O‘zbekiston respublikаsi raqamli texnologiyalar vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti samarqand filiali

 
Ochiq tizim 
deb - xar qanday boshqa tizim bilan o‘zaro bog‘lana oladigan, ochiq 
tizimning talablarini qondira oladigan tizimga aytiladi. 

Ochiq tizimning o‘zaro bog‘liqlik etalon modeli (EM VOS) ISO standartlariga 
asoslangan va ITU-T (XTI – xalqaro telekommunikatsiya ittifoqi) tavsiyasiga to‘g‘ri keladi. Buni 
natijasida xisoblovchi tarmoqlar soxasida xalqaro-ilmiy texnikaviy malaka yaratildi.

---

25 

ITU-T:
International Telecommunication Union – Xalqaro Telekommunikatsiya Ittifoqi 
(XTI)
. 
XTI yo‘llanmasiga binoan quyidagicha belgilanadi «xarf.son» (masalan, Y.1540). 

NIST:
National Institute of Standarts and Technology, AQSh Xalqaro standartlar instituti. 
Standartlar formati quyidagicha belgilanadi «IEEE.son»(masalan, IEEE.802.3) 

ETSI:
European 
Telecommunications 
Standardizations 
Institute 
– Yevropa 
telekommunikatsiya standartlari instituti 

IETF:
Internet Engineering Task Force –Internet masalalarini xal qilish bo‘yicha 
muxandislar guruxi. Yo‘llanmaga binoan format ko‘rinishi «RFC son»(masalan, RFC 821) 
 
Xavfsizlik bo‘yicha standartlar va tavsiyalar: 
Nomeri 
Standart turi 
ISO
-
Standartlash-
tirish bo‘yicha 
xalqaro 
tashkilot 
ISO 7498-2 
Axborotlarni qayta ishlash tizimlari. Ochiq tizimlarning o‘zaro 
ta’sirlashishi. Xavfsizlik arxitekturasi. 
ISO 8372 
64-razryadli blokli shifrator algoritmining ish rejimi. 
ISO 8730 
Bank operatsiyalari. Xabarlar haqiqiyligini ishonarliligiga 
talablar. 
ISO 9594-8 
Autentifikatsiya qilish protseduralarining ro‘yxati. 
ISO 9807 
Xabarlar haqiqiyligini o‘rnatish uchun talablar. 
ISO 9979 
Ma’lumotlarni kriptografik muhofaza qilish usullari. 
ISO 10126 
Xabarlar uchun protseduralar. DEA-algoritm. 
ISO 10202 
Moliyaviy tizimlarni muhofaza qilish arxitekturasi. 
ISO 11131 
Haqiqiylikni o‘rnatish tizimidan foydalana olish. 
ISO 11166-
1 
To‘plam: asimmetrik algoritmlar yordamida kalitlarni 
boshqarish. 
ISO 11568 
Kalitlar bilan boshqarishga kirish.