O‘zbеkiston rеspublikasi sog‘liqni saqlasн vazirligi toshkеnt tibbiyot akademiyasi “Tasdiqlayman”
Yüklə 99,09 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Jami
|
O‘ZBЕKISTON RЕSPUBLIKASI SOG‘LIQNI SAQLASН VAZIRLIGI
TOSHKЕNT TIBBIYOT AKADEMIYASI “Tasdiqlayman” TTA o‘quv ishlari bo‘yicha prorektor prof. O.R. Teshaev _______________________ «27» avgust 2015 yil
Kafedra: DAVOLASH FAKULTETI FAKULTET VA GOSPITAL JARROHLIK Fan: Gospital jarrohlik «AMALIYOTDAN KEYINGI ME'DA KASALLIKLARI» mavzusida O‘QITISH TEXNOLOGIYASI Tashkent 2015 Tuzuvchilar: Professor Xakimov M.Sh. Dotsent Imamov A.A Assistent Ganiev D.A. O‘qitish texnologiyasi tasdiqlangan: kafedra o‘quv-uslubiy kengashi bayonnoma №1 «27» avgust 2015 yil MAVZU: Amaliyotdan keyin me'da kasalliklari
2. Motivatsiya Talabalarga kasallikning og‘ir asoratlari rivojlanmasligi uchun zarur bo‘lgan jarrohlik usulini tanlashni o‘rgatish, asorati rivojlanganda esa ularga ko‘proq ma'lumot beradigan va zamonaviy tashxislash usuli, bemorlarni jarrohlik usulida davolash, jarrohlik amaliyoti davrida va undan keyin bo‘lishi mumkin bo‘lgan asoratlari, ularni oldini olish haqida tanishtirish. Mashg‘ulot mutaxassis shaxsini shakllanishiga, o‘zini tuta bilishga o‘rgatishga, tashxis qo‘yishda ma'suliyatni xis qilishga o‘rgatadi. 3. Fanlararo va fan ichida bog‘liqlik Shu mavzuni o‘qitish talabalarning normal anatomiya, normal va patologik fiziologiya, mikrobiolgiya, bioximiya, terapiya, bolalar kasalliklari propedevtikasi, klinik farmakologiya fanlari bo‘yicha bilimlariga asoslanadi. Dars davomida olingan bilimlar gastroenterologiya, ichki kasalliklar va boshqa klinik fanlarni o‘rganilganda kerak bo‘ladi. 4. Darsning mazmuni 4.1. Nazariy qism Demping-sindrom paydo bo‘lishida psixonevrologik o‘zgarishlarga, vegetativ nerv sistemasi buzilishlariga katta ahamiyat beriladi. Klinik jihatdan demping-sindrom bo‘shashish, issiqlab ketish, sovuq ter chiqishi, bosh aylanishi, yurak urishi, taxikardiya, ko‘krakda og‘riq va qisilish sezgisi, hatto xushdan ketish holati bilan yuzaga chiqadi. Kasallik klinikasi va simptomlarining nechog‘lik yuzaga chiqqanligi demping-sindromning og‘ir-yengilligiga va ovqat, xususan shirin, sutli ovqatlar yeyish bilan bog‘liq. Jarayon diagnostikasi anamnestik, klinik jihatdan qiyinchilik tug‘dirmaydi. Rentgenologik tekshirishda konstrastning tezlashgan evakuatsiyasi qayd qilinadi. Demping-sindromni davolash parhyezga rioya qilish, ratsiondan dempingga sabab bo‘ladigan taomlarni chiqarishdan iborat, tez-tez muntazam ovqatlanish va imkon boricha dag‘al ovqat: go‘sht, baliq, sabzavot, tuzlangan karam kabilarni iste'mol qilish kerak. Konservativ davo yordam bermaganda va demping-sindromning og‘ir hollarida ope ratsiya qilinadi. Bu duodenal passajni tiklashga qaratilgan asosan rekonstruktiv operatsiyalar hisoblanadi (Bilrot II va Bilrot I). Keltiruvchi qovuzloq sindromi - operatsiya texnikasidagi kamchilik, bitishma jarayoni yoki duodenal o‘tkazuvchanlik buzilishlari rivojlanishi natijasi hisob lanadi. Patologiya aksariyat operatsiyadan keyin birinchi yiliyoq paydo bo‘ladi. Klinik jihatdan kasallik ko‘prok o‘ng qovurg‘a osti sohasida og‘irlik va og‘riq bilan o‘tadi, vaqti-vaqtida o‘t aralash yoki ovqat bilan o‘t aralash qayt qilinadi, shundan so‘ng bemor sezilarli yengillik his qiladi. Ovqatni qaytarish, kekirish, jig‘ildon qaynashi, to‘sh orqasida og‘riqlar bo‘lishi ehtimol. Keltiruvchi qovuzloq sindromi patogenezi murakkab va ko‘p qirrali: 1) keltiruvchi qovuzloqning gastroenteroanastomoz orqasida qisilishi; 2) keltiruvchi qovuzloq rotatsiyasi yoki buralib qolishi; 3) keltiruvchi qovuzloqning ichaklar orasidagi tutashgan joy invaginatsiyasi (kirib qolishi); 4) keltiruvchi qovuzloq