O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi

11. ENERGY CHARACTERISTIC ELECTRIC DRIVES
…………….303
 
11.1. Energy indicators of the electric drive………………………………..303 
11.2. Energy losses in transient modes……………………………………...308 
11.3. heating and cooling of the engine……………………………………..310 
11.4. Energy saving by means of an electric drive………………………….315 
11.5. Control questions for self-testing……………………………………..319 
12. GENERAL ISSUES OF DESIGN OF ELECTRIC DRIVES
OF PRODUCTION
…………………………………….………….…320
 
12.1. General requirements for the electric drive…………………………...320 
12.2. Design sequence of the electric drive………………………………....322 
12.3. Load diagrams and tachograms……………………………………….322 
12.4. Calculation of power and choice of motor type………………………327 
12.5. Basic systems of controlled electric drive…………………………….337 
12.6. Complete electric drives………………………………………………339 
12.7. Control questions for self-checking…………………………………..349 
Glossary ……………………………………………………………...350 
List of references…..…………………………………………………357 
 
 

---

15 
Kirish 
«Elektr yuritma asoslari» fani quyidagi yonalishlar bo‘yicha mutaxassislarni 
tayyorlashda oquv dasturining umumkasbiy fanlari qismiga kiradi: 
«5310700 – elektrtexnika, elektrmexanika va elektrtexnologiya» 
«5310200 – elektrenergetika» 
Barcha elektrtexnik mutaxassisliklari talabalari tomonidan organiladi. 
Kitobning mazmun va mohiyati yuqoridagi yonalishlar bo‘yicha davlat 
ta‘lim standartlari talablariga toliq javob beradi. 
Hozirgi zamonda elektr yuritmaning rivojlanishi, mashinasozlik ishlab 
chiqarishidagi, kommunal xo‘jalikdagi, meditsinadagi va insonlarning boshqa 
sohalardagi faoliyatida uning rolini ortib borishi barcha yonalishdagi muxandis – 
elektriklar uchun avtomatlashtirilgan elektr yuritma asoslarini bilish zaruratini 
yuklamoqda. Mazkur oquv kursi texnikaning murakkab jabhasi bo‘lgan 
avtomatlashtirilgan elektr yuritma uchun kirish hisoblanadi.
Darslik mashinasozlik mutaxassisliklari talablari uchun kurs va diplom 
loyihalarining elektr qismini bajarishda foydali bo‘lishi mumkin. 
Mazkur fanning vazifalari: talabalarga elektr yuritma haqida tassavur hosil 
qilishlari uchun umumiy ma‘lumotlar berish, uning zamonaviy mashinasozlik 
ishlab chiqarishidagi roli va orni haqida tushunchalar, elektr yuritmalar tarkibi 
haqida kerakli ma‘lumotlarni berish, elektr yuritmalarni yaratish prinsiplari va ular 
ishlashining fizik xususiyatlarini korsatish, elektr yuritmaning asosiy tizimlari 
bilan tanishtirish, talabani texnikaning turli sohalarida qo‘llaniladigan elektr 
yuritmalarni tanlash, loyihalash va ishlatish bilan bog‘liq bo‘lgan nisbatan sodda 
texnik masalalarni yechishga orgatish. 
Darslikda energiyani elektrmexanik o‘zgartirish asoslari, ishchi mashinalar 
mexanikasi, o‘zgarmas va o‘zgaruvchan tok motorli elektr yuritmalardagi fizik 
jarayonlar, ularning xususiyatlari va tavsiflari, elektr yuritmani boshqarish 
prinsiplari, elektr yuritmani loyihalash va tanlash bo‘yicha ko‘rsatmalar, 
shuningdek zamonaviy elektr yuritmalar element bazalari haqida ma‘lumotlar 

---

16 
hamda keng tarqalgan avtomatlashtirilgan elektr yuritma tizimlari haqida 
ma‘lumotlar keltirilgan. 
Zamonaviy elektr yuritmalarning chuqurlashtirilgan nazariyasi va ularni 
ishlab chiqarishga texnik tatbiq etish savollari maxsus fanlar kurslarida o‘rganiladi. 
Ushbu nashrning alohida jihatlaridan biri, bunda rostlanuvchan elektr 
yuritmani 
boshqarish 
tushunchasi 
kengroq 
yoritilgan 
va 
ancha 
mukammallashtirilgan.