Vaqtni o‘lchashning asoslari. Yulduz sutkasi. Quyosh sutkasi va vaqti. Ikki punkt orasidagi vaqtlar farqi. Mahalliy vaqt. Dunyo va poyas vaqtlari.
Kalendarlar. Kalendarlarning turlari: Quyosh, Oy va oy-quyosh kalendarlari. Tropik yil. Kalendar tuzishdagi muammolar.
Oyning harakati, fazalari va davrlari.Oyning ko‘rinma va haqiqiy harakatlari, Oy fazalari. Oyning siderik va sinodik davrlari. Musulmonlarning Oy va Quyosh hijriy taqvim kalendarlari. Quyosh va Oy tutilish. Musulmonlarning hijriy- qamariy va hijriy-shamsiy taqvimlari. Umar Hayyom kalendari. Quyosh va Oy tutilishi hodisasi. Tutilish shartlari.
II BOB. QUYOSH SISTEMASINING TUZILISHI VA OSMON JISMLARINING HARAKATI
(5 soat )
Quyosh sistemasining tuzilishi. Quyosh sistemasining tuzilishi to‘g‘risidagi tasavvurlarning rivojlanishi. Olam tuzilishi haqida Kopernikning geliosentrik ta’limoti. Olam tuzilish haqida Beruniy tasavvuri.
Quyosh sistemasining masshtabi va a’zolari. Planetalarning konfiguratsiyalari va ko‘rinish shartlari. Planetalarning Quyosh atrofida aylanish davrlari.
Quyosh va uning a’zolari: planetalar va ularning yo‘ldoshlari, asteroidlar, kometalar, meteor jismlar. Bu osmon jismlarining Quyoshdan uzoqligi. Ichki va tashqi planetalarning ko‘rinish shartlari. Elongatsiya va kvadratura. Planetalarning siderik va sinodik davrlari.
Sutkalik va sutkalik-gorizontal parallaks.Quyosh sistemasi jismlargacha bo‘lgan masofalarni aniqlash. Quyosh sistemasi jismlarning radiuslarini aniqlash.
Quyosh sistemasidagi jismlargacha bo‘lgan masofalarni aniqlashning trigonometrik va radiolokatsion usullari. Osmon jismlarigacha bo‘lgan masofalarni bilgan holda ularning o‘lchamlarini aniqlash.
Astronomiyada uzunlik o‘lchovi birliklari. Astronomik birlik, yorug‘lik yili va parsek, kilo va megapersek.
Kepler qonunlari. Osmon jismlarining massalarini hisoblash.
Keplerning birinchi va ikkinchi qonunlari. Keplarning uchinchi qonuni va uning Nyuton tomonidan umumlashtirilishi.
