KIRISH
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi 4947-sonli
Farmoni bilan tasdiqlangan “2017-2021 yillarda O‘zbekiston
Respublikasini
rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasi”
jamiyat hayoti barcha sohalari uchun asosiy dasturamal bo‘lib hisoblanadi.
Mamlakatni yanada rivojlantirish va rivojlangan davlatlar darajasiga
yetkazish maqsadida qabul qilingan ushbu hujjatning uchinchi yo‘nalishida
belgilangan iqtisodiyotni rivojlantirish va liberallashtirishning ustuvor yo‘nalishlari
borasidagi vazifalar ijrosi tayyorlanayotgan kadrlar sifatiga ham bog‘liqdir.
Bunday ustuvor vazifani bajarish iqtisodiyotning rivojlanishini zamon talablariga
moslashtirib, takomillashtirib borishni taqozo etadi. Har bir xo‘jalik yurituvchi
subyekt o‘z faoliyatining foydalilik darajasini doimo
tahlil qilishga va amalga
oshirilayotgan jarayonlarning hisobini to‘g‘ri tashkil qilishlari zarur. Bu sharoitda,
buxgalteriya hisobi va tahlilning ahamiyati katta bo‘lib, ulardan yanada unumli
foydalanish zaruriyati ortib boradi. Chunki, aynan shu sohalar iqtisodiyot
subyektlarining aytib o‘tilgan talablarning bajarilishida muhim o‘rinni egallaydi.
Boshqa fanlar kabi “Buxgalteriya hisobi nazariyasi” fani ham o‘z tarixi,
vazifalari, predmeti, obyekti, usul va uslubiyati hamda tamoyillariga ega. Bugungi
kunda O‘zbekiston Respublikasining hisob tizimidagi muammolardan biri
an’anaviy “Buxgalteriya hisobi nazariyasi” fanini amaldagi taraqqiyotga mos holda
qayta ko‘rib chiqish va zamon talablariga mos holda takomillashtirishdir.
“Buxgalteriya hisobi nazariyasi” fani buxgalteriya
hisobining asosiy nazariy
qismi bo‘lib, unda buxgalteriya hisobining jamiyatdagi o‘rni, ahamiyati, vazifasi,
predmeti, obyekti, tamoyillari, usullari va boshqa o‘ziga
xos xususiyatlari
o‘rganilsa, “Buxgalteriya hisob” va “Moliyaviy hisob” fanlarida buxgalteriya
hisobining tamoyillari, usullari amaliyotda qanday qo‘llanishi o‘rganiladi.
“Buxgalteriya hisobi nazariyasi” fani nafaqat buxgalteriya hisobi tizimi uchun
balki, barcha iqtisodiy fanlar uchun ham nazariy manba hisoblanadi. Ayniqsa
iqtisodiyotni erkinlashtirish sharoitida barcha ma’muriy-boshqaruv xodimlari va
ishchi-xizmatchilari iqtisodiy tushuncha hamda jarayonlar to‘g‘risida ma’lumotga
ega bo‘lishi kerak. Bunday iqtisodiy tushuncha
hamda jarayonlar mazmuni
“Buxgalteriya hisobi nazariyasi” fanida ko‘rib o‘tiladigan usul va tamoyillar orqali
ifodalanadi.
4
Buxgalteriya hisobi fani aniq, qiziqarli, tortishuvli va muammoli fanlardan
biri hisoblanadi. Tarixiy ma’lumotlarga ko‘ra buxgalteriya
hisobini tashkil qilish
va takomillashtirish borasida to‘rtta yirik davlat: italyan, fransuz, nemis va angliya-
amerika maktablari mavjuddir. Buxgalteriya hisobining tashkiliy jihatlari borasida
bu maktablarning qarashlari bir-biriga o‘xshamaydi. Ularning ta’limotlariga ko‘ra
buxgalteriya hisobi fanining asosi ham har xil talqin qilinadi. Masalan, italyan
maktabi vakillari buxgalteriya hisobi fanining asosini algebra va huquq, fransuz
maktabi
vakillari siyosiy iqtisod, nemis maktabi vakillari matematika, angliya-
amerika maktabi vakillari psixologiya deb qaraydilar. Shu sababli buxgalteriya
hisobi
fanining vazifasi, predmeti, obyekti, usul va uslubiyoti, tamoyillari hamda
tarkibiy tuzilishi borasidagi ularning qarashlari turlichadir.
O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim
vazirligi tomonidan
tasdiqlangan fanninig o‘quv dasturi asosida talabalar uchun “Buxgalteriya hisobi
nazariyasi” fani bo‘yicha nashr etilgan ushbu o‘quv adabiyoti xorijiy tajribalarni
inobatga olib ilk marotaba tayyorlangan. Shu bois o‘quv qo‘llanmani mazmunan
boyitish va sifatini oshirish bo‘yicha
bildirilgan fikr, mulohaza va takliflar uchun
oldindan minnatdormiz.