam ravishda tavsiyalar berib boradi. Mehmonxonalarda xavfsizlik xizmati—mehmonlar, ularning mulklari, mehmonxona mulklarini kriminal elementlardan himoyalash maqsadida tuziladi.Bu yerda mehmonxona mulki deganda uning obro‘si ham tushuniladi. Mehmonxonalarda hamma vaqt bo‘masada, katta jinoyatlar sodir bo‘ladi. Masalan, 1974 yilda 5 yulduzli motelda mashhur amerika estrada qo‘shiqchisi Koni Frenshizga tajovuz qilishgan. Qo‘shiqchining advokatlari mehmonxonada zaruriy xavfsizlik taminlamaganligi uchun motelga nisbatan 6 mln. dollarlik shikoyat xati(isk)yozadilar. Nizo 1.5 mln dollarga qo‘shiqchi foydasiga hal bo‘ladi. Mehmonxonada eng ko‘p uchraydigan jinoyat bu o‘g‘rilikdir.Bazida shunday mijozlar uchraydiki, mehmonxonadan ketayotganlarida u yerdan sochiq, joyshablarni ham olishadi, lekin ko‘pincha esdalik uchun suvenirlar (kuldon) bilan cheklanadilar.Sochiqlar, xalatlar va shunga o‘xshash narsalarni o‘g‘rilash sodir etilganda, mehmonxona bunday mehmonlarni “qora ro‘yxat ”ga , ishonchsiz mijozlar safiga kiritadi. Bu ro‘yxatga yana norozilik bildirishga “usta” (jalobshik) mijozlar ham kiritiladi.Ular mehmonxonadan pul undirish maqsadida atayin norozilik uyushtiradilar. Xavfsizlik xizmatining asosiy vazifasi – jinoyatni ko‘rib chiqish emas, uni oldini olishdir.Bu ayniqsa muhim, chunki bu xizmat xodimlari militsiya xodimlaridan farqli o‘laroq so‘roqqa tutish, tintuv o‘tkazish huquqiga ega emaslar. Xavfsizlik xizmatining muvaffaqiyatli faoliyat ko‘rsatishi uning boshqa xizmatlar bilan munosabatiga bog‘liq, ayniqsa, moliya departamenti va kadrlar bo‘limi bilan Xavfsizlik xizmatining nazorati moliyaviy nazorat bilan uyg‘unlashishi, xodimlar bo‘limi bilan esa ishga qabul qilayotganlarni nazoratini hamkorlikda olib borishlari kerak(kriminal o‘tmishli odamlar). Xavfsizlik xizmati mahalliy militsiya bo‘limi bilan yaxshi munosabatda bo‘lishi muhimdir. Militsiyadan shubhali “mehmon”lar , kutilayotgan namoyishlar yoki tartibsizliklar haqida malumot olish mumkin. Bular mehmonxona tinchligini buzadi. Lekin bunday hamkorlik juda ham chuqurlashmasligi kerak(mehmon haqida har xil malumotlarni yetkazmaslik, qonunga ko‘rsatilganidan tashqari).Ushbu organlarga maxsus operatsiyalar o‘tkazish uchun joy ajratib berish tavsiya etilmaydi. Bu mehmonxona obro‘siga zarar yetkazishi mumkin. Xavfsizlik xizmati –mehmonxona xavfsizligi tizimi loyihasini ishlab chiqadi va ushbu loyiha boshqa xizmatlar rahbariyati muhokamasidan o‘tganidan so‘ng bosh direktor tomonidan tasdiqlanadi. Ushbu hujjat xavfsizlikning barcha tomonlarini qamrab oladi: xavfsizlik xizmatining vazifalari, boshqa xizmatlar bilan o‘zaro munosabati, xavfsizlikni taminlash texnik vositalari tizimi, favqulodda holatlarda xodimlarning harakatlari. Agar otel yirik mehmonxonalar zanjiriga kirsa, unda xavfsizlik tizimini tashkil etish franshiz kelishuvning bir qismi
