8 semestr
1
Zaharli moddalarni biologik ob‘ektdan qutbli erituvchilar yordamida ajratib olish
usullari. Fenatsetin va salitsil kislotasi, atsetilsalitsil kislotasi.Tokskologik axamiyati
va tahlil usullari.
2
2
Pirazol xosilalari: fenazon (antipirin), propifenazon (amidopirin), metamizol natriy
(analgin), fenilbutazon (butadion). Toksikologik axamiyati, ajratib olish va tahlil
usullari.
2
3
Alkaloidlar xaqida ma‘lumotlar. Alkaloidlarni umumiy cho`ktiruvchi va rang hosil
qiluvchi reaktivlar. Indol alkaloidlari: Strixnin, brutsin, rezerpin.
2
4
Ksantin xosilasini saqlovchi alkaloidlar. Kofein, teobramin, teofillin, ularning
toksikologik ahamiyati, ajratib olish va tahlil usullari. Kofein toksikomaniyasi.
2
5
Piridin, piperidin alkalodlari, ularni toksikologik ahamiyati, tahlil usullari. Nikotin,
tamaki chekish toksikomaniyasi, anabazin, paxikarpin, arekolin, koniin.
2
6
Atropin, giossiamin, skopolamin, хinin, papaverin alkaloidlari. Toksikologik
ahamiyati va tahlil usullari.
2
7
Novokain, dikain, lidokain,dimedrol. Ularning toksikologik ahamiyati, ob‘ektlardan
ajratib olish va tahlil usullari.
2
8
Antiaritmik dori vositalari. Amiadaron, atenolol, propafenon. Ularning toksikologik
ahamiyati, ob‘ektlardan ajratib olish va tahlil usullari.
2
9
Antidepressant dori vositalari. Amitriptillin, venflaksasin, mirtazapin, fluoksetin.
Toksikologik ahamiyati va tahlil usullari.
2
10 Is gazi bilan zaxarlanish. Karboksigemoglobinni qondan kimyoviy va fizik -
kimyoviy usullarda taxlil qilish.
2
11 Dializ usulida ajratib olinadigan zaharli moddalar. Mineral kislotalar, ishqorlar va
tuzlar.
2
12 Qishloq xo‗jalik ximikatlari. Fosofrorganik va xlororganik karbamin kislota
xosilalari. Ularni ob‘ektlardan ajratib olish va tahlil usullari.
2
13 Qishloq xo‗jalik ximikatlari. Sintetik peritroidlar xosilalari. Ularni ob‘ektlardan
ajratib olish va tahlil usullari.
2
14 Zaharli moddalarning farmakokinetika va farmakodinamika masalalari.
2
Jami
28
Laboratoriya mashg`ulotlarining tavsiya etiladigan mavzulari
7 semestr
Toksikologik kimyo faniga kirish. Toksikologik kimyoda qo`llaniladigan
usullar va ularning validasiyasi. Ashyoviy dalillar xaqida tushuncha. Ashyoviy
dalillarni dastlabki tekshirish: pH, rang, hidi va ob‘ektni ayrim moddalar
uchun dastlabki tekshirish (kislotalar, ishqorlar, nitrit va nitratlar, sianidlar,
oq mishyak).
Toksikologik kimyoning asosiy bo‘limlari va sud kimyosi tahlili, o‘tkir
zaharlanish hollarida qilinadigan asosiy tahlillar o‘rgatiladi.
22
Qo`llaniladigan ta‘lim texnologiyalari: аqliy xujum, charxpalak, guruhlar bilan
ishlash, test.
Adabiyotlar: A1; A2; A6; Q 4a
Ob‘ektdan zaharli moddalarni suv bug‗i yordamida haydab ajratib olish.
Birinchi distillyatni sianid kislotasiuchun tekshirish.
Suv bug‗i yordamida haydab ajratib olish usulining nazariy va amaliy mohiyati
Mavzuda nomi keltirilgan zaharli birikmalarni fizik va kimyoviy xossalari,
organizmdagi va murda a‘zolaridagi metabolizmi, ajratib olish va tahlil sharoitlari
yoritiladi.
Qo`llaniladigan ta‘lim texnologiyalari: аqliy xujum, charxpalak, guruhlar bilan
ishlash, test.
Adabiyotlar: A1; A2; A6; Q 4a.
