O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi

6.6.1. Tranzistorli kommutator doimiy magnitli ventilli motor sxemasi 
bo‘yicha elektr yuritma. 
Ko‘rilayotgan tipdagi ventilli motor rotorida doimiy magnit bo‘lgan uch 
fazali sinxron mashina bazasida yaratilgan. Statorning uch fazali chulg‘amlari 
o‘zgarmas tok bilan ta’minlanadi, u ikki ketma – ket biriktirilgan faza 
chulg‘amlariga navbatma – navbat uzatiladi. Chulg‘amlarni qayta ulash uch fazali 
ko‘prikli sxemada bajarilgan tranzistorli kommutator orqali amalga oshiriladi. 
Tranzistorli kalitlar motor rotorining holatiga qarab ochilib – yopiladi. Ventilli 
motor sxemasi 6.23 - rasmda ko‘rsatilgan. 

---

203 
6.23
 
- rasm. Tranzistorli kommutatorli ventilli motor sxemasi 
Motor hosil qiladigan moment ikki oqimning o‘zaro ta’siri bilan aniqlanadi: 
stator chulg‘amlaridagi tok bilan stator maydoni Ф
1
va yuqori energetikli 
doimiy magnit bilan rotorda hosil qilinadigan maydon Ф
2
. 
M = k· Ф
1
 · Ф
2
 · 
,
(6.27) 
bu yerda, - rotor va stator oqimlari vektorlari orasidagi fazoviy burchak. 
– qutb juftliklari soni. 
Statorning magnit oqimi doimiy magnitli rotorni uning oqimi stator oqimi 
yo‘nalishi bilan bir xil bo‘lishiga intilib burishga xarakat qiladi. 
Rotor valida hosil qilinadigan eng katta moment oqim vektorlari orasidagi 
burchak 90
0
bo‘lganda yuzaga keladi va oqim vektori oralig‘i (burchagi) 
kichiklashgani sari moment ham nolgacha pasayib boradi. Bu munosabat 6.24 - 
rasmda ko‘rsatilgan. 

---

204 
6.24
 
- rasm. Motor momentining rotor va stator oqimlari vektorlari orasidagi