bo‘ladi: franshiza beruvchi franshiza oluvchini qo‘llanmalar(instruksiya) bilan taminlaydi, kadrlarni o‘qitadi. Xavfsizlik xizmatining tarkibi unchalik katta emas: 500 nomerli mehmonxonaga 10 kishi to‘g‘ri keladi. Shtatda ayollar ham ishlashi maqsadga muvofiqdir. Jabrlanuvchi mijoz ayol kishi bo‘lsa, unga ayol kishi bilan suhbatlashish osonroq bo‘ladi. Xavfsizlik xizmatining ideal xodimi – bu bosiq, o‘zini tuta oladigan va ruhan barqaror inson bo‘lishi kerak. Ko‘pincha bu xizmatga sobiq organ xodimlarini olishadi.Lekin har doim ham ular mehmonxona instruksiyalariga rioya qilishmaydi(ayniqsa, mehmonlar bilan munosabatda ularga muloyimlik yetishmaydi). Ular mehmonxonada armiya tartibi yo‘qligiga ko‘nikishlari qiyin bo‘ladi. Bazida xavfsizlik xizmatiga shveysarlar va pajlar ham bo‘ysunadilar. Xavfsizlik xizmati xodimlari ishga qabul qilinayotganda mehmonxonadaning bo‘limlari, huquq va majburiyatlari, tibbiy yordam ko‘rsatish, sodir bo‘lishi mumkin bo‘lgan holatlar bo‘yicha o‘quv kursini o‘taydilar.Shuningdek, tekshiruv hisobotini tuzishni o‘rganadilar. Xavfsizlik xizmati xodimlari mehmonxona faoliyati va ularning ishlariga taaluqli barcha qonunlarni bilishlari shart. Xavfsizlik xizmati albatta, o‘zining xonasi, alohida yechinish xonasi va hujjatlar saqlash, tekshiruv hisobotini tuzish uchun alohida xonaga ega bo‘lishi kerak. Xavfsizlik xizmati rahbarining kabineti mijoz ko‘ziga tashlanmasligi, shuning bilan birga zarur bo‘lganda mijoz uni izlab borganda ham oson topishi kerak.
Xavfsizlik xizmati xodimlari ish smenalarini boshqa xodimlar smenasi bilan bir vaqtda almashtirmasliklari kerak. Chunki aynan smena almashayotganda yuqori darajali hushyorlik talab etiladi.
Xulosa Mehmonxona bu turist va fuqarolarni vaqtinchalik joylashtirish hamda ularga hizmat ko’rsatish uchun mo’ljallangan korxonadir. Mehmonxonalarda kamida 10ta xona bo’lishi kerak. Bugungi kunda dunyoda 300 mingdan ortiqroq mehmonxona mavjud. Ularning barchasi mijozlarga joylashtirish hizmatini ko’rsatadi, ammo ulardagi hizmat sifati keskin farqlanadi. Hozirgi kunda jahonda 30 dan ortiq tasniflash tizimlari mavjud. Yulduzli tizim – Fransiya, Avstriya, Belgiya, Gollandiya, Rossiya, MDH davlatlari, jumladan O’zbekiston, shuningdek xalqaro turistik almashinuvda ishtirok etuvchi davlatlarda qo’llaniladi. O’zbekiston Respublikasidagi mehmonxonalar Davlat
standartiga asoslangan holda kategoriyalarga ajratiladi.Kategoriyalar yulduzlar bilan belgilanadi, hizmatlar sifati ko’tarilishi bilan yulduzlar soni ham mos ravishda ortib boradi. Mamlakatimizda mustaqillikning dastlabki kunlaridanoq xizmatlar ko‘rsatish sohasidagi turizm xizmatlari iqtisodiy taraqqiyotning ustuvor yo‘nalishi sifatida talqin qilinib, unga e’tibor davlat siyosati darajasiga ko‘tarilgan. Soha rivoji uchun zaruriy tashkiliy-huquqiy mexanizmlar vujudga keltirilib, hukumat tomonidan tegishli me’yoriy hujjatlar qabul qilindi va bu yo‘nalishdagi ishlar hozir ham davom etmoqda. Xizmat ko‘rsatish va servis faoliyati bilan shug‘ullanuvchi korxona va tashkilotlar hamda yakka tartibdagi tadbirkorlar faoliyati milliy iqtisodiyotga katta hissa qo‘shmoqda. Bir mamlakatdan o‘zga mamlakatlarga sayohat