Oʻzbekiston respublikasi raqamli texnologiyalar vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI


Keyingi avlod tarmoqlari fanidan

7-AMALIY MASHGʻULOT

Bajardi: Narzikulov Zafarbek

Guruh: 403-222
Tekshirdi: Eshmuradov A

TOSHKENT – 2023

MEGACO/H.248 protokoli yaratish tarixi va xususiyatlari

MEGACO/ H.248protokolining asosiy xususiyatlari. MEGACO/H.248 signal xabarlarini o‘tkazish uchun UDP, TCP, SCTP protokollari yoki ATM transport texnologiyasi ishlatilishi mumkin. UDP protokolini quvvatlash – shlyuzlar kontrolleriga majburiy talablardan biridir. TCP pro-tokolini kontroller ham, transport shlyuzi ham quvvatlashi kerak, SCTP, ATM texnologiyasini quvvatlash esa majburiy bo‘lmaydi.

- MEGACO/H.248 xabari ikki usul bilan kodlanishi mumkin. IETF qumitasi signal axborotini kodlashning matnli usulini, aloqa seansini bayon etish uchun esa SDP protokolini ishlatishni taklif qildi. ITU-T signal axborotini taqdim etishning binar usulini ko‘zda tutadi - ASN. 1, aloqa seansini bayon etish uchun esa rekomenduet maxsus asbob (instrument) tavsiya etadi - Tag-length-value (TLV). SHlyuz kontrolleri kodlashning ikkila usulini qo‘llab quvatlashi kerak, shu vaqtda shlyuz sifatida – faqat bu usullardan biri.
4.1-rasmda MEGACO/H.248protokoli evolyusiya daraxti taqdim etilgan.

7.1 – rasm. MEGACO/H.248 protokoli evolyusiya daraxti

Chaqiruvga xizmat ko‘rsatish jarayoni modeli

Portlar nutq axborotining manbalari va qabul qilgichlari hisoblana-dilar. Portlarning ikki ko‘rinishi aniqlangan: fizik va virtual. Fizik portlar, shlyuz konfiguratsiyasi vaqtidan doimiy mavjud bo‘lgan, bu uskunaning analog telefon interfeyslari, bitta telefon ulashni quvvatlov-chi; yoki raqamli kanallar, bitta telefon ulashni quvvatlovchi; yoki raqamli kanallar, shuningdek bitta telefon ulashni quvvatlovchi va E1 traktga vaqt bo‘yicha kanallarni ajratish tamoyili bo‘yicha guruhlashtirilgan. Virtual portlar, faqat so‘zlashuv sessiyasi davomida mavjud bo‘lgan, IP tarmoq tomonidagi portlar hisoblanadi (RTP-portlar), ular

orqali RTP paketlarini uzatish va qabul qilish olib boriladi.
Virtual portlar Add buyrug‘ini kontrollerdan olinganida shlyuz tomonidan yaratiladi va Subtract buyrug‘ini olinganda yo‘q qilinadi, vaholanki, fizik portlar Add yoki Subtract buyrug‘ini olinganda, moslikda, nulli kontekstdan chiqariladi yoki nulli kontekstga ketinga qaytaradi.
MEGACO protokoli transport shlyuzining ichida ikkita mantiqiy ob’ektlar bilan operatsiyalar o‘tkazadi: port (termination) va kontekst (context), ularni shlyuz kontrolleri boshqarishi mumkin. Chaqiruvga xizmat ko‘rsatish jarayoni modelini misoli 4.2 – rasmda keltirildgan.
Port noyob identifikatorga (TerminationID) ega, u port konfiguratsiyasida shlyuz tomonidan belgilanadi. Masalan, port identifikatori bo‘lib E1trakti nomeri va trakt ichidagi vaqt kanalini nomeri xizmat qilishi mumkin. Ba’zi bir paytda buyruqlar shlyuzning hammasiga tegishli bo‘lishi mumkin, bunda maxsus port identifikatori (TerminationID) - «Root» ishlatiladi.
Portlarbir qator xususiyatlarga egalik qiladi (properties), ulardan har biri noyob identifikatorga (propertylD) ega. Masalan, portlar nutqli aytib berishlarni, akustik va chaqiruv signallarni generatsiya qilish, shuningdek DTMF signalini detektirlash kabi xususiyatlarga ega bo‘lishi mumkin.

4.2- rasm. Chaqiruvga xizmat ko‘rsatish jarayoni modelini misoli Portlarni yaratishda ba’zi bir xususiyatlar ularga jim turish bo‘yicha beriladi.

