O‘zbekiston respublikasi xalq ta’lim vazirligi farg’ona viloyat xalq ta’limi xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti

23-mavzu. Formalar tashkil qilish va ularni qayta ishlash. Sahifalarda animatsiyalar hosil qilish (2 soat laboratoriya ishi).

Tinglovchilarda formalar tashkil qilish va ularni qayta ishlash, sahifalarda animatsiyalar hosil qilish to‘g‘risida tushunchalar hosil qilish.

Web-sahifada forma.


Web-sahifada formalar so’rovlar o’tkazish maqsadida qo’llaniladi. Bu so’rovlar turlicha bo’lishi mumkin. Masalan, web-sahifaning reytingini aniqlash, biror korxona mahsulotlari haqidagi fikrlarni to’plash, Internet orqali tanishish va hokazo maqsadlarda web-sahifada formalar tashkil etiladi. Maqsadiga ko’ra, formadagi savollar ham turlicha bo’ladi. Lekin, web-sahifada savollarni tashkil etish bir xil buyruq (deskriptor)lar yordamida amalga oshiriladi. Bu deskriptorlar web-sahifada savol matni bilan birga javob oynasini hosil qiladi. Savol matni web-sahifa tayyorlanayotganda kiritiladi. U tuzilishiga ko’ra asosan ikki turga bo’linadi:
1. Ixtiyoriy javob kiritish uchun mo’ljallangan.
2. Tavsiya etilgan javoblardan birini tanlash uchun mo’ljallangan.
Savollarni web-sahifaning hohlagan yeriga joylashtirish mumkin. Ya'ni, formaning tuzilishini o’zingizga yoqqan shaklda tashkil etishingiz mumkin. Bu ishlarni boshqacha tashkil etish ham mumkin. Masalan, web-sahifada kerakli savollarni berib (oddiy matn sifatida), bu savollarga elektron pochta orqali javob yuborishni iltimos qilish va elektron pochtangiz manzilini (adresini) ko’rsatishingiz mumkin. Lekin bu holda ko’p (deyarli) javob ololmaysiz. Chunki hamma ham tanimagan kishiga hat yozishga jazm qilmaydi. Bundan tashqari, formadagi savollarga javob berish ko’p mulohaza talab qilmaydi. Xatni esa o’ylab yozish kerak bo’ladi.
Forma

deskriptori bilan boshlanib

deskriptori bilan yakunlanadi. Formada savol-javob tashkil qilish uchun deskriptori qo’llaniladi. Bu deskriptor yordamida berilgan savolga javob kiritish uchun matn maydoni (javob satri) hosil qilinadi. Matn maydoni nomi va o’lchami bilan ifodalanadi. Savol oddiy matn sifatida kiritiladi. Masalan,



Sizning ismingiz:

yozuvi formada «Sizning ismingiz:» yozuvini va 25 tagacha belgi kiritish uchun «sizning ismingiz» nomli matn maydoni hosil qiladi. Matn maydoni o’lchami SIZE (o’lcham) ko’rsatmasi yordamida beriladi.
Formaning ba'zi bandlariga yoziladigan javob bitta satrga sig’masligi mumkin. Masalan, formada «Izoh» bandi bo’lsa, odatda unga bir necha satrdan iborat matn maydoni ajratiladi. Buning uchun deskriptoridan foydalaniladi. Bu deskriptor tarkibida matn maydoni nomi (NAME), satrlar (ROWS) va ustunlar (COLS) soni belgilanadi. <TEXTAREA> deskriptori deskriptori bilan yopiladi. Masalan,

Izoh:
</p> <br />yozuvi formada «Izoh» so’zi, hamda 4 ta satr va 40 ta ustunli (har biri 40 tadan belgili 4 ta satr) «Izoh» nomli matn maydoni hosil qiladi. <br />Shunday savollar borki, ularga ma'lum javoblardan biri tanlanadi. Masalan, ma'lumotingiz haqidagi savolga albatta, «boshlang'ich», «o'rta», «o'rta maxsus» yoki «oliy» javoblaridan birini tanlaysiz. Bunday savollarga javoblarni oldindan kiritib qo’yish yaxshi samara beradi. Odatda, bunday tashkil qilingan javoblar oldiga katakcha joylashtirilib, qaysi javob tanlansa, shu javob oldidagi katakcha belgilanadi («sichqoncha» yordamida). Formada bunday savol-javobni tashkil qilish uchun <INPUT NAME> deskriptoridaTYPE=CHECKBOX ko’rsatmasi qollaniladi. Masalan, ma'lumotingiz haqidagi savolni HTML-hujjatda quyidagicha ifodalash mumkin: <br /> <br />Ma'Iumotingiz? <br /> <br /><INPUT NAME= «boshlang'ich» TYPE=CHECKBOX> Boshlang’ich <br /> <br /> <br /><INPUT NAME= «o'rta» TYPE=CHECKBOX> o’rta <br /> <br /><INPUT NAME= «o'rta maxsus» TYPE=CHECKBOX> o’rta maxsus <br /> <br /><INPUT NAME= «oliy» TYPE=CHECKBOX> Oliy <br /> <br />Bu yerda NAME= dan keyingi qoshtirnoq ichida yozilgan «boshlang’ich» so’zi maydon nomi bo’lib, ekranga chiqarilmaydi. TYPE=CHECKBOX ko’rsatmasi ekranda katakcha hosil qiladi. Undan keyingi «Boshlang’ich» so'zi ekranga katakcha yonidan chiqariladi. <br />deskriptori keyingi yozuv yangi satrdan chiqishini ta'minlaydi. <br />Ko’rib chiqilgan deskriptorlardan foydalanib, murakkab bo'1magan formalar yaratish mumkin. Yaratgan formangizni Internet tarmog’iga joylashtirsangiz, uni millionlab odamlar ko’radi. Ammo undagi savollarga berilgan javoblar sizga yetib kelmaydi. Yaratilgan forma javoblari bilan qaytib kelishi uchun <INPUT TYPE=> deskriptoridan foydalaniladi. Bu deskriptor yordamida formani jo’natish (TYPE= «submit») yoki yangi ma’lumotlar kiritish uchun formadagi matn maydonlarini tozalashni (TYPE= «reset») tashkil etish mumkin. Mazkur deskriptorda VALUE= «» ko’rsatmasi ishlatilsa, brauzer ekranda tugma (knopka) hosil qiladi. <br />Masalan, <br /></input></input></input></input></input></input>