O’zbekiston respublikasi xalq talimi ta’lim vazirligi

Mustаqil ish mаvzulаri	Sоаti	Tоpshirish shаkli	Аdаbiyotlаr
Baho
1.	Gipergenez (nurash) jarayoni va unda tog’ jinslarining o’zgarishi.	4	оg’zаki	1,2,3,5	3-4-5
2.	Tuproq hosil qiluvchi ona jinslarning paydo (hosil) bulishi va ularning xillari (elyuviy, delyuviy, prolyuviy, allyuviy va boshqalar).	4	yozma	1,2,3,4,5	3-4-5
3.	Tuproqning fizik-mexanik (ilashimlik, yopishqoqlik, plastiklik, bo’kish, cho’kish) xossalari va ularning ahamiyati.	4	оg’zаki	1,2,4,10	3-4-5
4.	Tuproqning suv xossalari (suv o’tkazuvchanlik, suv o’tkazishlik, suv ko’taruvchanlik, suv sig’imi) va ularni yaxshilash yo’llari. Tuproqning suv balansi va suv rejimi.	4	yozma	1,2,3,5,9	3-4-5
5.	Tuproq strukturasining buzilishi (yo’qolishi) va uni tiklash yo’llari.	4	оg’zаki	2,3,4,5	3-4-5
6.	Tuproq unumdorligi, uning xillari va unumdorlikni oshirish yo’llari.	4	yozma	1,2,3,4,5,9	3-4-5
7.	Tuproqlar eroziyasi. Uning yuzaga kelishi va zarari.	4	оg’zаki	1,2,3,5,6,7,9	3-4-5
8.	Dasht mintaqasi tuproqlari. Qora tuproqlarni tarqalishi va hosil bulishi.	6	referat	1,2,4,6,7,8,9	3-4-5
9.	Tuproqlar klassifikasiyalari.	6	referat	1,2,4,6,7,8,9,10	3-4-5
10.	Cho’l mintaqasining tuproqlari: taqirlar, taqirlangan tuproqlar, bo’z (sur)- qo’ng’ir va qumli cho’l tuproqlari.	6	yozma	1,2,4,6,7,8,9	3-4-5
	jаmi	46
	Mаksimаl bаll				5

4.5. Fаnni o’qitish jаrаyonini tаshkil etish vа o’tkаzish bo’yichа tаvsiyalаr
“Tuproqlar geografiyasi” kursini o’qitish nаzаriy vа amaliy dаrs shаkllаridа оlib bоrilаdi. Fаnni o’qitish jаrаyonidа pеdаgоgik vа ахbоrоt tехnоlоgiyalаridаn uyg’un fоydаlаnish nаzаrdа tutilgаn.
Nаzаriy vа amaliy mаshg’ulоtlаrdа kаrtа, ko’rgаzmаli qurоllаr, jаdvаllаr, slаydlаr vа elеktrоn dаrsliklаr hаmdа intеrnеt mа’lumоtlаridаn fоydаlаnib o’rgаnilаdi.
Mаvzulаr mоdulli, hаmkоrlikdа o’qitish tехnоlоgiyasining kichik guruhlаrdа ishlаsh mеtоdi, kаrtоgrаfik, muаmmоli, suhbаt vа bоshqа tехnоlоgiyalаr yordаmidа o’rgаnilаdi.
Amaliy mаshg’ulоtlаrdа mаtеmаtik stаtistik, qiyosiy, kаrtоgrаfik vа intеrfаоl mеtоdlаr qo’lаnilаdi.
Fanga ajratilgan soatlari miqdori

Ma’ruza	Amaliy mashg’ulot	Reyting	Mustaqil ta’lim	Jami	Umumiy
38	38	38	46	104	150

Har bir amaliy mashg’uloti uchun:

Maksimal	55%	71%	86%
5	3	4	5

Oraliq nazorat yozma ishlari uchun reyting mezonlari:
1 – oraliq nazorat yozma ishi 2 – oraliq nazorat yozma ishi

Maksimal	55%	71%	86%	Maksimal	55%	71%	86%
5 baho	3	4	5	5 baho	3	4	5

Asosiy qo‘shimcha o‘quv adabiyotlar hamda axborot manbalari
Asosiy adabiyotlar
1. Xodjimatov A.N., Xolmurodov Sh.A. Tuproqlar geografiyasi.: - Fan va texnologiyalar. 2018.
2. Yo‘ldosheva G'.Meliorativ tuproqshunosiik. Т., 2008
3. Тошхужаев Р. Тупрокшунослик.-Т.: ТДПУ, 2000.
4. Тошхужаев Р. Тупрокшунослик (лаборатория машғулотлари). - Т.: ТДПУ, 2008.
5. Boboxo’jayev I., Uzoqov P. Tuproqlar geografiyasi. – Toshkent, 1996.
6. M. Bahodirov., A. Rasulov Tuproqshunoslik. O’qituvchi nashriyoti. – Toshkent. 1975
7. Pochvovedeniye, pod red. I.S. Kauricheva.M.1989.
Qo’shimcha adabiyotlar

