O`zbekiston respublikasi qishloq va suv xo`jalik vazirligi
Yosh hayvonlar hazm tizimidagi o’ziga xoslik
Yüklə 183,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- «qizilo’ngach novi»
|
Yosh hayvonlar hazm tizimidagi o’ziga xoslik. Hayvonning rivojlanishi
bilan hazm tizimida ham o’zgarishlar kuzatiladi. Buzoqlar hayotining 2- haftasidan boshlab yon tishlari o’sib chiqa boshlaydi (tug’ilganda 6-8 ta kesuvchi sut tishlari bo’ladi), 1 oylikda kesuvchi tishlar to’liq chiqadi, 1,5 yoshligida doimiy tishlar bilan almashinadi. Buzoqlarda tug’ilgan paytdagi shirdonning katta qoringa nisbati 2-3:1 ni tashkil etib, hayotining birinchi davrlarida oshqozon oldi bo’limlari kuchsiz va shirdon nisbatan yaxshi rivojlangan bo’ladi. Shirdon bir oylikgacha katta qoringa nisbatan jadal rivojlana boshlaydi. Hajmiga ko’ra katta qorin sut davrining oxiriga kelib shirdonga tenglashadi, jinsiy yetilish davriga kelib esa shirdonga nisbatan bir necha baravar katta hajmga ega bo’ladi. Buzoqlar hayotining birinchi kunlarida qizilo’ngachning davomi sifatida hosil bo’ladigan «qizilo’ngach novi» oziqani ishlamay turgan oshqozon oldi bo’limlariga tushishiga yo’l qo’ymaydi. Uviz yoki sut qizilo’ngach novi orqali to’g’ri shirdonga tushadi. Qizilo’ngach novi valiksimon burmaga ega bo’lib,
6
fakatgina yutinish paytida hosil bo’ladi. Novcha hosil bo’lishi reseptorlari tilda, og’izning oldingi bo’limlari shilliq pardasida va halqumda joylashgan bo’lib, impul’slar markazga intiluvchi tarmoqlar orqali uzunchoq miyaga boradi. Shuning uchun buzoqlarni oziqlantirishda «qizilo’ngach novi» refleksining hosil bo’lishiga e’tibor berilishi kerak. Uviz yoki sut majburan ichirilganda qizilo’ngach novi refleksi hosil bo’lmaydi va ularning katta qoringa tushib, u yerda chirishidan hosil bo’lgan toksinlarning qonga so’rilishi intoksikasiyaga sabab bo’ladi. «Qizilo’ngach novi» refleksining tug’ma yetishmovchiligi kuzatilishi ham mumkin. Germaniyalik mualliflarning (L. Dirr, G. Dirksen, 1989) ma’lumotlariga ko’ra, tekshirilgan 2 haftalik yoshdagi 249 bosh o’tkir kataral gastrit bilan kasallangan buzoqlarning 2,2 foyizida bu refleksning tug’ma hosil bo’lmasligi aniqlangan. Bu refleks buzoqlarning ikki oyligigacha saqlanib qoladi va keyinchalik yo’qolib ketadi. Buzoqning 3 oyligigacha quloq oldi so’lak bezi faqatgina sut emayotgan paytda so’lak ajratadi. Katta yoshdagi hayvonlarda esa so’lak ajratish doimiy xarakterda bo’ladi. Buzoqlarda birinchi kavsh qaytarish aktlari 3 haftalikdan, qo’zilarda esa ertaroq boshlanadi. Buzoqning bir oyligida katta qorinning 2 daqiqadagi qisqarishlari soni 1-3 martani tashkil etib, kuchsiz bo’ladi, 2-4 oylikda esa 2-4 martani tashkil etadi. Shuning uchun buzoqlarning 3 haftaligigacha dag’al oziqalar berish maqsadga muvofiq emas. Yangi tug’ilgan hayvonlarda oziqalarning hazmlanishi asosan shirdon - ichak tipida bo’lib, shirdon devoridagi bezlar juda siyrak va to’liq ishga tushmaganligi sababli shirdondagi xlorid kislotasining konsentrasiyasi juda past bo’ladi. Bu holat patogen mikrofloralarning rivojlanishi uchun qulay sharoit tug’dirishi mumkin. Shirdon shirasi tarkibidagi xlorid kislota va fermentlar uviz sutini va sut tarkibidagi oqsillarni hazmlash xususiyatiga ega bo’lib, o’simlik oqsillarini parchalamaydi. Fermentlarning uglevodlarga nisbatan faolligi ham chegaralangan bo’ladi. Masalan, sut qandi tug’ilgandan keyinoq hazmlana boshlasa, mal’toza faqatgina buzoq hayotining 21- kunidan boshlab hazmlanadi. Sut davrida qandni oziqlantiruvchi eritmalar tarkibiga qo’shish mutlaqo yaramaydi, chunki qand katta yoshdagi hayvonlarning oshqozon oldi bo’limlarida yashaydigan simbiont mikrofloralar tomonidan hazmlanadi xolos. Sut davridagi buzoqda oshqozon oldi bo’limlarining ishlamasligi tufayli qand u yerdagi mikrofloralar uchun oziqa vazifasini bajarishi va natijada diareyaning rivojlanishiga sabab bo’lishi mumkin. Yangi tug’ilgan hayvonlarda shirdonning (oshqozon) uviz yoki sutning haroratiga bo’lgan reaksiyasi juda kuchli bo’ladi. Buzoqlarga sovuq (2-4 0 S) yoki juda issiq (42-45 0 S) sut berilganda uning qisqa vaqt ichida oshqozondan o’n ikki 7
barmoqli ichakka o’tkazilishi tufayli hazmlanish jarayonlarining buzilishi kuzatiladi. Yangi tug’ilgan hayvonlarda ichak gistogematik baryerining o’tkazuvchanlik xususiyati muhim fiziologik himoya mexanizmlaridan biri hisoblanadi. Ya’ni faqatgina hayotining birinchi 24-36 soatida immun globulinlar ichak devori orqali qonga so’rilib o’tadi. Shuning uchun birinchi porsiya uvizni tug’ilganidan 30 daqiqa keyin qabul qilgan buzoq qonidagi immunoglobulinlarning darajasi juda yuqori bo’lsa, uvuz sutini tug’ilgandan 2 kun keyin qabul qilgan buzoq qonida esa immunoglobulinlar umuman bo’lmasligi mumkin. Yüklə 183,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|