shilliq pardasining me'da-ichak anastomoziga tushishi; 5) uning bitishmalardan bosilishi; 6) o‘smadan bosilishi, chandiqli torayishi; 7) texnik xatoliklar va boshqalar. Diagnostika ro‘y-rost klinik manzara asosida o‘tkaziladi. Rentgenolegik tekshiruvda kontrast moddaning keltiruvchi qovuzloqqa tushishi qayd qilinadi, biroq bu keltiruvchi qovuzloq sindromi manzarasi bo‘lmagan bemorlarda ham ro‘y berishi ehtimol. Davolash demping-sindromdagi kabi konservativ, vitaminlar bilan davolash - oqsilli preparatlar, aminokislotalar yuboriladi, sanatoriy-kurortda davo qilinadi. Keltiruvchi qovuzloq sindromining og‘ir darajasida, mexanik tusiqlar paydo bo‘lganda yaxshi natija beradigan operatsiya usulini qo‘llanish tavsiya etiladi. Anastomozning peptik yarasi asosan saqlanib qolgan me'da sekretsiyasida hosil bo‘ladi. Kislotalilik juda oshgan bo‘lsa, ular tez-tez uchrab turadi, past bo‘lsa, kam uchraydi, axiliyada sira uchramaydi. Bu rezeksiyadan keyin yuz beradigan eng og‘ir asorat va operatsiya qilingan bemorlarning 0,5-2,5 foizida odatda dastlabki 3 yil ichida va asosan erkaklarda uchraydi. Biroq, ayollarda, yoshi ulg‘aygan va keksa yoshdagi kishilarda ham bo‘lishi mumkin. Peptik yara joylashuvi har xil - keltiruvchi qovuzloqda ham, anastomoz zonasida ham bo‘ladi, ko‘pincha ichak tutqich, ko‘ndalang chambar ichak, me'da osti bezi, ichakka penetratsiyalaydi. Peptik yaraning bosh simptomi qattik va azob beradigan og‘riq hisoblanadi. U operatsiyadan oldingi og‘riqdan kuchli. Og‘riqsiz damlar tobora kamayib boradi, og‘riq doimiy, orqaga, ko‘krak qafasiga beriladi (irradiatsiya), jig‘ildon qaynashi, qusish xarakterli. Bemor ozib ketadi, doimo grelka qo‘llanilishi sababli epigastriy sohasida pigmentatsiya paydo bo‘ladi. Operatsiyadan keyingi peptik yara bir qancha asoratlar - qon ketishi, perforatsiya, penetratsiya berishi, og‘irlashgan hollarda hatto oqma yara rivojlanishi ehtimol (tashqi yoki me'dachambar oqma yara). Anastomoz peptik yaralarini va asoratlarini davolashning asosiy usuli operatsiya hisoblanadi. O‘tkir gastroduodenal yaralar Me'da va 12-barmoqli ichak shilliq pardasining o‘tkir yemirilishi turli xil faktorlar hisobiga kelib chiqishi mumkin. Gastroduodenal yaralar kelib chiqish sabablari quyidagilar bo‘lishi mumkin: 1.O‘tkir yaralar har xil stress holatlaridan keyin kelib chiqishi mumkin. 2.Eroziyalar har xil dori-darmonlar ta'sirida yuzaga kelishi mumkin. 3.O‘tkir yaralar har xil kasalliklarda birga kuzatilishi mumkin ( jigar sirroz, yurak kasalliklari, nafas olish va qon aylanish sistemasi yetishmovchiliklarida, o‘tkir va surunkali buyrak yetishmovchiligida). O‘tkir stress erozilar va yaralar. Odatda o‘tkir yaralar gastroduodenal sohada qon ketishi bilan kuzatiladi. Me'da-ichak tizimi yuqori qismidan qon ketishi sabablari gemorragik gastrit (17% holatda) va o‘tkir yaralar (5% holatda) bo‘lishi mumkin. Diagnostika: Gemorragik gastrit va o‘tkir yaralar diagnostikasida ezofagogastroduodenoskopiya muhim o‘rin tutadi. Differensial diaznoz alkogol eroziv gastrit va ikkilamchi medikamentoz eroziv gastrit bilan o‘tkaziladi. Davolash: 1.Gemostatik terapiya. 2.Volemik buzilishlar korreksiyasi. Massiv qon ketish bilan kuzatilgan o‘tkir yaralarda konservativ chora-tadbirlar yordam bermasa, jarrohlik yo‘li bilan qon ketish to‘xtatiladi. Stress-yaralar. Stress-yaralar quyidagi holatlarda kelib chiqishi mumkin: Shok holati, og‘ir jarohatlar yoki jarrohlik amaliyotlar (uzoq muddat davom etganda), ruhiy zo‘riqishlar, bosh miya jarohati, miokard infarkti, sepsis, nur energiyalarning ta'siri, og‘ir jismoniy mehnat, keskin atrof muhit haroratining o‘zgarishlari. Stress-yaralarning kelib chiqish asosida gastroduodenal sohadagi shilliq pardaning qon bilan