Geokimyoning bo’limi bo’lib, tirik organizmlar ishtirokida Yer biosferasida boradigan geokimyoviy jarayonlar va kimyoviy tarkibini o’rganadi
Buroq
Bura
Бура
Bura yoki tanakor, natriy tetraborat
Valentlik
The tensile
Валентность
Ayni element atomining boshqa elementdan nechta atomini biriktirib olish xossasi
Vitalistik ta’limot
Vitalistic doctrine
Учение витализма
Organik moddalar faqat hayotiy kuchlar ta’sirida hosil bo’lishini ilgari suruvchi ta’limot
Galmey
Copper (II) sulfate, kuporos
Сульфат меди (II)
Toʻtiyo, mis (II) sulfat kristallgidrati
Zanjara
Copper (II) acetate
Ацетат меди (II)
Mis (II) asetati
Isfidoj
Lead paint
Свинцовая краска
Qoʻrgʻoshin boʻyoʻgi
Kibrit
Sulfur
Сера
Oltingugurt
Koinot kimyosi
Cosmochemistry
Химия Вселенной
Kosmik jismlarning kimyoviy tarkibi, koinotdagi kimyoviy elementlarning tarqalishini, kosmik moddalar hosil bo’lishida atomlarning migratsiyasini o’rganadi
Kimyoning birlashish davri
The unification period of chemistry
Период соединения химии
XVI-XVIII asrlarni oʻz ichiga olgan davr, bu davr toʻrtta bosqichdan iborat deb qabul qilingan.
Magnitokimyo
Magnetochemistry
Магнитохимия
Birikmalarning magnit xossalarini o’rganadigan kimyo sohasi
Aristotelning fikricha, kimyoviy birikma - bir jinsli gomogen va yaxlit sifatga egadir
Mineralogiya
Mineralogy
Минералогия
Qimmatbaho toshlar haqidagi fan, Abu Rayhon Beruniy asari
Miqdoriy qonunlar davri
The Age of Quantitative Laws
Период количественных законов
XIX asrni oʻz ichiga olgan davr, bu davrda kimyoning asosiy stexiometrik qonunlari, atom-molekulyar taʻlimot yaratilgan.
Mo baʻda at-tabia
Metaphysics
Метафизика
Metafizika- ilohiyot ilmi
Ratsionalizm
Rationalism
Рационализм
Kimyoviy rivojlanishning bu bosqichida oʻzaro aloqalarni aniqlashga harakat qiladi, misol uchun kimyoviy tuzilish bilan xossalar orasidagi uzviy aloqalar. Bilishning bu jarayonida ong oliy rivojlanishning asosiy manbai deb hisoblanadi
Sinflash
Classify
Классификация
Har qaysi fanning asosiy funksiyasidir, dastlabki kimyoviy sinflanishda moddalarning fizik holati va xossalariga qaralgan.
Sunjurf
Cinnabar
Киноварь
Kinovar, simob (II) sulfid
Supramolekulyar kimyo
Supramolecular chemistry
Супрамолекулярная химия
Ikkita va undan ko’p bo’lgan kimyoviy zarrachalar orasidagi molekulalararo bog’lanishlar va hosil bo’lgan assotsiatlarning strukturasini o’rganadigan fan
Tizimlashtirish
Systematization
Систематика
Sinflarga ajratishdan koʻra chuqurroq umumlashtirishdir, uning yoʻrdamida ilmiy nazariyada bashorat qilish mumkin.
Fan
Science
Наука
Insoniyat faoliyatining sferasi, u bilimlarni yigʻadi, tizimlashtiradi va umumlashtiradi. Shartli ravishda uchga boʻlinadi: tabiiy, texnikaviy, gumanitar.
Farmakognoziya
Pharmacognosy
Фармакогнозия
Kitob us-Saydana fi-t-tib, dorivor o’simliklar haqida Beruniy asari
Flogiston
Phlogiston
Флогистон
Yunoncha “flogiston” soʻzi - yonuvchi
Flogiston nazariyasi
Phlogiston theory
Теория флогистона
1700-yilda G. Shtal (1659-1734) tomonidan ilgari surilgan, yonish, oksidlanish va qaytarilish jarayonlarini notoʻgʻri izohlovchi nazariya
Femtokimyo
Femtochemistry
Фемтохимия
Juda qisqa vaqt femtosekund chamasi intervalida boradigan kimyoviy reaksiyalarni o’rganadigan fizikaviy kimyoning bo’limi.