Distillyatdan uchuvchi moddalarni formaldegid va asetonni tahlil qilish.
Mavzuda nomi keltirilgan zaharli birikmalarni fizik va kimyoviy xossalari,
organizmdagi va murda a‘zolaridagi metabolizmi, ajratib olish va tahlil sharoitlari
yoritiladi.
Qo`llaniladigan ta‘lim texnologiyalari: charxpalak, tezkor so`rov, test.
Adabiyotlar: A1; A2; A6; Q 4a.
Distillyatdan uchuvchi moddalarni sirka kislotasi va fenolni tahlil qilish.
Mavzuda nomi keltirilgan zaharli birikmalarni fizik va kimyoviy xossalari,
organizmdagi va murda a‘zolaridagi metabolizmi, ajratib olish va tahlil sharoitlari
yoritiladi.
Qo`llaniladigan ta‘lim texnologiyalari: charxpalak, tezkor so`rov, test.
Adabiyotlar: A1; A2; A6; Q 4a.
Ikkinchi distillyatni xloroform, xloralgidrat, to‗rtxlorli uglerodlar uchun
tekshirish va ularni bir-biridan farqlash.
Alkilgologenidlarni xossalari, toksikologik ahamiyachti va tahlil usullari
o‘rtatiladi.
Qo`llaniladigan ta‘lim texnologiyalari: charxpalak, tezkor so`rov, test.
Adabiyotlar: A1; A2; A6; Q 4a.
Distillyatdan metil, etil, amil spirtlarini kimyoviy usullarda tahlil kilish.
Toksikologik kimyo amaliyotida zaharli spirtlarni organizmga ta‘siri ularni
metobolitlanishi hamda kimyoviy usullarda tahlil qilish.
Qo`llaniladigan ta‘lim texnologiyalari: charxpalak, tezkor so`rov, test.
Adabiyotlar: A1; A2; A8; Q 4a.
23
Toksikologik kimyo amaliyotida zaharli spirtlarni gaz suyuqlik xromatografiyasi
usulida qon va peshob tarkibidan aniqlashning nazariy va amaliy jihatlari
o`rganiladi.
Qo`llaniladigan ta‘lim texnologiyalari: аqliy xujum, blis, tezkor so`rov, test.
Adabiyotlar: A1; A2; A6; Q 1.
Ob‘ektni sulfat va nitrat kislotalari ishtirokida xo‗l mineralizatsiyalash.
Mineralizatni denitratsiyalash va tahlilga tayyorlash.
Zaharli metall saqlovchi moddalarni ashyoviy dalillardan ajratib olish va
denitrasiya usullari bilan tanishtirish.
Qo`llaniladigan ta‘lim texnologiyalari: tezkor so`rov, klaster treningi, test.
Adabiyotlar: A1; A2; A8; Q 3,4c.
Mineralizatdan cho‗kmani ajratib so‗ng bariy, qo‗rg‗oshin kationlarini
aniqlash.
Toksikologik kimyo amaliyotida metall zaharlarini kasrli tahlil usulini qo`llash
tushuntiriladi. Mavzuda nomi keltirilgan zaharli birikmalarni fizik va kimyoviy
xossalari, organizmdagi va murda a‘zolaridagi metabolizmi, ajratib olish va tahlil
sharoitlari yoritiladi.
Qo`llaniladigan ta‘lim texnologiyalari: tezkor so`rov, test.
Adabiyotlar: A1; A2; A8; Q 3,4c.
Mineralizatdan marganets, xrom, mis va kumush kationlarini aniqlash.
Toksikologik kimyo amaliyotida metall zaharlarini kasrli usulda tahlil qilish.
Mavzuda nomi keltirilgan zaharli birikmalarni fizik va kimyoviy xossalari,
organizmdagi va murda a‘zolaridagi metabolizmi, ajratib olish va tahlil sharoitlari
yoritiladi.
Qo`llaniladigan ta‘lim texnologiyalari: аqliy xujum, charxpalak, test.
Adabiyotlar: A1; A2; A8; Q 3,4c.
Mineralizatdan rux, surma,talliy vakadmiy kationlarini aniqlash. Oraliq
nazorat.
Toksikologik kimyo amaliyotida metall zaharlarini kasrli usulda tahlil qilish.
