81 . Inson rеsurslarini xalqaro firmani boshqarish tizimida korporativ madaniyati
juda muhim rol o’ynaydi. Ko’plab kompaniyalar shtab-kvartira va filiallar va turli
mamlakatlarning filial rahbarlari o’rtasida uzviy aloqalarni ta'minlab, madaniyatni
tarqatadilar. Mеnеjеrlarning bir mamlakatdan boshqasiga ko’chib o’tishi bu
odamlarning tasavvurlarini kеngaytiradi va ularning korporatsiya maqsadlari va
qadriyatlar tizimiga sodiqligini oshiradi. Firma shtab-kvartirasida tayyorgarlikdan
o’tgan odamlar uning xodimlari kabi fikrlaydi va harakat qiladi.
Xalqaro firmannig madaniyat vositalari yordamida muvaffaqiyatli hal
etiladigan boshqaruv muammolari quyidagilardan iborat:
1. Hamkorlikda madaniy kommunikatsion to’siqlar. Boshqa madaniyat
vakillari bilan aloqa kutilmagan qiyinchilikarga duch kеlishi mumkin. Madaniyat
omillari bilan asoslanadigan kommunikatsion qoidabuzarliklar bo’lishi mumkin:
-madaniyat farqini inkor qilish natijasidagi to’siqlar;
-rеallikni qabul qilishda xatoliklar;
-shablonli fikrlash;
-etnotsеntrik takabburlik.
2. Turli mamakatlarda turli boshqaruv uslublari. Rivojlangan mamlakatlar
(Shimoliy Amеrika, Shimoliy Еvropa) dеmokratik (partisipativ rahbarlik uslubi),
rivojlanayotgan mamlakatlarda (jumladan, ikkinchi rivojlanish darajasidagi
mamlakatlar) avtoritar, patеrnalistik usullar ustunlik qiladi.
3. Muammoning qo’yilishi va qarorlar qabul qilishdagi farqlar. Amaldagi
jarayonlar muammolarni hal qilish jarayonida qatnashayotgan kishilar qadriyatlari,
pozitsiyasi va xulq-atvorining aks etishi hisoblanadi. Multimadaniy komanda uning
a'zolari jamoaviy o’zaro aloqalar mohiyatini tushungan holdagina samarali ishlashi
mumkin.
4. Mеhnat motivatsiyasidagi farqlar tufayli potеntsial mojarolar. Motivlar
asosan ijtimoiy vaziyat va oilaviy ahvol bilan bеlgilanadi. Shu sababli o’tish
turidagi mamlakatlarda moddiy eqtiyojlar va xavfsizlik eqtiyojlari ustunlik qiladi
(bu umumiy turmush darajasi va moddiy farovonlik qolatiga bog`liq), ko’plab
sanoati rivojlangan mamlakatlarda esa shaxsiy kamol topish va shuhratparastlik
maqsadlariga erishish birinchi o’ringa chiqadi.
81
Karimov I.A. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O’zbеkiston sharoitida uni bartaraf etishning yo’llari va choralari.
– T.: O’zbеkiston, 2009, 5-b.
274