Empirizm
Empiricism
Эмпиризм
Bilimning yagona manbai hissiyot natijasida tajribalar orqali yigʻilgan ilm deb sanaydi. Bu bosqichda qaysi reaksiyalar qanday amalga oshdi deb kuzatiladi.
Qarastun
The scales
Весы римляне
Rimliklar tarozisi yoki shayinli tarozi
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR ROʻYXATI
Umarov B.B., Niyazxonov T.N. Kimyo tarixi.-Toshkent, Navroʻz, 2015.- 576 b.
G.А.Nuraliyeva, Sh.А.Kadirova, Y.E. Ibragimova. Kimyo tarixi // Oʻquv qoʻllanma. Тоshkent: “Innovatsiya-Ziyo” nashriyoti. 2020. – 176 b..
Миттова И.Я., Смайлов А.М. Истории химии древнейших времен до конца ХХ века Т.1 -2009, Т.2 -2012.
Cobb C. H. Goldwhite. Creation of Fire : Chemistry’s Lively History from Alchemy to the Atomic Age. - New York ; London : Plenum Publishing Corporation, 1995.-346 p.
A.Grenberg. From alchemy to chemistry in picture and story. WILEY, 2007.
Левченков С.И. Краткий очерк истории химии. Изд. РГУ. 2006.
Азимов А. Краткая история химии. Развитие идей и представлений в химии /- СПб. : Амфора, 2000. - 268 с.
Ўзбекистон Республикаси. Энциклопедия.- Тошкент.- Қомуслар бош таҳририяти.- 1997 йил .- 656 б.
Умаров Б.Б. Кимё тарихи фанидан маъруза матнлари. –Бухоро, 2003
Toshboyeva Sh.Q. “Kimyo tarixi” fanidan oʻquv-uslubiy majmua. GulDU, 2013 y, 138 bet
Lutfullayev A., Nasimov X. Kimyo tarixi va metodologiyasi. Samarqand, 2003.
Зефирова О. Н. Краткий курс истории и методологии химии / - М. : Анабазис, 2007. - 140 с.
Волков В.В., Венский E.В., Кузнецова Г. И. Выдающиеся химики мира.- М: Высщая школа.- 1992 .- 656 с.
История классической органической химии. Всеобщая история химии /под ред. Н. К. Кочеткова и Ю. И. Соловьева. - М. : Наука, 1992. - 448 с.
Келли Дж. Порох. От алхимии до артиллерии : история вещества, которое изменило мир / пер. с англ. А. Турова. - М. : Колибри, 2005. - 340 с.
Материали научной конференции "Актуальние проблемы развития
биоорганической химии в Узбекистане"- Ташкент.- ИБОХ. - 3-4 ноября
1998 года.
Karimov I.A. Oʻzbekiston XXI asrga intilmoqla. - Toshkent.-
Oʻzbekiston nashriyoti.- 1999 yil .- 50 b.
Trevor H. Levere. Transforming matter A History Chemistry from Alchemy to the bickuball. 2011.
C.Reynbardt. Chemical Scienses in the 20 th Century. - WILEY, VCX, 2001.
Шапошник В. А. Первая страница истории аналитической химии: к 350-летию введения Р. Бойлем термина «химический анализ» / В. А. Шапошник // Журн. аналит. химии. - 2004. - Т. 59, № 8. - С. 886-888.
Pernicka E. Early Bronze Age Metallurgy in the Northeast Aegean. //Troia and the troad: scientific approaches. - Berlin; London: Springer, 2003.-P. 143-172.
Proctor D. F. A History of Breathing Physiology / D. F. Proctor. - New York: Marcel Dekker, Inc., 1995. - 438 p.
М. Reibold, P. Paufler, A. A. Levin, W. Kochmann, N. Patzke, D. C. Meyer. Materials: Carbon nanotubes in an ancient Damascus saber // Nature. - 2006. - №444 (7117)-P. 286-296.