qilmoqchi bo‘lgan turist albatta, bu mamlakatdagi siyosiy-ijtimoiy vaziyat bilan qiziqadi, axborotlarni to‘playdi va ko‘ngli tinchligi, xavotir yo‘qligidan aniq bir qarorga keladi. Turizmning xalqaro miqyosida rivojlanib borayotganligining sabablaridan biri xalqaro nizolarning pasayishi, qurollanishning susayganligi natijasida jahon xalqlarining biri-biriga qiziqishi, ko‘rishishga, muloqot qilishga, xalqlarning tarixiy-ma’naviy madaniyatiga, xalqlar yashayotgan davlatlar tabiatiga qiziqishi, intilishi hisoblanadi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI: 1. O‘zbekiston Respublikasining “Turizm to‘g‘risida”gi Qonuni. – T.: 1999.20 avgust. 2. “Turizm faoliyatini litsenziyalash to‘g‘risidagi nizomni tasdiqlash haqida”gi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2003 yil 11 noyabrdagi 497- sonli Qarori. 3. “Xizmat ko‘rsatish va servis sohasini 2006-2010 yillarda rivojlantirish haqida”gi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2006 yil 17 maydagi PQ-325-sonli Qarori. 4. “O‘zbekiston Respublikasida 2010 yilga qadar xizmat ko‘rsatish va servis sohasini rivojlantirishni jadallashtirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar haqida”gi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2007 yil 21 maydagi PQ-640-sonli Qarori. 5. Karimov I.A. Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish konsepsiyasi // “Xalq so‘zi” gazetasi, 2010 yil, 13 noyabr. 6. Karimov I.A. Mamlakatimizni modernizatsiya qilish yo‘lini izchil davom ettirish – taraqqiyotimizning muhim omilidir // “Xalq so‘zi” gazetasi, 2010 yil, 8 dekabr. 7. Karimov I.A. Barcha reja va dasturlarimiz vatanimiz taraqqiyotini yuksaltirish, xalqimiz farovonligini oshirishga xizmat qiladi // “Turkiston” gazetasi, 2011yil, 22 yanvar. 8. Karimov I.A. “2012-yil Vatanimiz taraqqiyotini yangi bosqichga ko‘taradigan yil bo‘ladi” // “Xalq so‘zi” gazetasi, 2012 yil, 20 yanvar. 9. Jukova M.A.Menedjment v turistskom biznese: uchebnoye posobiye. - 2-ye izd., ster. - M.: KNORUS, 2006. 10.
Kotler F. Marketing, Gostepriimstvo, Turizm: Uchebnik dlya vuzov. - M.: YUNITI, 1998. – 787 s. 11. Moiseeva N.K. Strategicheskoye upravleniye turistskoy firmoy. – M.: Finansi i statistika, 2001. – 194 s. 12.
Tuxliyev I.S. Turizm asoslari. O‘quv qo‘llanma. Qayta ishlangan va to‘ldirilgan 2- nashri. - Samarqand.: SamISI, 2009. 13. Tuxliyev I.S., Hayitboyev R., Ibadullayev N.E, Amriddinova R.S. Turizm asoslari: O‘quv qo‘llanma – Samarqand.: SamISI, 2010. 14.
Tuxliyev I.S., Qudratov G‘.X., Pardayev M.Q. Turizmni rejalashtirish. Darslik. – T.: Iqtisod-moliya. 2010. 15. Tuxliyev I.S., Bektemirov A.B., Usmanova Z.I.. Turizmda strategik marketing. O‘quv qo‘llanma. - Samarqand.: SamISI, 2010. 16.
Urazov K.B., Xudayberdiyev N.U. Turistik tashkilotlarda buxgalteriya hisobini tashkil kilish asoslari. Uslubiy ko‘rsatmalar. – Samarqand: SamISI, 2007. 17. Fayziyev E.S. Cervis tizimi faoliyati asoslari: Ma’ruzalar kursi – Samarqand.: SamISI, 2007. – 5 b.
Yüklə 287,06 Kb. Dostları ilə paylaş:
|