2. Narsa, qurol, o‘lchov birligi otlari yasovchi affikslar. Bu guruh ot yasovchilar, asosan, fe’lning o‘zak-negiziga qo‘shilib, ish - harakat bajarish uchun qo‘llanadigan narsa, harakat, holat natijasi bo‘lgan otlarni yasaydi. Ular qatoriga quyidagilar kiradi:
-k ( ik /-ak, - uk), - q (-iq, -oq): taroq, to‘siq, bo‘lak, chaqiriq, yutuq, o‘roq, yotoq.
-gi\ -ki\ -qi\ - g‘i\-g‘u: supurgi, cholg‘i, cholg‘u, chopqi, achitqi,
tomizg‘i.
- gich \-kich\-qich\-g‘ich: o‘lchagich, qirg‘ich, qisqich, o‘chirg‘ich.
- m, -im, -um: to‘plam, o‘ram, terim, chiqim; yutum.
- ma: tugma, to‘qima, qatlama, suzma, isitma, jamg‘arma.
- indi: yuvindi, chiqindi.
- qin, -qun, -g‘un: toshqin, to‘lqin, uchqun, qirg‘in.
- indi: cho‘kindi, yuvindi, chiqindi, yig‘indi.
- in\-un: yog‘in, yig‘in, bo‘g‘in, tugun.
- ch\-inch: sevinch, o‘kinch, qo‘rqinch.
- ish: qurilish, turlanish, kirish (muqaddima).
- uv\-ov: yozuv, kechuv, qistov, maqtov.
3. O‘rin-joy oti yasovchi affikslar. Asosan otning leksik ma’nosi-dan anglashilgan narsaning mavjud bo‘lish o‘rin-joyi bilan bog‘liq otlar yasaydi:
- loq (-lov): toshloq, qumloq, o‘tloq, yaylov.
- zor: paxtazor, gulzor, lolazor, bedazor.
- iston: O‘zbekiston, Guliston, qabriston.
- qoq\-g‘oq: botqoq.
- xona: oshxona, suratxona, muzxona.
- goh: manzilgoh, oromgoh, saylgoh.
4. Mavhum ot yasovchi affikslar sifat, ravish, son, ot, olmosh va fe’lning o‘zak-negiziga, ba’zan modal so‘zlarga qo‘shilgan holda mavhum tushunchalarni ifodolovchi otlar yasaladi:
- lik: yaxshilik, tezlik, birlik, otalik, o‘zlik, manmanlik, borliq, yo‘qlik.
- chilik: pillachilik, paxtachilik.
Dostları ilə paylaş: |