Mavzuda nomi keltirilgan zaharli birikmalarni fizik va kimyoviy xossalari,
organizmdagi va murda a‘zolaridagi metabolizmi, ajratib olish va tahlil sharoitlari
yoritiladi.
Qo`llaniladigan ta‘lim texnologiyalari: аqliy xujum, blis, test.
Gaz suyuklik xromatograflari ishlash tartiblari bilan tanishish. Spirtlarni
sifat va miqdorini qon va peshobdan GSX usulda aniqlash.
24
Adabiyotlar: A1; A2; A8; Q 3,4c.
Mineralizatdan mishyak kationini aniqlash.Amalda vaziyatli masalani
yechish.
Toksikologik kimyo amaliyotida metall zaharlarini kasrli usulda tahlil qilish.
Mavzuda nomi keltirilgan zaharli birikmalarni fizik va kimyoviy xossalari,
organizmdagi va murda a‘zolaridagi metabolizmi, ajratib olish va tahlil sharoitlari
yoritiladi.
Qo`llaniladigan ta‘lim texnologiyalari: аqliy xujum, blis, test.
Adabiyotlar: A1; A2; A8; Q 3,4c.
Jigar va buyrakni destruksiyalash. Destruktatdan simobni sifat va
miqdorini aniqlash.
Ashyoviy dalillardan simob kationlarini ajratib olish va tahlil usullarini olib
borish. Noma`lum eritma berilib, o`tilgan moddalar asosida vaziyatli masala
yechiladi.
Qo`llaniladigan ta‘lim texnologiyalari: аqliy xujum, klaster, test.
Adabiyotlar: A1; A2; A6; Q 3,4c.
8 semestr
Zaharli moddalarni biologik ob‘ektdan qutbli erituvchilar yordamida
ajratib olish. Nordonlashtirilgansuv usuli yordamida ajratish.
Zaharli moddalarni ta‘sir etish xususiyatlari va ularni ashyoviy dalillardan
ekstraksiya
usulida
ajratib
olish.Toksikologik
kimyo
amaliyotida
keng
qo‘llanadigan ekstraksiya usullarini zaharli moddalarni ajratib olishda qo‘llanilishi
va ahamiyati.
Qo`llaniladigan ta‘lim texnologiyalari: bumerang, blis, test.
Adabiyotlar: A1; A2; A8; Q 4b.
Ajralmadan va suyuq ashyolardan fenatsetin, salitsil kislotasi, atsetilsalitsil
kislotasini aniqlash.
Mavzuda nomi keltirilgan zaharli birikmalarni fizik va kimyoviy xossalari,
organizmdagi va murda a‘zolaridagi metabolizmi, ajratib olish va tahlil sharoitlari
yoritiladi.
Qo`llaniladigan ta‘lim texnologiyalari: bumerang, tezkor so`rov, test.
Adabiyotlar: A1; A2; A8; Q 4b.
Ajralmadan va suyuq ashyolardan fenazon (antipirin), propifenazon
(amidopirin), metamizol natriy (analgin), fenilbutazon (butadion) moddalarini
aniqlash.
25
Pirazolhosilasiga kiruvchi moddalar va butadion haqida ma‘lumotlar berish.
Qo`llaniladigan ta‘lim texnologiyalari: bumerang, tezkor so`rov, test.
Adabiyotlar: A1; A2; A8; Q 4b.
Ajralmadan va suyuq ashyolardan indol alkaloidlari strixnin, brutsin,
rezerpinni aniqlash.
Indol guruhi alkaloidlarini ashyoviy dalillardan ajratib olish va tahlil usullari.
Qo`llaniladigan ta‘lim texnologiyalari: charxpalak, аqliy xujum, munozara, test
Adabiyotlar: A1; A2; A8; Q 4b.
Ajralmadan va suyuq ashyolardan purin (kofein, tiabromin, teofellin)
alkaloidlarini aniqlash. Kofein toksikomaniyasi.
Kofein guruhi va boshqa kislotali muhitda ajraluvchi moddalarini toksikologik
ahamiyati, ashyoviy dalillardan ajratib olish va tahlil usullari.
Qo`llaniladigan ta‘lim texnologiyalari: bumerang, tezkor so`rov, test.
Adabiyotlar: A1; A2; A8; Q 4b.
