O'zbekiston respublikasi so
rasm. 10 kunlik chaqaloq
Yüklə 1,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1 rasm. 10 kunlik chaqaloq
ʻ rsatkichlari sog‘lom bolada keyinchalik quyidagi tartibda rivojlanib boradi: Bir oylik. Bolaning holati oyoq qo ʻ llarning fleksor mushaklar gipertonusi bilan bog‘liq. Shovqinga umumiy tana harakati bilan javob beradi, harakatlari koordinatsiyasi yo ʻ q. qornida yotganida boshini bir necha soniyaga koʻ taradi. Birinchi oyligi oxiriga kelib nazarini biror narsaga yo ʻ naltirish paydo boʻ ladi. Tovushlarni farqlamaydi. Xiqildoqdan chiqadiganga o ʻ xshash tovush beradi. Uyqusining davomiyligi 16 soat. Ikki oyligi. Vertikal holatda boshini ushlashga harakat qiladi, lekin doimiy emas. Harakatdagi narsalarga nigoxini tikadi. Ko ʻ z qorachig‘i harakati tekis, to ʻ g‘ri. Gu-gulay boshlaydi, erkalab gapirganlarga qarab kuladi, simmetrik zanjirli va asimmetrik reflekslar poydo bo ʻ la boshlaydi. Uch oylik. qo ʻ l oyoqlardagi, ayniqsa yyyelkagi harakat hajmi ortib boradi. Vertikal holatda boshini yaxshi tutadi. Tovush kelgan tomonga boshini buradi, kishilar yuziga tikilib qaraydi, qo ʻ liga berilgan oʻ yinchoqqa qiziqib qaraydi, kuladi, gu-gulaydi, unli tovushlarni uzoqroq cho ʻ zadi.
ʻ
ʻ yinchoqqa qarab qoʻ l cho
ʻ zadi, ushlaydi, predmetlarni qoʻ li bilan ushlab tiqiladi, og‘ziga olib boradi. qo ʻ lidan tortilsa, ushlab turilsa oʻ tiradi, harakatdagi narsalarni ketidan kuzatadi. Yaqin insonlari ovozini farqlaydi, kuladi, jilmayadi. qorinda yotganida boshini va yelkasini ko ʻ tara oladi.
ʻ lidan ushlansa, ba'zida esa mustaqil ham o ʻ tiradi, chalqancha holatdan yon boshiga yoki qorniga oʻ giriladi. qoʻ lining kaft tomoniga, xatto yon va tashqi tomoniga biror narsa tegsa ham ushlab olishga harakat qiladi. qornida yotganida bitta qo ʻ liga tayanib, ikkinchi qoʻ li bilan
8 narsalarga cho ʻ zila oladi, gavdasining og‘irligini bir qoʻ lidan ikkinchisiga og‘diradi. Chalqancha yotib oyoqlarini o ʻ ynatib yotadi. Tanish kishilarni farqlaydi. Tushib ketayotgan o ʻ yinchoqni kuzatadi va koʻ taradi. Unsiz tovushlarni ham ayta oladi. Uyqusining davomiyligi 14,5 soat. Yetti – sakkiz oylik. Muvozanatini tutib, mustaqil o ʻ tira oladi. Toʻ rt oyoqlab turadi. qornida yotgan holatida chalqanchasiga o ʻ giriladi. Yotgan joyidan mustaqil o ʻ zi oʻ tirishga harakat qiladi. Oyoqqa turishga harakat qiladi. O ʻ yinchoqlarini bir qoʻ lidan ikkinchisiga olib tomosha qiladi, oʻ ynaydi. Onasiga va tanish kishilarga qo ʻ lini choʻ zadi, chapak chaladi. qisqa boʻ g‘inli so ʻ zlarni qaytaradi «ma-ma», «da-da». Begonalardan qoʻ rqadi, ota-onasini yaxshi taniydi, kerakli buyumlarni ko ʻ zi bilan qidirib topadi. To ʻ
ʻ
