O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vfzirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

Sillogizm qoidalari. 
Xulosa asoslarining chin bo„lishi xulosaning chin 
bo„lishi uchun yetarli emas. Xulosa chin bo„lishi uchun yana ma‟lum 
qoidalarga amal qilish ham zarur. Bu sillogizmning umumiy qoidalari deb 
ataladi. Ular sillogizmning terminlari va asoslariga taalluqli bo„lgan qoidalar 
bo„lib, quyidagilardan iborat:
 
1. Sillogizmda uchta termin: katta, kichik va o„rta terminlar 
bo„lishi kerak.
Ma‟lumki, sillogizmning xulosasi katta va kichik 
terminlarning o„rta terminga bo„lgan munosabatiga asoslanadi; shu 
А 
В 
D 
А 
В 
D 
yoki 

---

42 
sababdan ham terminlar soni uchtadan kam yoki ortiq bo„lmasligi talab 
qilinadi.
Masalan: Hamma notiqlar so„z san‟atini chuqur egallagandir. 
So„z san‟atini chuqur egallaganlar orasida notiqlar ham bor. 
Bu ikki hukmdan xulosa chiqarib bo„lmaydi, chunki terminlar soni 
ikkita. Terminlar sonining uchtadan ortib ketishi ayniyat qonuni 
talablarining buzilishi bilan bog„liq bo„lib, terminlarning to„rtlanishi 
(quarternio termunorum) deb ataluvchi xatoga olib keladi: 
Davlat – iqtisodiy munosabatlarning siyosiy ifodasidir. 
Har bir inson uchun sihat – salomatlik eng katta davlatdir. 
Bu hukmlarda “davlat” tushunchasining ikki xil ma‟noda qo„llanilishi 
ayniyat qonunining buzilishi bo„lib, u chetki terminlarning o„zaro mantiqiy 
bog„lanishiga imkon bermaydi. Terminlarning uchtadan ortiq bo„lishi 
asoslar o„rtasidagi mantiqiy aloqadorlikning uzilishiga ham sabab bo„ladi: 
Yunon faylasuflari falsafa taraqqiyotiga katta hissa qo„shganlar. 
Aristotel – mantiq fanining asoschisi. 
Bu ikki hukmdan xulosa chiqarib bo„lmaydi, chunki bu hukmlar o„zaro 
mantiqiy bog„lanmagan. 
2. O„rta termin hech bo„lmaganda asoslardan birida to„la hajmda