O’zbekiston respublikasi sog’liqni saqlash vazirligi

Axborot uchun ma’lumot 
 
Brusellez  turli-tuman  belgili,  zoonoz,  yuqish  yo’llari  xilma-xilligi  hamda 
surunkali kechishga moyilligi bilan xarakterlanuvchi yuqumli kasallikdir. 
 
Etiologiyasi 
 
Brusellezni  brucellalar  guruhiga  mansub  bakteriyalar  keltirib  chiqaradi. 
Asosiy  xo’jayin  qaysi  hayvon turiga  mansubligiga qarab brusellalarning 6  ta turi 
tafovut qilinadi. Br.melitensis - mayda shoxli mollardagi brusellez qo’zg’atuvchisi, 
inson  uchun  yuqori  patogen  hisoblanadi;  Br.  abortus  -  qoramollar  brusellezi 
qo’zg’atuvchisi,  kishilarda  nisbatan  yengil  klinik  ko’rinishli  kasallikni  keltirib 
chiqaradi; Br.suis - cho’chqalar brusellezi qo’zg’atuvchisi, kishilarda kamdan-kam 
hollarda  kasallikka  sababchi  bo’ladi;  Br.canis  -  itlarda  brusellez  qo’zg’atuvchisi, 
bu  turi  ma’lum  sharoitlarda  kishilarda  kasallikni  keltirib  chiqarishi  mumkin. 
Br.neotomae  Lepida  Thomas  -  sahro  kalamushlaridan  ajratilgan,  inson  uchun 
patogenligi aniqlanmagan. Br.melitensis 3 ta biotipdan, Br. abortus 9 ta, Br.suis  5 

---

 
202 
ta biotipdan iborat. 
Brusellalar  kichik  o’lchamli,  dumaloq,  oval,  ba’zan  tayoqchasimon, 
grammmanfiy  bakteriyalardir.  Ular  ma’lum  sharoitlarda  L  -  shaklga  o’tib 
o’zgaruvchanlik  xususiyatiga  egadirlar.  Past  harorat  va  namli  muhitga  chidamli. 
Suvda - 90, sutda - 10-16, pishloqda - 45-60, sigirlar siydigida - 4, go’ngda - 120, 
nam  tuproqda  -  72,  jun  va  terida  120  kungacha  tirik  qolishi  aniqlangan.  Musbat 
60°S  haroratda  30  minut,  80
0
S  haroratda  5  minut  mobaynida,  qaynatilganda  esa 
shu  zahotiyoq  halok  bo’lishi  kuzatilgan.  Odatdagi  dezinfeksiyalovchi  vositalar 
ham brusellalarga halokatli ta’sir ko’rsatadi.