Ajralmadan va suyuq ashyodan nikotin, anabazin va paxikarpin
alkaloidlarini aniqlash. Tamaki chekish toksikomaniyasi.
Piridin, piperidin guruhi alkaloidlarini ashyoviy dalillardan ajratib olish va tahlil
usullari.
Qo`llaniladigan ta‘lim texnologiyalari: charxpalak, tezkor so`rov, test.
Adabiyotlar: A1; A2; A6; Q 4b.
Ajralmadan va suyuq ashyolardan atropin, skopolamin, xinin, papaverin
alkaloidlarini aniqlash.
Tropan, indol va xinolin hosilasiga kiruvchi alkaloidlari toksikologik ahamiyati,
ashyoviy dalillardan ajratib olish va tahlil usullarihaqida ma‘lumotlar berish.
Qo`llaniladigan ta‘lim texnologiyalari: charxpalak, baliq skeleti, tezkor so`rov,
test.
Adabiyotlar: A1; A2; A5; Q 4b.
Ajralmadan va suyuq ashyolardan novokain, dikain, dimedrol, lidokain
moddalarini aniqlash.
Yuqorida keltirilgan alkaloidlarni ashyoviy dalillardan ajratib olish xususiyatlari
va tahlil usullari.
Qo`llaniladigan ta‘lim texnologiyalari: domino, baliq skeleti, tezkor so`rov, test.
Adabiyotlar: A1; A2; A8; Q 4b.
Antiaritmik dori vositalari. Amiadaron, atenolol, propafenon. Ularning
toksikologik ahamiyati, ob‘ektlardan ajratib olish va tahlil usullari.
26
Yuqorida keltirilgan dori moddalarini ashyoviy dalillardan ajratib olish
xususiyatlari va tahlil usullari.
Qo`llaniladigan ta‘lim texnologiyalari: baliq skeleti, tezkor so`rov, test.
Adabiyotlar: A1; A2; A8; Q 4b.
Antidepressant dori vositalari. Amitriptillin, venflaksasin, mirtazapin,
fluoksetin. Toksikologik ahamiyati va tahlil usullari.
Yuqorida keltirilgan dori moddalarini ashyoviy dalillardan ajratib olish
xususiyatlari va tahlil usullari.
Qo`llaniladigan ta‘lim texnologiyalari: charxpalak, baliq skeleti, tezkor so`rov,
test.
Adabiyotlar: A1; A2; A8; Q 4b.
Is gazi bilan zaharlanish. Karboksigemoglobinni qondan kimyoviy va fizik-
kimyoviy usullarda tahlil qilish. Oraliq nazorat.
Is gazini qondan o‘ziga xos usullar yordamida tahlil usullarini o`rganish.
Qo`llaniladigan ta‘lim texnologiyalari: tezkor so`rov, charxpalak, test.
Adabiyotlar: A1; A2; A5; Q 4b.
Dializ. Ob‘ektdan suv yordamida ajratib aniqlanuvchi zaharlar. Mineral
kislotalar, ishqorlar va ularning tuzlariniajratib olishhamda dializatdan
aniqlash. Mineral kislotalar (sulfat kislota, xlorid kislota, nitrat kislota).
Toksikologik ahamiyatga ega bo‘lgan kislota ishqor va tuzlarni ashyoviy
dalillardan ajratib olish va tahlil usullari.
Qo`llaniladigan ta‘lim texnologiyalari: tezkor so`rov, blis, test.
Adabiyotlar: A1; A2; A6; Q 4b.
Qishloq xo‗jalik pestitsidlari, fosfororganik, xlororganik zaharli ximikatlar.
Fozalon, geksaxloran moddalarini ajratib olish va aniqlash. Amalda vaziyatli
masalani echish
.
Pestisidlarni toksikologik ahamiyati, ashyoviy dalildan ajratib olish va tahlil
usullari.
Qo`llaniladigan ta‘lim texnologiyalari: tezkor so`rov, bumerang, test.
Adabiyotlar: A1; A2; A8; Q 4d.
Sud kimyoviy tekshiruvi dalolatnomasini yozish va himoyalash.
Sintetik peritroidlar xosilalari. Sipermetrin, Danitol, Detsis. Ularni
ob‘ektlardan ajratib olish va tahlil usullari.
27
Pestisidlarni toksikologik ahamiyati, ashyoviy dalildan ajratib olish va tahlil
usullari.
