O„zbekiston Respublikasi Sog„liqni Saqlash Vazirligi Toshkent farmatsevtika instituti Psixologiya

Xarakter aktsentuatsiyasi turlari olimlar tomonidan turli xil ko`rinishda ajratib 
ko`rsatiladi. Ularning ayrimlari haqida to`xtalib o`tamiz: 
Gipertim tip - bu toifadagilar o`ta kirishimli, so`zamol bo`ladilar, imo-ishoralar, 
mimika va pantomimika orqali o`z his-tuyg`ularini namoyon qiladilar. Ular to`satdan 
suhbatning dastlabki mavzusidan chetga chiqadilar. Bu toifadagi odamda o`z xizmat va 
oilaviy majburiyatlariga etarli tarzda jiddiy e‟tibor bermasliklari oqibatida atrofidagi 
odamlar bilan qisqa kelishmovchiliklar yo`zaga keladi. Ularning ijobiy tomonlari 
ishchanlik, optimistlik, faoliyatlilik, tashabbuskorlik kabi sifatlari orqali namoyon 
bo`ladi. Ularning salbiy xislatlari - engiltabiat, jizzaki, o`z majburiyatlariga befarq 
munosabatda bo`lish kabi sifatlardir. 
Distim tip - bu toifadagilar kamgap, tortinchoq bo`lishadi. Ularning aksariyati 
uyda o`tirishni xoxlashadi. Ular sershovqin davralarni yoqtirmaydilar va atrofdagilar 
bilan kamdan-kam nizoga boradilar. Ularning ijobiy xislatlari: jiddiy, haqiqatgo`y, 
sofvijdonli. Salbiy tomonlari: sustkash, shaxsiyatparast, fikrlash doirasi tor. 
Sikloid tip - bu toig`adagilarning kayfiyati tez-tez davriy o`zgarishi, buning 
oqibatida ularning atrofidagi odamlar bilan bo`lgan muomalasi ham o`zgarib turishi 
ko`zatiladi. Ularning kayfiyati chog` bo`lganda yaxshi hamsuhbat, kayfiyati yomon 
bo`lganda esa tundroq bo`lib qoladilar. 
Ta’sirchan tip - bu toifadagilar muomalada tortinchoq, ko`p hollarda tund va 
injiq bo`lib, yolg`onchilikka, surbetlikka, nizoga moyildirlar. Shuningdek, bunday 
holatlarda ular doim faol bo`ladilar. Bu toifadagilar xotirjam bo`lganlarida sofdil, 
hayvonlar va kichkina bolalarni yaxshi ko`radilar, kayfiyatlari yomon bo`lganida esa 
injiq, jaxldor, o`zlarini idora eta olmaydilar. 
To`xtaluvchan tip - bu toifadagilar me‟yorida hamsuhbat, pismiq, aql 
o`rgatuvchi, kamgapdirlar. Ular nizoli holatlarda faol, tashabbuskor bo`lib, tanlagan 
faoliyatini muvaffaqiyatli amalga oshirishga intiladilar. Ular o`ziga nisbatan o`ta 

---

56 
talabchan bo`lib, ijtimoiy adolatga xayrihoh, shuning bilan birga arazchi, hamda 
qasoskor bo`ladilar. Ba‟zida haddan ziyod o`ziga bino qo`ygan, to`g`riso`z, rashkchi, 
yaqinlariga va qo`l ostidagi xodimlarga nisbatan o`ta talabchan bo`lib qoladilar.