O'zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

2-BOB KOREYS TILIDAGI SO’Z TURKUMLARI
2.1. KOREYS TILI SO’Z TURKUMLARINING O’ZIGA XOSLIKLARI
Leksik va grammatik ma’nolar bir-biridan farqlansa-da, uzviy aloqadordir. Ularning biri ikkinchisiz uchramaydi. Leksik jihatdan ularning ma’nosi bir-biridan farq qilishi mumkin, lekin grammatik jihatdan, hamma so’zga bir xil qo’shimcha qo’shilsa, ularning barchasi bir xil ma’noda qoladi, bir xil ma’noni va bir xil vazifani bajarib keladi.

Koreys tilidagi otlarda rod tushunchasi va egalik qo’shimchalarini qo’shish degan tushuncha yo’q. Koreys tilidagi otlarni birlik shaklda ishlatilsa-da, u ko’p hollarda ko’plik ma’nosini ham beraveradi. Bu jihati ham aynan leksik va grammatik jihatlarning kesishgan nuqtasi hisoblanadi.³

Ot – so’z yasovchi va shakl yasovchi qo’shimchalari bilan qo’shilib kelib, gapda asosan, ega (주어) va to’ldiruvchi (목적어, 객어) rolini o’ynaydigan, predmetlikning grammatik ma’no umumiyligini birlashtirib keluvchi so’zlar sinfi.
Masalan:


토끼가 달아난 자취는 더욱 재미있다. 바리 셋밖에 없는 짐승이 다닌 것 같이 보인다.⁴

Yugurib o’tib ketgan quyon izi undan ham qiziq. Ularga qarasang, huddi uch oyoqli hayvon yugurib o’tib ketganga o’xshaydi.

U so’z kombinatsiyalar (단어결합론적) orqali aniqlovchi (관형적) yasovchi, shaklini o’zgartishi bilan fe’l (동사) va sifatga (형용사) aylangan holda boshqa otni aniqlab kela oladi.

Xitoy adabiyotining xitoy tilida, ingliz adabiyotining ingliz tilida, yapon adabiyotining yapon tilida yozilishi bu alifbo haqiqatidir. Asos morfemasining avtonomligi, ya’ni boshqa so’zlarga qo’shilmagan holda mustaqil so’z sifatida qo’llash mumkinligi bilan.
눈이 그의 입술 끌에 녹아지고 또 노가졌다. 그는 찬 냉수를 마시는 듣하여 가슴이 시원하군하였다.
Qor birma-bir uning lablari atrofiga tushar edi. Bundan qalbda huddi muzdek suv ichgandek soflik sezilar edi.
Otning tashqi sinfida esa quyidagi xususiyatlarga ega:

1. 
   Atributiv sifatida qo’llaniluvchi otlar.
   

Masalan:

인민해방군은 적군이 근대식 요색을 파괴한 다음 동도 내에 진격하여쓰며 동도는 신륙일에 해방되었다.

Xalq ozodlik armiyasi dushmanning zamonaviy qurollariga bardosh bergandan keyin orol ichkarisiga kirib ketdi; o’n oltita orol qutqarilib qolindi.

2. 
   Adverbial sifatida qo’llaniluvchi otlar;
   

2. 
   –하다 bilan qo’shilib, sifat va fe’l yasovchi ot. Masalan:
   

그러나 이번에는 아무도 선뜻 대답하는 이가 없었습니다.

Lekin bu safar darrov javob beradigan bo’lmadi.

Koreys tilidagi ot grammatik jihatdan prefiks va affikslarni qo’shib kela oladi⁵.

Koreys tili grammatikasi kitoblarida ot so’z turkumining leksik, grammatik va leksik-grammatik xususiyatlarini turlicha berishgan va uning klassifikatsiyasida ham ancha farqlar mavjud. Ulardan bir nechtasini misol tariqasida ko’rib chiqib, optimal variant ishlab chiqishga harakat qilib ko’ramiz.
Sin Ge Jong (신개정) o’zining “Koreys tili grammatikasi” (“한국어 문법”) deb atalmish asarida koreys tilidagi ot so’z turkumini quyidagicha ta’riflaydi: “사람이나 사물의 명칭을 가라키는 단어를 명사라 한다. 명사는 쓰이는 범위에 따라 고유명사와 보통명사로, 자립성 유무에 따라 자립명사와 의존명사로 난눌 수 있다. 이를 정리하면 아래와 같다”⁶. Ya’ni “Inson va predmetlar nomiga yo’naltiruvchi so’zlar otlardir. Ular qo’llanilishiga ko’ra atoqli otar va turdosh otlarga, mustaqilligigga ko’ra mustaqil va tobe otlarga bo’linadi.”