MEGACO protokoli yordamida kontroller shlyuz portlarining xususiyatlarini o‘zgartirishi mumkin. Portlar xususiyatlari deskriptorlarga guruhlanadilar, ular portlarni boshqarish buyrug‘iga kiritiladi (4.1- jadval).
4.1 – jadval
MEGACO protokolideskriptorlari

Descriptor nomi	Bayon
Modem	Modem turi va parametrlarini identifikatsiya qiladi
Mux	Multimediali terminallari foydalaniladigan axborotni multipleksorlash turini bayon qiladi, masalan, N.221, N.223, N.225.0.
Media	Axborot oqimi parametrlarini ixtisoslashtiradi.
TerminationState	Shlyuz porti xususiyatlarini ixtisoslashtiradi. Deskriptor ikkita parametrga ega. Parametr ServiceStates port statusini bayon qiladi (matn rejimida ishlaydi - test, ish xolatda bo’ladi - outofservice, port normal rejimda ishlayotganini, jimlikda turish bo’yicha ko’rsatiladi - inservice). Parametr Buffered Event Processing Mode kontrollerlarga darhol xabar berish kerak emas, xodisaga shlyuz reaksiyasini bayon qiladi. Xodisaga reaksiyaning ikki turi aniqlangan: e’tiborsiz qoldirmoq yoki ishlov bermoq.
Stream	Alohida ikki yo’nalishli okimlarni parametrlarini ixtisoslashtiruvchi, bir qator deskriptorlarni o’z ichiga oladi (Remote, Local, LocalControl, Signals, Events).
Local	Shu shlyuz tomonidan uzatuvchi yoki qabul qiluvchi axborot oqimini bayon qiluvchi parametrlarga ega. Bu deskriptorda bor axborot, bitta shlyuzdan boshqasiga o’tkaziladi.
Remote	Uzoqlashtirilgan shlyuz tomonidan uzatuvchi yoki qabul qiluvchi axborot oqimini bayon qiluvchi parametrlarga ega. Bu deskriptorda bor axborot, bitta shlyuzdan boshqasiga o’tkaziladi.
LocalControl	Mode parametrga ega – ishlash rejimi va portining bir qator xususiyatlari. Mode parametri send-only, receive-only, send/receive, inactive, loop-back va delete qiymatlarini qabul qilishi mumkin. Deskriptor shlyuz va kontroller orasidagi uchastkada uzatiladi.
Events	Hodisani aniqlaydi, ularni shlyuz kuzatishi kerak, va bu hodisalarga reaksiyasini.Quyidagi reaksiyalar aniqlangan: Not if Action (kontrollerni xabardor qilish), Accumulate (buferdagi hodisa haqidagi axborotni saqlash), Accumulate By Digit Map (numiratsiya rejasi bilan moslikda, nomer raqamlarini yig’ish), Keep Active (kontrollerni xabardor qilish, va signal uzatishni davom ettirish).
Signals	Oxirgi foydalanuvchiga signallarni bayon qiladi, port shlyuzi ularni uzatishni boshlashi yoki to’xtashi kerak

Audit	Axborotga ega (bir qator deskriptorlar ko’rinishida), uni controller shlyuzidan so’rab oladi. Audit Value va Audit Capabilities buyruqlarda uzatiladi.
Packages	Port xususiyatlari yig’indisini bayon qiladi, Audit Value buyrug’ida uzatiladi.
DigitMap	Bu descriptor yordamida kontroller ishlatilayotgan numeratsiya rejasi haqida shlyuzni habardor qiladi.
ServiceChange	Shlyuz porti holatining o’zgarishiga tegishli bo’lgan, axborotga ega, sabab, o’zgartirish usuli va boshqalar kabi.
ObservedEvents	Bo’lib o’tgan hodisalar kabi axborotga ega. Notify va Audit Value buyruqlarda uzatiladi.
Statistics	Ulash vaqtida port tomonidan yig’ilgan statistika axborotga ega.
Extension	Protokolda ixtisoslashtirilmagan axborotni uzatishga yo’l beradi.

Kontekst – bu bir necha portlar orasida aloqani aks ettirishdir, ya’ni bitta shlyuzning ikki yoki undan ortiq portlarini ulanishini abstrakt tasavvuri. Xohlagan vaqtda port faqat bitta kontekstga tegishli bo‘lishi mumkin, u o‘zining noyob identifikatoriga ega. Kontekstning alohida ko‘rinishi mavjud - nulli. Nulli kontekstga kirgan hamma portlar, o‘zlari orasida ham, boshqa portlar bilan ham bog‘lanmagan. Masalan, chaqiruvga xizmat ko‘rsatish jarayonini modelida bo‘sh (band bo‘lmagan) kanalning abstrakt tasavvuri nulli kontekstdagi port hisoblanadi.

Umumiy holda kontekstga portni ulab qo‘yish uchun Add buyrug‘i xizmat qiladi. Bunda, agar kontroller mavjud bo‘lgan kontekstni ixtisoslashtirmasa, unga port qo‘shilishi kerak bo‘lgan, unda shlyuz yangi kontekst yaratadi.
Agar shlyuz konferensiyani quvvatlasa, unda kontekst konferensiyada ishtirok etuvchi portlar orasida aloqa topologiyasini aniqlaydi, ya’ni har bir juft portlar uchun axborot oqimining mumkin bo‘lgan yo‘nalishini.