ta'minlanishining buzilishi, hamda umumiy metobolik va trofik buzilishlar bo‘lishi mumkin. Klinika va diagnostikasi: Stress yaralarda asosan klinik belgilardan biri turli xil qon ketish bilan kuzatiladi. Qon qusish va ichining qora kelishi gemodikamikaga 2-3 kunlari ta'sir qilishi mumkin. Ezofagogastroduodenoskopiyada me'da proksimal qismi shilliq pardasida ko‘plab qon ketayotgan shilliq parda yemirilish holatlari kuzatilishi mumkin. Stress-yaralar profilaktikasi va davosi xuddi me'da va 12-barmoqli ichak yara ksalligini davolashda qo‘llaniladigan chora-tadbirlardan iborat (antixolinergik preparatlar, gistamin N2 - retseptori blokatorlari, antatsidlar, sedativ terapiya). Dori-darmonlar ta'sirida kelib chiqadigan o‘tkir yaralar asosan steroid preparatlar ta'siri ostida kelib chiqishi mumkin (aspirin, budadion, indometatsin, atofan va boshqalar). Ulserogen endokrin kasalliklar. Me'da va 12-barmoqli ichakda peptik yaralarning kelib chiqish sabablaridan biri har xil endokrin a'zolari kasalliklaridan keyin kuzatilishi mumkin. 2 xil endokrin adenomatoz tafovut qilinadi: Birinchi turi – gipofiz, qalqonsimon bezi oldi va me'da osti bezi kasalliklari. Ikkinchi turi – buyrak usti bezi va qalqonsimon bezi kasalliklari. Diagnostikasida maxsus klinik instrumental tekshirishlar qo‘llaniladi (qondagi kalsiy miqdori, radioimmunoximik tekshirishlar yordamida qon miqdoridagi garmonlarni o‘rganish, ultratovushli skanerlash, kompyuter tomografiyasi, angiografik tekshirishlar). Me'da osti bezi kasalliklari tufayli Zollinger-Ellison sindromi kelib chiqishi mumkin.
Ushbu usul mashg‘ulot davomida xamkorlikda ishlash va har bir talabaning faol qatnashishini ko‘zda tutadi, o‘qituvchi butun guruh bilan ishlaydi. Xar bir talaba qora qutichadan savol yozilgan kartochkani oladi. Talabaga javob berish uchun 3 daqiqa beriladi. So‘ngra javoblar muhokama qilinadi. Usulning ohirida o‘qituvchi berilgan javoblarni muhokama qiladi va talabalarning faolligini aniqlaydi. Ushbu usul talaba nutqi, fikrlash qobiliyatini rivojlantiradi va talabada mustaqil fikrlash, muloxaza yuritishni shakllantiradi. Annotatsiya turlari: 1. Yara kasalligi buyicha me'da rezeksiyasidan keyin bemorda ovkatlanganda 30 minutdan utgach kuyidagi sindrom kuzatiladi: bushashish, ko‘ngil aynish, epigastral soxada ogriklik, bosh aylanishi, ko‘z oldi korongilashuvi, xushdan ketish. Bu xolat postgastrorezeksion sindromning qaysi patologiyasiga xos? 2. Bilrot II buyicha me'da rezeksiyasi utkazilgan bemorda ovqat yegandan so‘ng kuyidagi simptomlar paydo buladi: epigastral soxada tumtok og‘riq, og‘irlik sezgisi, ko‘ngil aynish, bosh aylanish, achchik kekirish, o‘t aralashgan ozik massalar bilan kup kusish, qusgandan keyin yengillik sezish. Keyingi ovkat yeganda shu sindrom kaytalanishi. Bu xolat postgastrorezeksion sindromning qaysi patologiyasiga xos? «O‘RGIMChAK INI» USULINI QO‘LLASh Talabalarga o‘tgan darslardan savollar tayyorlash uchun vaqt beriladi. Ishtirokchilar doira bo‘lib o‘tirishadi. Ishtirokchilarning biriga ip bilan bog‘langan koptokcha beriladi, u xoxlagan talabaga o‘zi oldindan tayyorlagan savolni ( javobni o‘zi bilishi shart) berib, koptokchani topshiradi. Koptokchani olgan talaba savolga javob beradi (savol bergan ishtirokchi javobni sharxlab turadi) va savolni boshqa ishtirokchiga beradi. Bu musobaka hamma ishtirokchilar “o‘rgimchak ini”ga o‘ralguncha davom etadi. Hamma talabalar savol berib bo‘lgach, ohirga talaba qo‘lidagi koptokchani birinchi savol bergan ishtirokchiga qaytaradi va unga savol beradi va x.k., bu xol chigal yechilgunga qadar davom etadi. Eslatma: talabalardan xar bir javobga e'tiborli bo‘lish talab qilinadi, chunki oldindan qaysi talabaga koptokcha berilishi noma'lum.