Qo`llaniladigan ta‘lim texnologiyalari: ma`ruza, аqliy xujum, munozara, test
Adabiyotlar: A1; A2; A8; Q 4d.
Toksikologik kimyo fani bo‘yicha laboratoriya mashg‘ulotining
kalendartematik rеjasi
№
Laboratoriya mashg‘ulotlar mavzulari
Dars
soati
7 semestr
1
Toksikologik kimyo faniga kirish. Toksikologik kimyoda qo`llaniladigan usullar
va ularning validasiyasi. Ashyoviy dalillar xaqida tushuncha. Ashyoviy dalillarni
dastlabki tekshirish: pH, rang, hidi va ob‘ektni ayrim moddalar uchun dastlabki
tekshirish (kislotalar, ishqorlar, nitrit va nitratlar, sianidlar, oq mishyak).
4
2
Ob‘ektdan zaharli moddalarni suv bug‗i yordamida xaydab ajratib olish. Birinchi
distillyatni sianid kislotasiuchun tekshirish.
4
3
Distillyatdan uchuvchi moddalarni formaldegid va asetonni tahlil qilish.
4
4
Distillyatdan uchuvchi moddalarni sirka kislotasi va fenolni tahlil qilish.
4
5
Ikkinchi distillyatni xloroform, xloralgidrat, to‗rtxlorli uglerodlar uchun
tekshirish va ularni bir-biridan farqlash.
4
6
Distillyatdan metil, etil, amil spirtlarini kimyoviy usullarda tahlil kilish.
4
7
Gaz suyuklik xromatograflari ishlash tartiblari bilan tanishish. Spirtlarni sifat va
mikdorini qon va peshobdan GSX usulda aniqlash.
4
8
Ob‘ektni sulfat va nitrat kislotalari ishtirokida xo‗l mineralizatsiyalash.
Mineralizatni denitratsiyalash va tahlilga tayyorlash.
4
9
Mineralizatdan cho‗kmani ajratib so‗ng bariy, qo‗rg‗oshin kationlarini aniqlash.
4
10 Mineralizatdan marganets, xrom, mis va kumush kationlarini aniqlash.
4
11 Mineralizatdan rux, surma,talliy vakadmiy kationlarini aniqlash. Oraliq
nazorat.
4
12 Mineralizatdan mishyak kationini aniqlash. Amalda vaziyatli masalani echish.
4
13 Jigar va buyrakni destruksiyalash. Destruktatdan simobni sifat va miqdorini
aniqlash.
4
14 Sud kimyosi ekspertizasi. Sud kimyogarlari, ularning vazifalari,etika va
deontologiyasi. Sud kimyoviy tekshiruvi dalolatnomasini yozish va himoyalash.
4
8 semestr
1
Zaharli moddalarni biologik ob‘ektdan qutbli erituvchilar yordamida ajratib
olish. Nordonlashtirilgansuv usuli yordamida ajratish.
4
2
Ajralmadan va suyuq ashyolardan fenatsetin, salitsil kislotasi, atsetil salitsil
kislotasini aniqlash.
4
3
Ajralmadan va suyuq ashyolardan fenazon (antipirin), propifenazon
(amidopirin), metamizol natriy (analgin), fenilbutazon (butadion) moddalarini
aniqlash.
4
4
Ajralmadan va suyuq ashyolardan indol alkaloidlari strixnin, brutsin, rezerpinni
aniqlash.
4
5
Ajralmadan va suyuq ashyolardan purin (kofein, tiobromin, teofellin)
alkaloidlarini aniqlash. Kofein toksikomaniyasi.
4
6
Ajralmadan va suyuq ashyodan nikotin, anabazin va paxikarpin alkaloidlarini
aniqlash. Tamaki chekish toksikomaniyasi.
4
7
Ajralmadan va suyuq ashyolardan atropin, skopolamin, xinin va papaverin
alkaloidlarini aniqlash.
4
28
8
Ajralmadan va suyuq ashyolardan novokain, dikain, dimedrol, lidokain
moddalarini aniqlash.
4
9
Antiaritmik dori vositalari. Amiadaron, atenolol, propafenon. Ularning
toksikologik ahamiyati, ob‘ektlardan ajratib olish va tahlil usullari.
