О‘zbеkistоn rеspublikаsi raqamli texnologiyalar vаzirligi

Ishdan maqsad: Foydalanuvchining ruyxatga olish jarayonini taxlil qilish, yangi foydalanuvchi yaratish va tizimga bog‘lanish, kirish jarayonini kuzatish.
Foydalanuvchi kirishi kerak bo‘lgan tizimida ruyxatga olingan xar bir sub’ekt (foydalanuvchi yoki foydalanuvchi nomidan xarakatlanuvchi jarayon) bilan uni bir ma’noda indentifikatsiyalovchi axborot mavjud. Bu ushbu sub’ektga nom beruvchi son yoki simvollar satri bo‘lishi mumkin. Bu axborot sub’ekt identifiqatori deb yuritiladi. Agar foydalanuvchi tarmoqda ruyxatga olingan identifiqatorga ega bo‘lsa u legal (qonuniy), aks xolda legal bulmagan (noqonuniy) foydalanuvchi xisoblanadi. Kirish kerak bo‘lgan tizm resurslaridan foydalanishdan avval foydalanuvchi tizimining identifikatsiya va autentifikatsiya jarayonidan o‘tishi lozim.


Identifikatsiya (Identification) - foydalanuvchini uning iden­tifiqatori (nomi) buyicha aniqlash jarayoni. Bu foydalanuvchi tarmoqdan foydalanishga uringanida birinchi galda bajariladigan funksiyadir. Foydalanuvchi tizimga uning so‘rovi buyicha o‘zining idengifiqatorini bildiradi, tizim esa o‘zining ma’lumotlar bazasida uning borligini tekshiradi.

Хавфсизлик, Идентификациялаш қоидалари

Шифрлаш

Ракамли имзони куллаш

Ваколатларни таксимлаш

Ишларни кайдлаш ва руйхатга олиш

Вирусларга қарши ҳимояни ва Ахборот Хавфсизлигини таъминлаш

Axborot xavfsizligi siyosatini ta’minlashning asosiy qoidalari.

Ximoyaga kuyiladigan talablarning asosini takdidlar ruyxati tashkil etadi. Bunday talablar uz navbatida himoyaning zaruriy vazifalari va himoya vositalarini anikdaydi.

Demak, kompyuter tarmogida axborotni samarali himoyasini ta’min­lash uchun himoya tizimini loyikalash va amalga oshirish uch bosqichda amal­ga oshirilishi kerak.

• xavf-xatarni taxlillash;

  
  

• xavfsizlik siyosatini amalga oshirish;

  
  

• xavfsizlik siyosatini madadlash.

  
  

Birinchi bosqichda kompyuter tarmogining zaif elementlari taxlil- lanadi, takdidlar anikdanadi va bakolanadi, himoyaning optimal vositalari tanlanadi. Xavf-xatarni taxlillash xavfsizlik siyosatini kabul kilish bilan tugallanadi.

Ikkinchi bosqich - xavfsizlik siyosatini amalga oshirish moliyaviy xarajatlarni hisoblash va masalalarni yechish uchun mos vositalarni tanlash bilan boshlanadi. Bunda tanlangan vositalar ishlashining ixtilofli emasligi, vositalarni yetkazib beruvchilarning obrusi, himoya mexanizmlari va beriladigan kafolatlar xususidagi tula axborot olish imkoniyati kabi omillar kisobga olinishi zarur. Undan tashkari, axborot xavfsizli­gi buyicha asosiy koidalar aks ettirilgan prinsiplar kisobga olinishi kerak.

Uchinchi bosqich - xavfsizlik siyosatini madadlash bosqichi eng muhim hisoblanadi. Bu bosqichda o‘tkaziladigan tadbirlar niyati buzuk odamlarning tarmokka bostirib kirishini doimo nazorat kilib turishni, axborot ob’ektini himoyalash tizimidagi "rahna"larni aniklashni, konfidensial ma’lumotlardan ruxsatsiz foydalanish kollarini kisobga olishni talab etadi. Tarmok xavfsizligi siyosatini madadlashda asosiy javobgarlik ti­zim ma’muri buynida buladi. U xavfsizlikning muayyan tizimi buzilishining barcha xollariga operativ munosabat bildirishi, ularni taxlillashi va moliyaviy vositalarning maksimal tejalishini kisobga olgan kolda himoyaning zaruriy apparat va dasturiy vositalaridan foydalanishi shart.