yordamida oyoqqa turadi, ushlab yuradi, emaklaydi. Ikki qo ʻ li bilan mayda buyumlarni ushlab oladi. Sochilgan o ʻ yinchoqlarni yig‘ishtiradi, kattalar harakatini kuzatadi, qo ʻ lini silkitadi, qoshiqdan ovqat yeydi, koʻ p ishlatiladigan so ʻ zlarning ma'nosini tushunadi, oʻ yinchoqlarning nomini biladi, aytilganini orasidan topib beradi. qisqa bo ʻ g‘inli soʻ zlarni aytadi «dada», «mama», «nanna», «umma». Sodda iltimoslarni bajara oladi - «xayr», «assalom», mumkin emas deganini tushunadi. O ʻ
ʻ
ʻ lidan ushlansa oʻ zi yuradi, mustaqil qadam tashlaydi, lekin qadami mustaxkam emas, ko ʻ p yiqiladi. Buyumlarni yaxshi ajratadi. Tushib ketgan o ʻ yinchoqlarni koʻ tarish uchun choʻ kkalaydi, o ʻ yinchoqlarni nomini biladi, og‘riq sezayotgan joyini aytadi, tana qismlarini ko ʻ rsatadi, kiyintirish vaqtida yordamlashadi, mustaqil yeyishga qarakat qiladi, bolalarni sevadi. Oila a'zolarini barchasini taniydi, ba'zi so ʻ zlarni gapiradi. Uyqusining davomiyligi 13,5 soat.
ʻ
ʻ
ʻ ynash jarayonida har xil kattalikdagi buyumlarni ajrata oladi (masalan, ikkita kubik), ko ʻ rsatib berilsa har xil kattalikdagi va shakldagi o ʻ yinchoqlar orsidan bir xillarini topadi. Yerda yotgan baland bo ʻ lmagan narsalar ustidan xatlab oʻ tadi. hayotida qayta-qayta koʻ rgan ishlarini bajara oladi, masalan, qo ʻ g‘irchoqini sochini taraydi, kiyintiradi. Yangi narsalarga, voqealarga qiziqish bilan qaraydi. Suyuq ovqatni qoshiqcha yordamida mustaqil yeydi. Yigirma – yigirma to ʻ rt oylik. Kattalarning iltimosiga koʻ ra yoki ko ʻ rsatmaga mos rangni tanlaydi. Past toʻ siqdan xatlab oʻ tadi. Oʻ yinchoqlar o ʻ ynaganida ketma ketlikda keladigan vazifalarni bajaradi, masalan qo ʻ g‘irchoqini choʻ miltiradi, artadi, kiyintiradi. qisqa hikoyalarni tushunadi. Kattalar yordamida o ʻ zi qisman kiyinadi. Uyqusining davomiyligi nisbatan qisqaroq - 13 soat.
Barmoqlari va panjasi bilan ko'pgina mayda nozik harakatlarni qila oladi. Bola tugmasini taqishni, to'g’ri chiziq va aylana chizishni uddalaydi. Bu yoshda bolaning so'z boyligi 1200-1300 tani tashkil qiladi. So'zlarni talaffuz qilishi yaxshilanadi. Gaplarni to'g’ri tuzadi. Kattalarning gaplarini yaxshiroq tushunadi va gaplarni eslab qolish qobiliyati ortadi. Bola bilan suhbatlashganda nafaqat hozirgi 9 zamon voqeligini, balki oldingi va keyingi zamon voqealari haqida ham so'zlashsa bo'ladi. Bu yoshdagi bolalarning doimiy savoli – “nega”, “qachon”, “qayerda”. Bola qisqa tushunchalarni tez eslab qoladi, qisqa she'r va ashulalarni ayta oladi. Aytib berilgan ertaklarni qisqacha qaytarib aytadi. Bola boshqa bolalar bilan o'ynay boshlaydi, lekin o'z harakatlarini atrofdagilar bilan kelishtira olmay, ko'pincha nizolar kelib chiqadi. Shuning uchun kattalar nazorati kerak bo’ladi. Bolaning fikr doirasi kengayadi. Unda rahm, uyalish, o'zini anglash hissiyotlari paydo bo'ladi. Shunday qilib, bola o’sib rivojlanib boradi va maktab davri hayotiga tayyorlanib boradi.
Yüklə 1,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|