О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi

birgalikda — individual: har bir guruh o‘z faoliyati natijasini taqdim etadi, yechimlar muhokama etiladi va ulardan eng yaxshisi tanlanadi;

birgalikda — ketma-ket: har bir guruh faoliyatining natijasi, mozaikadagi kabi, muammoning umumiy yechimi uchun zarur bo'lgan mustaqil bo‘lak bo‘lib hisoblanadi;

birgalikda — o‘zaro aloqadorlikda: tavsiya etilganlardan guruhli yechimlarning ma’lum jihatlari tanlab olinadi va ular asosida butun jamoa uchun umumiy bo‘lgan yakun ishlab chiqiladi.

Klasterlarga bo’lish. Bu pedagogik srategiya bo’lib, talabalarning u yoki bu mavzu bo’yicha erkin va bemalol o’ylashga yordam beradi. U faqat g’oyalar orasidagi bog’lanishlarni fikrlashlarni ta’minlash imkoniyatini beradigan tuzilmani aniqlab olishni talab qiladi. U fikrlarning oddiy shakli emas, balki miya faoliyati bilan bog’lanadi. Klasterlarga bo’lishdan axborotlarni chorlash bosqichida ham, fikrlash bosqichida ham foydalaniladi. U muayyan mavzuni sinchiklab o’rganilguncha fikrlash faoliyatini ta’minlashda foydalanish mumkin. Klasterlarga bo’lish talabalarning tasavvurlarini yangi bosqichlari yoki ularning grafikifodalari ko’rinishlarini ta’minlovchi sifatida ham o’tganliklarini yakunlash vositasi sifatida qo’llanilishi mumkin. Bu o’z bilimlarga, muayyan mavzu to’g’risiga va uni tushunishga yo’l ochadigan nazardagi strategiyadir.

Informatika kursining mazmuni va tuzilishini aniqlashda, shuningdek, uni o'qitish jarayonida umumiy didaktika (o'qitish nazariyasi) tomonidan ko'rsatilgan asosiy tamoyillarga rioya qilish zarur. Ana shu tamoyillardan biri ilmiylik tamoyilidir.

Ilmiylik, o'rganilayotgan masalalarga yuzaki qarash yoki unga oid ma'lumotlar soni bilan emas, balki masalaning tub mohiyatiga chuqur kirib borish bilan belgilanadi. O'quvchilarga yetkazilayotgan barcha bilimlar, ma'lumotlar to'g'ri bo'lib, zamonaviy fan nazariyasiga muvofiq kelishi lozim. Informatika — tez rivojlanib borayotgan fan. Keyingi o'n yil ichida informatikaga juda ko'p yangi tushunchalar kiritildi, yangi nazariyalar paydo bo'ldi, yangi EHM lar va ularning qurilmalari yaratildi. Shuning uchun o'quv kursining mazmuni va tuzilishi doimo yangilab turilishi lozim. Informatika kursi qanchalik elementar bo'lmasin, u doimo ilmiy bo'lishi shart.

Progressiv didaktik sistemalar amaliyoti ilmiylik tamoyilini amalga oshirishning bir qator qoidalarini ishlab chiqishga imkon yaratadi. Bular quyidagilar:

- o'quvchilarni informatikadagi yangiliklar bilan sistemali ravishda xabardor qilib borish;

- zamonaviy ilmiy atamalarni qo'llash,

- o'quvchilarni kibernetika va informatika sohasidagi olimlarning tarjimai holi, ularning fan rivojiga qo'shgan hissalari bilan tanishtirish imkoniyatlaridan keng foydalanish.

Informatikaning rivojlanish tarixi, uning asosiy g'oya va usullarini shakllantirish jarayonlarini o'rganish uchun tarixiy materiallardan foydalanish lozim. Shundagina informatika fani o'quvchilar ko'z o'ngida qotib qolgan va shakllanib bo'lgan fan sifatida emas, balki rivojlanishda, ijodiy yaratuvchanlik jarayonida namoyon bo'ladi. Fan tarixi uning harakatlantiruvchi kuchini ko'rish, ilmiy bilish va inson amaliy faoliyatining bir-biriga bog'liqligini harakatda kuzatish imkonini beradi. Bu esa o'quvchilarda didaktik-materialistik dunyoqarashni va ilmiy tafakkurni shakllantirishga yordam beradi.

Informatika mashg'ulotlarida tarixiy materiallardan foydalanishning bir necha turlarini keltirib o'tamiz.

1. Informatika tarixiga epizodik ekskurs.

Masalan, «EHM avlodlari» mavzusini o'tganda o'qituvchi O'zbekistondagi «Algoritm» zavodida EHM ning 4- avlodini yig'ish tarixi haqida o'quvchilarga gapirib berishi foydadan holi bo'lmaydi.

2. Akademiklar V.SQobulov, F.B.Abutaliyev, M.M.Komilov, professor M.Z.Ziyoxo'jayevlar misolida vatanimizdagi kibernetika va informatika sohasiga katta xizmat qilgan olimlarning hayoti hamda ijodi haqida ma'lumotlar berib borish.

3. Ma'lum davrlarda olingan, kashf qilingan tarixiy natijalar sharhi (kompyuterlar yangi turlarining paydo bo’lishi, biror dasturlash atamasining paydo bo'lishi va boshqalar). Masalan, dasturlash tilini o'rganishda Ada Lavleys xonim haqida so'zlab berish mumkin.

4. Ma'lum bir tarixiy mavzuni o'rganish. Masalan, sanoq sistemalari tarixini o'rganish (qadimiy bobilliklardan EHM largacha).

5. Buyuk olimlar va allomalarning (mutafakkirlarning) kibernetika, informatika va dasturlash haqidagi so'zlari. O'quvchilarda vatanparvarlik xislatlarini shakllantirish maqsadida ularni Qadimiy Sharqning

al-Xorazmiy, al-Beruniy kabi buyuk olimlarining ilmiy natijalari haqidagi materiallar bilan tanishtirib borish nihoyatda foydalidir.

Mavzuni ilmiy bayon qilish masalasi bilan uzviy bog’liqlikda turgan masala mavzuni sistemali va izchil bayon qilishdir. Informatika o'quv predmeti bir-biriga bog'liq bo'lmagan faktlar va ta'riflar yig'indisidan emas, balki o'quvchilar oldida aniq ketma-ketlikda ochib beriladigan bilimlar sistemasidan iborat bo'lishi lozim.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati:

1. 
   Karimov I.A. O‘zbekiston XXI asrga intilmoqda. - Т.: O^’zbekiston, 1999. - 48 b.
   
2. 
   I.Karimov. Barkamol avlod – О‘zbekiston taraqqiyotining poydevori.
   

T.: “О‘zbekiston”. – 1998

3. 
   Karimov I.A. Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch. – T.: «Ma’naviyat», 2008.
   
4. 
   Kadrlar tayyorlash milliy dasturi. T: 1997.
   
5. 
   A.A.Abduqodirov, A.X.Pardayev Ta’lim jarayonini texnologiyalashtirish hazariyasi va metodologiyasi. Toshkent – 2012
   
6. 
   Азизходжаева H.H. Педагогические технологии и педагогическое мастерство. Учеб. пособие. - Т.: ТДПУ 2003. - 192 с.
   
7. 
   Azizxodjayeva N.N. Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat. – T., 2005. – 202 b.
   
8. 
   Астранов М.Ж., Пидкасистый П.И., Хайдаров Ж.С. Проблемно – моделноэ обучениэ: вопроси теории и технологии. – Алма – Ата: “Мектеп” 1980. 208 с.