O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vfzirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

 
17. “Yo, yoki” bog„lovchilari orqali hosil qilinadigan hukmlar qanday 
ataladi? 
a) Shartli hukmlar 
b) Ayiruvchi hukmlar 
d) Bog„lovchi hukmlar 
e) Oddiy hukmlar 
18. “Va, ham, hamda” bog„lovchilari orqali hosil qilinadigan hukmlar 
qanday ataladi? 
a) Shartli hukmlar 
b) Ayiruvchi hukmlar 
d) Birlashtiruvchi hukmlar 
e) Oddiy hukmlar 
 
19. “Jism yo qattiq, yo suyuq, yo gazsimon bo„ladi”. Ushbu misol 
qanday hukmga tegishli? 
a) Shartli hukmga 
b) Qat‟iy hukmga 
d) Birlashtiruvchi hukmga 
e) Ayiruvchi hukmga 
20.Cillogizm nima? 
a) Induktiv xulosa chiqarish shakli 
b) Deduktiv xulosa chiqarish shakli 
d) Juz‟iylikdan juz‟iylikka qarab xulosa chiqarish shakli 
e) Ehtimoliy xulosa chiqarish shakli 

---

56 
3–mavzu: ARGUMENTLASH VA BILIMLAR TARAQQIYOTINING 
MANTIQIY SHAKLLARI
 
1.
Mantiqiy isbot, uning tarkibi va turlari. Isbotlash qoidalari. 
2.
Raddiya va uning usullari
3.
Savol va muammo, uning tafakkur jarayonida tutgan o„rni.
4.
Gipoteza va nazariya 
 
Tayanch so„zlar: 
argumentlash, dalillash, isbot, raddiya, paradoks, 
demonstratsiya, asos, tezis, antitezis, sofizm, paralogizm, muammo, savol, 
faraz, gipoteza, nazariya. 
1. Mantiqiy isbot, uning tarkibi va turlari
Mantiq ilmida isbotlash va dalillash tushunchalari o„zaro farqlanadi. 
Dalillash (argumentlash) deb, biror fikr, hukmni yoki hukmlar tizimini 
voqelikka bevosita murojaat qilish yo„li bilan (kuzatish, tajriba-
eksperiment va hokazo asosida) yoki chinligi avvaldan tasdiqlangan 
boshqa hukmlar yordamida asoslab berishga aytiladi.
Dalillashning xususiy ko„rinishi mantiqiy isbotlashdir.