Vaziyatli masala: 1. Yara kasalligi buyicha me'da rezeksiyasidan keyin bemorda ovkatlanganda 30 minutdan utgach kuyidagi sindrom kuzatiladi: bushashish, ko‘ngil aynish, epigastral soxada ogriklik, bosh aylanishi, ko‘z oldi korongilashuvi, xushdan ketish, I. Bu xarakterli: A. peptik yara anastomoz teshilishi B. retsidiv yaradan kon ketish V. demping sindromga* G. surunkali pankreatit D. keltiruvchi kovuzlok sindromi II. Tasnif bo‘yicha qaysi guruhga kiradi: A. mexanichesk buzilish B. funksional buzilish* V. organichesk buzilish G. aralash buzilish 2. Bilrot II buyicha me'da rezeksiyasi utkazilgan bemorda ovqat yegandan so‘ng kuyidagi simptomlar paydo buladi: epigastral soxada tumtok og‘riq, og‘irlik sezgisi, ko‘ngil aynish, bosh aylanish, achchik kekirish, o‘t aralashgan ozik massalar bilan kup kusish, qusgandan keyin yengillik sezish. Keyingi ovkat yeganda shu sindrom kaytalanishi. I. Bu xarakterli: A. anastomozit B. Demping sindromi V. keltiruvchi kovuzlok sindromi* G. yugon ichaknining chandikli tutilishi D. peptik yara II. Keltiruvchi kovuzlok sindromi rentgenologik belgilarini ko‘rsating: A. ingichka ichak qovuzloqlarida kontrast moddaning uzoq vaqt turishi, peristaltikani buzilishi, qovuzloqlarni kengayishi* B. kontrast moddani ingichka ichakdan tez evakuatsiyasi V. qovuzloqlarni kengayishi G. ichak peristaltikasini kuchayishi D. to‘g‘ri javob yo‘q
Amaliy ko‘nikmalar bo‘yicha topshiriqlarni bajarish (differensial tashxis o‘tkazish va so‘ngi tashxisni asoslash, to‘g‘ri parxez va rejali davoni belgilash) 1. DIFFERENSIAL TAShXIS O‘TKAZISh VA SO‘NGI TAShXISNI ASOSLASh. Maqsad: differensial tashxis o‘tkazish va so‘ngi tashxisni asoslashni o‘rgatish.
2. TO‘G‘RI PARXEZ VA REJALI DAVONI BELGILASh. Maqsad: Kasallikni davolash va remissiyaga erishish.
6. Malaka, ko‘nikma va bilimni tekshirish usullari - og‘zaki; - yozma; - vaziyatli masalalar yechish; - egallangan amaliy ko‘nikmalarni namoyish etish;
8. Mashg‘ulotning xronologik xaritasi
9. Tekshiruv savollari 1. Rivojlanish mexanizmi bo‘yicha amaliyotdan keyingi me'da kasalliklari turlarini ko‘rsating. 2. Aamaliyotdan keyingi me'da kasalliklarinig asosiy sabalari. 3. Amaliyotdan keyingi me'da kasalliklari tashxislashda qo‘llaniladigan asosiy diagnostik usullar. 4. Demping-sindroma klassifikatsiyasi. 5. Amaliyotdan keyingi me'da kasalliklarini konservativ davolash uchun ko‘rsatmalar. 6. Amaliyotdan keyingi me'da kasalliklarini operativ davolash uchun ko‘rsatmalar. 7. Amaliyotdan keyingi me'da kasalliklarini operativ davolash umumiy prinsiplari. 10. Tavsiya etilgan adabiyotlar I. Asosiy:
II.Qo‘shimcha:
болезням. Минск, 2004.
Mavzu bo‘yicha Internetdagi saytlar: http://www.tma.tmn.ru/Vestnik http://medi.ru/doc/83.htm http://www.rmj.net/index.htm http://www.consilium-medicum.com/media/refer http://www.mediasphera.aha.ru Yüklə 99,09 Kb. Dostları ilə paylaş:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||