O`zbekiston respublikasi sog`liqni saqlash vazirligi o‘rta maxsus professional ta‘limning

O`quv rejasiga muvofiq o`zaro bog`lik bo`lgan fanning nomi
“Valeologiya” fani umumkasbiy fan hisoblanib, dasturni amalga oshirishda o`quv rejasida ko`rsatilgan barcha umumkasbiy va maxsus fanlari bilan o`zaro bog`liq. Ta’limga bunday yondashish o`quvchilarning o`quv jarayonida va kelgusi amaliy faoliyatlarida uchraydigan tibbiyotga oid qoidalarini ongli ravishda o`zlashtirishini ta’minlaydi.
O`qitishning tashkiliy shakli	N –nazariy ta’lim;
Dasturga qo`yilgan talab	Majburiy
O`qitish tili	Guruhga tayinlangan dars tili asosida
Baholash tartibi	Joriy baholash tartibiga asoslanib
O`quvchilarning bilim va ko`nikmalarini baholash	YOzma,og`zaki, savol-javob, munozara, test, seminar topshiriq

2. 
   O`quv dasturi mazmuni

№	Mavzuning nomi	Mavzuning qisqacha mazmuni	Jami	O`qitishni tashkiliy shakli	Mustaqil ta’lim
1	Valeologiya fanining tarixi va rivojlanish bosqichlari. Valeologiya fanining rivojlanishida Abu Ali ibn Sino ta’limotining o`rni va ahamiyati. O`zbek olimlarining qo`shgan hissalari.	Valeologiya fani va uning vazifalari, tibbiyotda tutgan o`rni. Fanning rivojlanish bosqichlari. Valeologiya fanida qo`llaniladigan usullar. Salomatlik va sog`lom turmush tarzi tushunchasi va ahamiyati. Valeologiya tasnifi. Turmush tarzi, hayot tarzi tushunchalari. Hayot darajasi ko`rsatkichlari. Hayot tuzilishi, hayot uslubi, hayot sifati tushunchalari. Hayot tarzi va salomatlikka ta’sir etuvchi omillar. Abu Ali ibn Sinoning tibbiyotda tutgan o`rni. Salomatlik darajalari, ko`rsatkichlari. Birlamchi, ikkilamchi va uchlamchi	2	N	-

		profilaktika. Aholining umumiy, guruhiy va populyatsion salomatligi. Sog`lom turmush tarzining, sportning, shaxsiy gigienaning salomatlikka ta’siri.
2	Ritorika (nutqning) o`rta tibbiyot xodimlarning faoliyatidagi ahamiyati	Ritorika haqida tushuncha, uning turlari va xususiyatlari.	2	N	2
3	SHaxslararo munosabatni shakllantirish	Muloqat xaqida tushuncha. Muloqat turlari, darajasi va vositasi. Mantiqiy fikrlash haqida tushuncha va uning qonuniyatlari. Muloqatga ta’sir etuvchi omillar. Tibbiy xodimlar faoliyatida muloqat olib borish ko`nikmalari: ob’ektni tushunish omillari, diqqat bilan eshita bilishning asosiy tamoyillari.	2	N	2
4	Deontologiya va uning muammolarini bartaraf etishning valeologik tamoyillari	Tibbiyotda vrach-o`rta tibbiy xodim munosabatlaridagi yuzaga kelishi mumkin bo`lgan muammolar va ularni bartaraf etish yo`llari. Tibbiyotda o`rta tibbiy xodim-bemor munosabatlaridagi yuzaga kelishi mumkin bo`lgan muammolar va ularni bartaraf etish yo`llari. Muammolarni echish bosqichlari.	2	N	2
5	Sog`lom turmush tarzini shakllantirishga zamonaviy yondoshuvlar. Maqsadli guruhlar, ta’sir etuvchi omillar, standart va algoritmlarni o`rganishning ahamiyati.	Sog`lom turmush tarzi haqida tushuncha, asosiy vazifalari va aholi sog`ligini saqlashdagi tutgan o`rni. Sog`lom turmush tarzining oila a’zolari salomatligiga ta’sirini. Aholiga tibbiy bilimlarni targ`ibot qilishda sog`lom turmush tarzini namoyon qilish. Kasalliklarning oldini olishda — sog`liqni saqlash muassasalari, jamoat va davlat tashkilotlari, turli jamg`arma, matbuot organlarining roli. Dispanser ko`rigining aholi sog`lig`ini saqlashdagi ahamiyati maqsadi va vazifalari. Dispanser nazoratida turadigan guruhlarni sog`lomlashtirish. Sog`lom turmush tarzini shakllantirishdagi standart va algoritmlar to`g`risida tushuncha “YOsh oila” maqsadli guruhining ma’naviy, psixologik, tibbiy va jismoniy aspektlari. “Homilador ayol” maqsadli guruhining ma’naviy, psixologik, tibbiy va jismoniy aspektlari. “Emizikli bola” maqsadli guruhining ma’naviy, psixologik, tibbiy va jismoniy aspektlari “O`spirinlik davri” maqsadli	2	N	2

