O„zbekiston respublikasi

ROI = EBIT (1-C) / [(q.a.y.b - q.a.y.o)/2]

Bu erda: EV1T -firmaning foiz va soliqlar to‗lovlarini amalga oshirgunga qadar ( yoki soliq to‗lovlarydan keyingi, lekin foiz to‗lovla-rigacha) bo‗lgan foydasi miqdory;

S - soliq stavkasi( koeffitsientda beriladi);

Qa.y.b., Qa.y.o. - aktivlarning yil boshidagi va yil oxi-ridagi qiymati. Bu ikkala miqdor o‗rtasidagi farq investi-siya xarajatlari hajmini ko‗rsatadi.

KO1 ko‗rsatkichining qo‗llanishi uning hisoblangan dara-jasini tashkilot uchun standart bo‗lgan rentabellilik dara-jalari bilan solishtirishga asoslangan. Agar bu ko‗rsatkich tashkilot tomonidan standart deb qabul qilingan ko‗rsatkich-dan katta bo‗lsa, loyiha ma‘qul deb hisoblanadi. Bu ko‗rsatkich hozirgacha dunyoning ko‗pchilik mamlakatlarida keng qo‗llanib kelinishiga quyidagilar sabab:

Birichidan, uni hisoblash oson va diskontlash kabi mu-rakkab hisob-kitoblarni talab etmaydi. SHu bilan birga ay-rim shart-sharoitlar mavjud bo‗lsa, hisoblangan ROI miqdori ROI miqdoriga juda yaqin bo‗ladi. Bu shart-sharoitlar quyida-gilardir:

• 
  agar investitsiyalar perpetuitet ko‗rinishida yillikpul tushumlarining teng miqdordagi summalari sifatida amalgaoshirilsa;
  
• 
  to‗plangan amortizatsiya qo‗shimcha mablag‗larsiz eskir-gan uskunalarni yangilash uchun etarli bo‗lsa;
  
• 
  investitsiyalarni amalga oshirish davrida aylanma ka-pital miqdorida o‗zgarish ro‗y bermasa. Loyihalarni baholashning statik usullari loyiha bo‗yi-cha qo‗shimcha ma‘lumotlar olish imkonini berishi bilan qadr-lidir.
  

Ikkinchidan, aksiyadorlik kompaniyalarida bu ko‗rsatkich menejerlarni investitsiyalashning aksiyadorlarni eng ko‗p qiziqtiradigan buxgalteriya rentabelligi ko‗rsatkichi bilan bog‗liq bo‗lgan variantlariga yo‗naltiradi.

ROI ko‗rsatkichi kamchiliklari uning afzalliklari aksi-ni tashkil etadi. YA‘ni bu ko‗rsatkich vositasida investitsiya loyihalari taqqoslanganda:

• 
  pulning turli vaqtlarda qiymati bir xil bo‗lmasligie‘tiborga olinmaydi;
  
• 
  loyihalar turlicha muddat xizmat qilishi inkor qili-radi, ya‘ni bir xil rentabellikka ega ikki loyihadan biri 5yil, ikkinchisi 10 yil daromad olishini ta‘minlashi bu ko‗r-satkichda aks etmaydi. SHuningdek, investitsiyalarning buxgalteriya rentabelli-ligi firma boyligining real o‗zgarishini xarakterlamasdan, aksiyadorlar va «chetdagi» boshqa shaxslarning talablariga mos natija olishga qaratilgan
  

Ko‗rib chiqilgan investitsiya loyihalarini baholashning barcha usullarini birgalikda qo‗llashgina loyihalarning samarali yoki samarasiz ekanligi to‗g‗risida aniq xulosa olish imkonin beradi.
Nazorat va muhokama uchun savollar

12. 
    Loyihalarni moliyaviy-iqtisodiy baholashning maxsususullarini yaratish zarurati paydo bo‗lishiga sabab nima?
    
13. 
    Diskontlash va diskont stavkasi atamalari nimani anglatadi?
    
14. 
    Annuitetning kelgusi va joriy qiymatlari deganda nimani tushunasiz?
    
15. 
    Perpetuitet nima va perpetuitet ko‗rinishidagi investitsiyalarning samaradorligi qanday aniqlanadi?
    
16. 
    Gorden formulasi qanday vaziyatlarda qo‗llaniladi?
    
17. 
    Sof joriy qiymat «uzoq muddatli xarajatlar va uzokmuddatli pul tushumlari» holatida kanday aniqlanadi?
    
18. 
    Investitsiyalarning reytabelliligi ko‗rsatkichi bo‗yicha loyihalarning maqbulligi qanday mezonlarga ko‗ra aniqlanadi?
    
19. 
    Ichki foyda me‘yori ko‗rsatkichining mohiyati nimada?
    
20. 
    Diskontlashga asoslangan uslublar bo‗yicha investitsiyalar samaradorligini aniqlash mezonlarini sanab o‗ting.
    
21. 
    Buxgalteriya rentabelliligi ko‗rsatkichi investitsiyalar rentabelliligi ko‗rsatkichidan nima bilan farq qiladi?
    
22. 
    Investitsiyalarni baholashning statik uslublari kamchiligi va afzalliklari nimada?