1. 
   Мирзиёев Ш.М. Танқидий таҳлил, қатъий тартиб-интизом ва шахсий жавобгарлик – ҳар бир раҳбар фаолиятининг кундалик қоидаси бўлиши керак. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар маҳкамасининг 2016 йил якунлари ва 2017 йил истиқболларига бағишланган мажлисидаги Ўзбекистон Республикаси Президентининг нутқи. // Халқ сўзи газетаси. 2017 йил 16 январь, №11.
   
2. 
   Мирзиёев Ш. Буюк келажагимизни мард ва олийжаноб халқимиз билан бирга қурамиз. Т; “Ўзбекистон”, 2017 й.
   
3. 
   Мирзиёв Ш.М. Эркин ва фаровон, демократик Ўзбекистон давлатини биргаликда барпо этамиз. “Узбекистон” 2016.
   
4. 
   С.А. Азимбоев. Деҳқончилик, тупроқшунослик ва агрокимё. Т.: Иқтисод-молия., 2006.
   
5. 
   Тожиев У., Намозов Х. Ўзбекистон тупроқлари. – Бухоро., 2002.
   

Internet saytlari:

1. 
   www.tdpu.uz
   
2. 
   www.pedagog.uz
   
3. 
   www.ziyonet.uz
   
4. 
   www.lex.uz;
   
5. 
   www.bilim.uz;
   
6. 
   www.gov.uz;
   

O’zbеkistоn RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA
MAXSUS tа’lim vаzirligi


А. QОDIRIY NОMIDAGI JDPI


Tаbiiy fanlar fakulteti
gеоgrаfiya o’Qitish mеtоdikаsi kаfеdrаsi


TUPROQLAR geografiyasi fаnidаn
GLOSSARIY

Tuzuvchi: M.Usmanov

Jizzах
Glossariy
1. Tuproq - quruqlikning tabiiy tarixiy jarayonlarda o’zgargan yuza, g’ovak, unumdor qatlami.
2. Gumus - tuproq tarkibidagi chirindi miqdori.
3. Tuproq unumdorligi - tuproqning o’simlik va organizmlarni optimal yashash sharoitlari ta’minlay olish xususiyati.
4. Yer resursi - yer yuzasining har qanday yuzasi tushuniladi.
5. Tuproq degradatsiyasi – tuproqlarni eroziya hamda deflyatsiyaga uchroashi, ikkilamchi sho’rlanishi, ifloslanishi, qashshoqlashuvi, botqoqlashishi, zaxarlanishi.
6. Tuproq eroziyasi – tuproqni shamol va suv ta’sirida yuvilib,uchirilib ketishi.
7. Sho’rlanish - tuproqning o’simlik o’sadigan yuqori qatlamlarida (2metrgacha) ekinlar va boshqa organizmlarga zararli bo’lgan oson eruvchi tuzlarni me’yoridan ortiqcha to’planishi.
8. Tuproqlarni ifloslanishi - tuproqqa antropogen ta’sir tufayli turli moddalarni, jinslarini, patogen organizmlar va oqava suvlarning qo’shilishi oqibatida uning xususiyatlarini yomonlashuvi.
9. Pestitsidlar - dehqonchilik va chorvachilikda kasalliklar,zararkunandalar va begshona o’tlarga qarshi, deflyatsiya (bargni to’kish, desikatsiya (quritish), biostimulyatsiya kabi maqsadlarda foydalanadigan kimyoviy moddalar.
10. Radioaktiv ifloslanish - xalq xo’jaligining turli soxalarida radioaktiv moddalardan foydalanish oqibati.
11. Elyuvial jinslar yoki elyuviy – tub jinslar nurash mahsulotlarining nurash qobig’ida o’z joyida qolib to’planishidan hosil bo’ladi. Dastlabki tub jinslarning xossalari, joyning iqlimi va relьefiga ko’ra elyuviyning mexanik tarkibi va uning qalinligi xilma-xil. Ana shunday jinslar to’rtlamchi davr yotqiziqlari bilan qoplanmagan maydonlar (tog’ o’lkalari, Ustiyurt platosi) da uchraydi.