		guruhining ma’naviy, psixologik, tibbiy va jismoniy aspektlari. “YOshlar” maqsadli guruhining ma’naviy, psixologik, tibbiy va jismoniy aspektlari. “Katta yoshdagilar” maqsadli guruhining ma’naviy, psixologik, tibbiy va jismoniy aspektlari. “Qariyalar va uzoq umr ko`ruvchilar” maqsadli guruhining ma’naviy, psixologik, tibbiy va jismoniy aspektlari.
6	Salomatlik miqdorini aniqlash. Salomatlik darajalariga qarab sog`lomlashtirish dasturlarini yaratish.	Inson salomatligi. Ijtimoiy va shaxsiy salomatlik. Aholi salomatligining ko`rsatkichlari. O`zbekiston Respublikasining aholi salomatligini muxofaza qilish va saqlash bo`yicha asosiy me’yoriy hujjatlar. Salomatlikka ta’sir etuvchi omillar. Tashqi va ichki omillar (ijtimoiy, tabiiy va irsiy). Sog`liqqa xavf tug`diruvchi omillar (noto`g`ri ovqatlanish, gipodinamiya). Oilada sog`lom turmush tarzini shakllantirish usullari. Jamoada sog`lom turmush tarzini targ`ibotini tashkil qilish. Ekologiyaning salomatlikka, yosh avlodning o`sib ulg`ayishdagi ta’siri. Ekologik muhitning ta’siri natijasida yuzaga kelayotgan kasalliklar haqida ma’lumot. Irsiy kasalliklar. Psixoemotsional zo`riqishlar. Salomatlik darajasini baholashda qo`llaniladigan individual, guruhli va populyatsion dasturlarni yaratish. Aholi salomatligini nazorat qilishda qo`llaniladigan sifat va miqdor ko`rsatkichlar.	2	N	2
7	Ratsional ovqatlanishning valeologik tamoyillari. Sog`lom va tartibli ovqatlanish madaniyatini shakllantirish	Ratsional ovqatlanish — kasallikning oldini olish omilidir. Ratsional ovqatlanishning sog`liqqa ta’siri. Ratsional ovqatlanishga bo`lgan asosiy talablar. Muvozanatlashgan va sog`lom ovqatning asosiy negizlari. Ovqatlanish rejimi buzilganda yuzaga kelishi mumkin bo`lgan muammolar. Bolalarni va homilador ayollarni ovqatlantirish. O`rta yoshdagilarni va qariyalarni ovqatlantirish. Aqliy va jismoniy mehnat bilan shug`ullanuvchi kishilarning ovqatlanishi. Ratsional ovqatlanishda milliy taomlar o`rni.	2	N	-
8	Jismoniy tarbiyaning valeologik ahamiyati. YOshiga, jinsiga va	Jismoniy tarbiya — salomatlik garovi. Jismoniy mashq qilishning asosiy negizlari. Mashg`ulotlarga individual	2	N	-

