Oʻzbekiston respublikasi raqamli texnalogiyalar vazirligi muhammad al-xozazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti ro’ziboyev Asilbekning kiberxavfsizlik asoslari fanidan

OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNALOGIYALAR
VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XOZAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

Ro’ziboyev Asilbekning

KIBERXAVFSIZLIK ASOSLARI FANIDAN
1-labaratoriya topshirig’i

Toshkent 2023
1-topshiriq
“Galstuk-babochka” tahlil usuli Ushbu usul o‘rganilayotgan salbiy hodisaning sababdan oqibatga qadar rivojlanishini grafik tavsiflash va tahlil qilishdir. Ushbu usulning asosiy yo‘nalishi tekshirilayotgan hodisaga qarshi choralar va uni keltirib chiqaradigan sabablarga qaratilgan.

doimiy elektr tarmog`idan uzulish

tizim kodidagi xatolik

generatorning nosozligi

Tabiiy hodisa tufayli

tizim administratorining noto`gri xatti-harakatlari oqibatida

yuqori yuklanma sababli

Tizimning ishdan chiqishi

internet tarmog`idan uzulish

Nosozliklarni tahlil qilish Nosozliklarni tahlil qilish usuli nomaqbul hodisaga olib keladigan omillarni aniqlash va tahlil qilish uchun foydalaniladi. O‘rganilgan omillar ular yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan ketma-ketlikda joylashtiriladi va mantiqiy bog‘liqdir. Ushbu omillar turli xil uskunalarning ishlamay qolishi bog‘liq hodisalar bo‘lishi mumkin, masalan, kompyuter dasturi ta'minoti xodimlarning xatolari yoki boshqa hodisaga ko‘ra ishdan chiqdi.

doimiy elektr tarmog`idan uzulish



Ro’ziboyev Asilbek

Asosiy elektr tarmog;ini rad etishi

Elektr tarmogida yuqori kuchlanishi bo’lishi

Ichki elektr tarmog’ida qisqa tutashuv

Tabiiy hodisa tufayli elektr tarmog;ida uzulish roy berishi

2-amaliy ish

Klassik shifrlash algoritmlarini ishlash tartibini o‘rganish

Ishdan maqsad: Klassik shifrlash algoritmlarini ishlashi haqida nazariy va amaliy bilim ko‘nikmalarni shakllantirish.
Sezar usuli. Sezar shifri oddiy siljitish shifrining bir qismi hisoblanadi. Bu
shifrni rimlik imperator Gole Yuliy Sezar o‘ylab topgan.
Shifrlashda matnning har bir harfi boshqa harf bilan quyidagi qoida asosida
almashtiriladi. Harflarni almashtirishda kelayotgan yozuv harflarini k-ga siljitib
almashtiriladi. Bu yerda M – butun son hisoblanib, ochiq matni belgisini biror
alfavitdagi o‘rni, S – butun son bo‘lib, shifr belgini biror alfavitdagi o‘rni.
C=(M+k)modm, m - alfavit uzunligi. Deshifrlash ifodasi esa M=(C-k)modm ifoda
bilan ifodalanadi. Yuliy Sezar bevosita k = 3 bo‘lganda ushbu usuldan foylangan.
Sezar usulining kamchiligi bu bir xil harflarning o‘z navbatida, bir xil
harflarga almashishidir.
Masalan, matn sifatida T
0
=KOMPUTER so‘zini va K=3 deb oladigan bo‘lsak
Sezar usuli natijasida quyidagi shifrlangan yozuv hosil bo‘ladi: T
1
= NRPSXWHU.

Vijiner shifri. Birinchi bo‘lib, Vijiner tizimi 1586yilda chop etilgan va u ko‘p alifboli tizimga nisbatan Yuqoriroq o‘rinda turadi.

Bleza Vijinera o‘zini XVI asrning fransuz diplomati deb hisoblaydi. Bunday ko‘p alifboli almashtirish shifrini shifrlash jadvali orqali ifodalash mumkin. Quyidagi jadvallarda Vijinerning ingliz alifbosi va kiril alifbolari uchun mos keluvchi qiymatlar ko‘rsatilgan.



3- amaliy ish

Truecrypt yordamida ma'lumotlarni shifrlashni o‘rganish

Ishdan maqsad: TrueCrypt yordamida ma'lumotlarni maxfiyligini ta’minlash bo‘yicha nazariy va amaliy bilim ko‘nikmalarni shakllantirish.