O’zbekiston Respublikasi Toshkent Shahridagi Muhammad Al

Nomenklatura, tasnif, identifikatsiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qattiq ilmiy maʼnoda nomenklatura taksonomiyaning bir qismi sifatida qaraladi (garchi undan farq qilsa ham). Bundan tashqari, tabiat dunyosidagi obektlarni toʻgʻri nomlashda fan tomonidan talab qilinadigan aniqlik turli xil nomenklatura kodlarini (biologik tasniflash boʻyicha butun dunyoda qabul qilingan qoidalar toʻplami) keltirib chiqardi.
Taksonomiyani tasniflashni oʻrganish, uning tamoyillari, protseduralari va qoidalarini oʻz ichiga olgan holda aniqlanishi mumkin^[25] :8, klassifikatsiyaning oʻzi esa taksonlarni (tasniflash obektlarini) oʻxshashlik yoki farqlarga koʻra guruhlarga ajratishdir^[26]. Taksonomiya qilish taksonlarni aniqlash, tavsiflash^[27] va nom berishni nazarda tutadi^[28]; shuning uchun ilmiy maʼnoda nomenklatura — taksonomiyaning maʼlum bir tasniflash sxemasi asosida, kelishilgan xalqaro qoidalar va konvensiyalarga muvofiq, ilmiy nomlarni qoʻllash bilan bogʻliq boʻlimidir.
Identifikatsiya maʼlum bir organizm allaqachon tasniflangan va nomlangan taksonga mos kelishini aniqlaydi, shuning uchun tasniflash identifikatsiyadan oldin boʻlishi kerak^[29]. Ushbu protsedura baʼzan aniqlash deb ataladi^[25] :5.
Biologiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Linneyning binomial nomenklatura tizimi 1753 va 1758-yillarda oʻzining „Species Plantarum“ va 1758-yilda nashr etilgan „Systema Naturae“ kitoblaridan soʻng tezda qabul qilingan boʻlsa-da, biologik nomenklaturani boshqaradigan umumiy qoidalar boʻyicha xalqaro konsensusga ancha vaqt oʻtdi. Birinchi botanika kodeksi 1905-yilda, zoologik kod 1889-yilda va madaniy oʻsimliklar kodeksi 1953-yilda ishlab chiqilgan. Genlar uchun nomenklatura va belgilar toʻgʻrisidagi kelishuv 1979-yilda paydo boʻlgan.

• 
  Yosunlar, qoʻziqorinlar va oʻsimliklar uchun xalqaro nomenklatura kodeksi
  
• 
  Prokaryotlar nomenklaturasining xalqaro kodeksi
  
• 
  Madaniy oʻsimliklarning xalqaro nomenklatura kodeksi
  
• 
  Xalqaro zoologik nomenklatura kodeksi
  
• 
  Virus nomenklaturasi — Viruslarni tasniflashda qoʻllaniladi
  
• 
  Ferment nomenklaturasi^[30]
  
• 
  PhyloCode (Xalqaro filogenetik nomenklatura kodeksi) — hozirda ishlab chiqilayotgan yangi konvensiya (shuningdek, Filogenetik nomenklaturaga).
  
• 
  Terminologia Anatomica — inson anatomik terminologiyasi boʻyicha xalqaro standart
  
• 
  Gen nomenklaturasi
  
• 
  Qizil hujayra nomenklaturasi^[31]
  
• 
  Global tibbiy asboblar nomenklaturasi (GMDN) — tibbiy asboblarda qoʻllaniladi.