4
10 Antidepressant dori vositalari. Amitriptillin, venflaksasin, mirtazapin, fluoksetin.
Toksikologik ahamiyati va tahlil usullari.
4
11 Is gazi bilan zaxarlanish. Karboksigemoglobinni qondan kimyoviy va fizik -
kimyoviy usullarda taxlil qilish. Oraliq nazorat.
4
12 Dializ. Ob‘ektdan suv yordamida ajratib aniqlanuvchi zaharlar. Mineral
kislotalar, ishqorlar va ularning tuzlariniajratib olish xamda dializatdan aniqlash.
Mineral kislotalar (sulfat kislota, xlorid kislota, nitrat kislota).
4
13 Qishloq xo‗jalik pestitsidlari, fosfororganik, xlororganik zaharli ximikatlar.
Fozalon, geksaxloran moddalarini ajratib olish va aniqlash. Amalda vaziyatli
masalani echish.
4
14 Sintetik peritroidlar xosilalari. Sipermetrin, Danitol, Detsis. Ularni ob‘ektlardan
ajratib olish va tahlil usullari.
Sud kimyoviy tekshiruvi dalolatnomasini yozish va himoyalash.
4
Jami
112
Mustaqil ta‘limni tashkil etishning shakli va mazmuni
Toksikologik kimyo fani bo‘yicha talabalar mustaqil ishi O‘zbekiston
Respublikasi OO‘MTVning 2005 yil 21 fevral 34-sonli buyrug‘i bilan tasdiqlangan
―Ta‘lim mustaqil ishini tashkil etish‖ to‘g‘risidagi Namunaviy nizom asosida
Toshkent farmasevtika instituti bo‘yicha ishlab chiqilgan ―Talaba mustaqil ishini
tashkil etish, nazorat qilish va nazorat to‘g‘risidagi nizom‖ asoisda olib boriladi.
Talabalar mustaqil ishi uchun toksikologik kimyo fanidan tasdiqlangan
namunaviy dasturga kiritilgan mavzular bo‘yicha har bir talabaga har semestrda
alohida topshiriq beriladi. Topshiriq talabalarga laboratoriya mashg‘ulotlarini olib
boradigan o‘qituvchilar tomonidan taqsimlanadi va o‘qituvchi jurnaligi belgilangan
bo‘ladi. Talaba topshiriqni bajargandan so‘ng berilgan ball (100 balgacha) jurnalga
yoziladi.
TMI kafedrada bir yil davomida saqlanadi.
TMI TIJ bo‘yicha olib boriladigan ilmiy anjumanga maqola tayyorlash, mavzular
bo‘yicha jadvallar, slaydlar, referativ maqolalar, vaziyatli masalalar majmuasini
ishlab chiqish va boshqa shakllarda tashkil etilishi mumkin.
Talabalar mustaqil ishi mavzusi farmasiya va kasbiy ta‘lim yo‘nalishi bo‘yicha
115 soatdan rejalashtirildi. Talabalar mustaqil ishi auditoriyadan tashqari
kafedraning professor-o‘qituvchilar raxbarligida bajarilib, laboratoriya mashg‘uloti
o‘qituvchilariga topshiradilar va 10 balgacha baholanadi. TMI topshirmagan
talabalar semestrdan qarzdor hisoblanib yakuniy nazoratga qo‘yilmaydilar.
29
Talabalar mustaqil ta‘limining mazmuni va xajmi
№ Mustaqil ta‘lim mavzulari
Berilgan
topshiriqlar
Bajar.
muddat
Xajmi
(soatda)
1
Uchuvchi zaharlarni suv bug`i bilan haydash
usulining validasiyasi.
Krossvord,
test,
tezkor
savollar
chaynvord,
vaziyatli
masalalar,
ped
texnologi-
yaning
boshqa
turlari
2-hafta
5
2
Nitrobenzol. Uning asosiy fizik va kimyoviy
xossalari,
toksikologik
ahamiyati,
organizmga
kirish
yo‘llari,
tarqalishi,
metabolizmi, Turliob‘ektlardan ajratib olish
va tahlil qilish usullari.
3-hafta
5
3
Krezollarni toksikologik ahamiyati, ajratib
olish va tahlil usullari.
4-hafta
5
4
Zaharli moddalarni tahlilida YUSSX usulini
qo`llash.
5-hafta
Dostları ilə paylaş: |