O‘zbekiston respublikasi vazirlar mahkamasining

6-§. Yer osti inshootlaridagi ishlar

62. 
    Quduqlarni ko‘rikdan o‘tkazish va ulardagi ishlar kamida ikki kishi tomonidan bajarilishi kerak. Bunda qopqog‘i ochiq turgan quduqqa tushilganda, quduq oldiga ogohlantiruvchi belgi yoki to‘siq o‘rnatilishi lozim. Quduq ichida elektr xavfsizligi bo‘yicha kamida III guruhga ega bo‘lgan bitta shaxs ishlashi mumkin. Bu holda quduq yonida ikkinchi shaxs navbatchi bo‘lib turishi kerak.
    

Quduqqa ehtiyot (monter) kamarisiz va bir uchi quduqdan tashqariga chiqarib qo‘yilgan arqonsiz tushish va unda ishlash taqiqlanadi. Tunnellarni elektr xavfsizligi bo‘yicha kamida IV guruhga ega bo‘lgan bitta shaxs ko‘rikdan o‘tkazishiga ruxsat etiladi.

63. 
    So‘rib oluvchi ventilatsiya bilan jihozlanmagan tunnel, kollektor va quduqlarda ish boshlashdan yoki ularni ko‘rikdan o‘tkazishdan oldin, yonuvchan va odam uchun xavfli
    

gaz yo‘qligini tekshirib ko‘rish kerak. Tekshiruvni asboblardan foydalanishga o‘qitilgan shaxslar bajarishlari lozim. Bunday shaxslarning ro‘yxati korxona bo‘yicha ko‘rsatma bilan tasdiqlanadi. Gaz yo‘qligini tekshirish zarur bo‘lgan quduqlar va tunnellarning ro‘yxati korxonada tuziladi.

Quduqlarni ochishda (ikkinchi qopqoqlarini) uchqun chiqmaydigan asboblardan foydalanish hamda qopqoqning quduqqa tushadigan joydagi temirga urilib ketishidan saqlash shart.

64. 
    Xavfli gazning bor-yo‘qligini ochiq olov yordamida tekshirish man etiladi.
    

Quduq, kollektor va tunnellarda gaz paydo bo‘lib qolsa, ish darhol to‘xtatilishi va gaz chiqayotgan manbani topib, u bartaraf etilguncha ishchilar xavfli joydan chiqarilishi shart.

Ish joyida yig‘ilib qolgan gazni chiqarib yuborish uchun tashqaridan ventilyator yoki quduq tubiga 0,25 metr yetkazmasdan kompressor qurilmasiga ulangan uzun yeng yordamida havo berilishi zarur. Ventilatsiya uchun ballonlardagi siqilgan gazni ishlatish taqiqlanadi.

65. 
    So‘rib oluvchi ventilatsiya bilan jihozlangan kollektor va tunellarda ish boshlashdan oldin ular mahalliy sharoitga qarab, ma’lum muddatga ishga tushirilishi kerak. Bunda gaz
    

bor-yo‘qligini tekshirmasa ham bo‘ladi.

66. 
    Kollektor va tunnellar ichida ishlayotgan paytda ularda ikki tomondan eshik ochiq turishi, ishlayotganlar esa ularning o‘rtasida bo‘lishi kerak.
    
67. 
    Quduqlar ichida ishlagan paytda kavsharlash lampalarini yoqish, propan-butan ballonlarini o‘rnatish, mufta ichiga quyilishi kerak bo‘lgan qotishma va mastikalarni eritish faqat quduqdan tashqarida bajarilishi mumkin. Eritilgan qotishma va qizdirilgan mastikani quduqqa yopiq idishda va maxsus cho‘michda metall trosga karabin bilan mahkamlab, ilgak yordamida sekin-asta tushirish lozim.
    

Kabellar o‘tkazilgan kollektor, tunnel, kabel yarim qavatlar va boshqa xonalarda propan- butandan foydalaniladigan ishlarni bajarishda, xonada ishlatilayotgan ballonlarning umumiy hajmi 5 litrdan oshmasligi kerak.

Ishlash paytida alanga tarqalishini chegaralovchi olovbardosh materiallardan yasalgan shchitchalardan foydalanish va yong‘inni o‘chirish uchun asbestdan yasalgan mato tayyorlab qo‘yish zarur.

Ish tamom bo‘lgandan so‘ng gazli ballonlar olib chiqilishi va xonalar shamollatilishi lozim.

68. 
    Kabellarning shikastlangan joylarini kuydirish vaqtida ishchilarni quduqlarda turishi taqiqlanadi. Kollektor va tunnellarda esa faqat ikkita ochiq turgan chiqish eshiklari orasida turishga ruxsat beriladi. Kabellarni kuydirish vaqtida ularda ishlash mumkin emas. Kabelning shikastlangan joyini kuydirib bo‘lgandan so‘ng yong‘in chiqishini oldini olish maqsadida kabellarni, albatta, ko‘rikdan o‘tkazish zarur.
    
69. 
    Kollektor, tunnel va quduqlarda uzoq muddatli ishlar bajarilganda, odamlarning ular ichida bo‘lish vaqtini ishlarni bajarish sharoitlariga qarab, javobgar rahbar yoki naryad beruvchi shaxs belgilaydi.
    
70. 
    Ishga ijozat berishdan va tunnellarni ko‘rikdan o‘tkazishdan avval ulardagi yong‘inga qarshi himoya qurilmalari avtomatik ishlash tartibidan masofadan boshqariladigan tartibga o‘tkazilishi va boshqaruv kalitiga “ULANMASIN! ODAMLAR IShLAMOQDA!” plakati osib qo‘yilishi zarur.
    
71. 
    Quduq, kollektor va tunnellarda hamda ochiq lyuklar yaqinida chekish man qilinadi.
    
72. 
    Quduqlar va tunnellardagi ish joyini yoritish uchun 12 V kuchlanishli yoritkichlar yoki portlashdan himoyalangan akkumulyator fonarlaridan foydalanish lozim.