	salomatlik darajasiga jismoniy faollikni rivojlantirish.	yondashish, o`z-o`zini nazorat qilib borish. Jismoniy mashg`ulot — davolash usuli sifatida. Odam organizmiga jismoniy mashg`ulotlarning ta’siri.
9	Organizmni chiniktirishning valeologik ahamiyati.	CHiniqtirishning salomatlikka ta’siri, asosiy qoidalari, turlari va vositalarini.	2	N	2
10	Psixoemotsional xolatning valeologik ahamiyati Antistress dasturlar haqida tushuncha, ularni yaratish va inson salomatligi uchun ahamiyati	Aqliy va jismoniy mehnat qiluvchi kishilarning psixoemotsional holati. Psixologik ta’sir — davolash usuli sifatida. Odam organizmiga psixoemotsional holatning ta’siri. Antistress dasturlar to`g`risida tushuncha. Aholining turli guruhlari uchun antistress dasturlarini ishlab chiqish (homilador va emizikli ayollar, chakaloklar, kichik yoshdagilar, o`spirinlar, katta yoshdagi aholi, qariyalar, uzoq umr ko`ruvchilar). Muammolarni echish yo`llari.	2	N	2
11	Jinsiy va reproduktiv salomatlikning valeologik tamoyillari	Jinsiy va reproduktiv salomatlik xaqida tushuncha, sog`lom bola tug`ilishini ta’minlash, jismoniy, sog`lom va ruhiy rivojlangan avlodni tarbiyalash asoslari. Reproduktiv salomatlikni muhofaza qilish tamoyillari. Reproduktiv salomatlikni muhofaza qilish dasturlari. Xomilador ayollar salomatligini yaxshilash va sog`lom bola tug`ilishi uchun yaratilgan shart-sharoitlar: oila, jamiyat, davlat. O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2009 yil 13 apreldagi “Sog`lom avlodni shakllantirish, onalar va bolalar salomatligini muhofaza qilish bo`yicha qo`shimcha choralar to`g`risida”gi PQ-1096-sonli qarori.	2	N	-
12	Balog`at yoshida ruhiy, jismoniy va jinsiy rivojlanish; yoshlarda jinsiy tarbiya va madaniyatni shakllantirish	Balog`atga etmagan qizlar organizmida rivojlanish davrlardagi o`zgarishlar va ular salomatligiga ta’sir etuvchi omillar. Balog`atga etmasdan turmushga chiqish va homilador bo`lishning zararli oqibatlari va oldini olishning ahamiyati. Erta homiladorlik va tug`ruqlarni oldini olish. YOshlarda jinsiy madaniyatni shakllantirish yo`llari.	2	N	-
13	Aholi orasida xulq atvor muammolarini oldini olishda zamonaviy valeologik yondoshuvlar	Xulq-atvor haqida tushuncha. Xulq- atvorning inson salomatligiga ta’siri. Insonning salomatligiga salbiy ta’sir etuvchi xulq-atvor omillari va ularni oldini olish chora-tadbirlari.	2	N	-
14	Giyohvandlikni oldini olishda valeologik	Aholi salomatligiga giyohvandlikning ta’siri. Muammoni	2	N	2

	yondoshuvlar.	echish yo`llari. Giyohvandlikni rivojlanishiga ta’sir etuvchi omillar. Giyohvandlikni rivojlanishida ijtimoiy omillarning ahamiyati. Giyohvand moddalarni iste’mol qilish belgilari. Giyohvandlik profilaktikasi. Ichkilikbozlik – inson xulq-atvori muammosi sifatida. Aholining salomatligiga ichkilikbozlikning ta’siri. Ichkilikbozlikni oldini olishning zamonaviy yo`nalishlari. Ichkilikbozlikni rivojlanishiga ta’sir etuvchi omillar. Ichkilikbozlikni rivojlanishida ijtimoiy omillarning ahamiyati.
15	Ichkilikbozlik-ni oldini olishda valeologik yondoshuvlar.	Ichkilikbozlik – inson xulq-atvori muammosi sifatida. Aholining salomatligiga ichkilikbozlikning ta’siri. Ichkilikbozlikni oldini olishning zamonaviy yo`nalishlari. Ichkilikbozlikni rivojlanishiga ta’sir etuvchi omillar. Ichkilikbozlikni rivojlanishida ijtimoiy omillarning ahamiyati.	2	N
16	Tamaki mahsulotlarini chekishning oldini olishda valeologik yondoshuvlar.	Tamaki mahsulotlarini chekish aholining salomatligiga ta’siri. Tamaki maxsulotlarini chekishni oldini olishning zamonaviy yo`nalishlari va dasturlari.	2	N
17	OIV/OITS muammolarini oldini olishda valeologik yondoshuvlar	OIV/OITS – inson xulq-atvori muammosi sifatida. Aholining salomatligiga OIV/OITSni ta’siri. OIV/OITSni rivojlanishiga ta’sir etuvchi omillar. OIV/OITSni rivojlanishida ijtimoiy omillarning ahamiyati.	2	N	2
18	OIV/OITS muammolarini oldini olishda valeologik yondoshuvlar	OIV/OITSni oldini olishning zamonaviy yo`nalishlari va dasturlari	2	N