O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi samarqand viloyati xalq ta’limi xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy markazi

Yorqulov Odil Botirovich

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI
SAMARQAND VILOYATI XALQ TA’LIMI XODIMLARINI QAYTA TAYYORLASH VA ULARNING MALAKASINI OSHIRISH HUDUDIY
MARKAZI





Yorqulov Odil Botirovichning “Chaqiruvga qadar boshlang’ich tayyorgarlik fanidan “Tanklarning vazifasi, tuzilishi va jangovar xususiyatari” mavzusidagi
MALAKA ISHI
Yo‘nalish (guruh) CHQBT o‘qituvchilari Tinglovchining ish joyi Samarqand viloyat Pastadarg’om tumani 118-maktab
Kafedra mudiri O‘. O‘tanov
Imzo
Malaka ishi rahbari (taqrizchi) Ruziyev Sh
Imzo
Tinglovchi Yorqulov O
Imzo
Samarqand - 2020-yil


MUNDARIJA

1. 
   Kirish………………………………………………………………………………..4
   
2. 
   Tanklarning vazifasi……………………………………………...…………………6
   
3. 
   Tanklarni ta'mirlash va modernizatsiyalash…………...…………………………….9
   
4. 
   Tankning jangovar imkoniyatlari……………………….…………………………..14
   
5. 
   Janglarda tanklarning ahamiyati va o’rni……………………..…………………….19
   
6. 
   Xulosa……………………………………………………………………………......22
   
7. 
   Abiyotlar ro’yxati…………………………………………………………………….24
   
8. 
   Kalit so’zlar…………………………………………………………………………..25
   
9. 
   Yo’l xaritasi…………………………………………………………………………..26
   

Reja

1. 
   Kirish
   
2. 
   Asosiy qism
   

1. 
   Tanklarning vazifasi
   
2. 
   Tanklarni ta'mirlash va modernizatsiyalash
   
3. 
   Tankning jangovar imkoniyatlari
   
4. 
   Janglarda tanklarning ahamiyati va o’rni
   

3. 
   Xulosa
   
4. 
   Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati
   
5. 
   Ilovalar
   

KIRISH

Tank (inglizcha: tank — sisterna, bak) — zanjirli (gusenitsali) zirhlangan jangovar mashina. Turli nishonlarni yoʻq qilish, ekipajni ishonchli himoyalash, turli xil toʻsiklardan bemalol oʻtish xususiyatiga ega. Inglizlar 1916-yilda "Marka 1" tanklarini ishlab chiqib, shu yili ularni birinchi marta Somma daryosi boʻyidagi jangda qoʻlladi. Hozir juda takomillashgan turli rusumdagi tanklar ishlab chiqariladi.

Tankning asosiy qismlari: zirxli korpus, minora, qurolyarogʻ kompleksi (asosiy va yordamchi qurollar, oʻqdori), kuzatish asboblari, moʻljalga olish va boshqa moslamalar, kuch (motor) qurilmasi, kuch uzatkichi (transmissiya), yurish qismi, elektr jihozlar, aloqa tizimi, yongʻinga qarshi jihozlar, ommaviy qirgʻin qurollarining shikastlovchi omillarga qarshi himoya tizimlari va boshqa Korpus va minora Tankning barcha tarkibiy qismlarini birlashtiradi hamda ekipaj, agregatlar va yenilgʻini shikastlanish va zararlanishdan saklaydi. Minora qoʻlda, elektr yoki elektrgidravlik yuritmalar yordamida aylantiriladi. Tankning korpusi va minorasi legirlangan zirh poʻlati listlarini bir-biriga payvandlab yasaladi, baʼzan, yaxlit quyma korpusli Tank ham uchraydi. Minora, odatda, quyma holda boʻladi (baʼzi hollarda payvandlab) yasaladi. Tanklar snaryadga qarshi (faqat yengil Tanklar — oʻqqa qarshi) zirhlanadi. Hozirgi Tanklar korpusining ichki qismi boshqaruv boʻlmasi (unga mexanikhaydovchi joylashadi), jangovar boʻlma (unga T. komandiri, toʻp otuvchi, oʻklovchi joylashadi, agar oʻqlovchiavtomat mavjud boʻlsa, oʻqlovchi boʻlmaydi), shuningdek motortransmissiya boʻlmasiga ajraladi. Yonilgʻi, odatda, hamma boʻlmalarga oʻrnatilgan baklarda, baʼzan korpusdan tashqaridagi baklarda saqlanadi.
Tankning asosiy quroli maxsus toʻp, yordamchi quroli pulemyot va zenit pulemyota hisoblanadi. Asosan, Tanklarga oʻyiq yoki silliq stvolli toʻplar oʻrnatiladi. Oʻqdorilar komplektiga zirh teshar, kumulyativ (nishonga yoʻnaltirilgan), odsiy snaryadlar va plastik portlovchi moddali snaryadlar (inshootlarni buzish va jonli kuchlarga shikayet yetkazish uchun) kiradi. Aniq oʻq (snaryad) otish kurol stabilizatorlari, ballistik hisoblagichlar, otish uchun maʼlumotlarni avtomatik suratda taiyerlaydigan kurilmalar, tunda otish asboblari yordamida amalga oshiriladi. Tank ichidagi havo filtrventilyatsiya qurilmasi bilan tozalab turiladi. Tamkning kichik, yengil, oʻrtacha va ogʻir turlari boʻladi. Ular joyiga va maqsadiga karab ishlatiladi.
Ko'rinishidan murakkab bo'lmagan bu vazifa puxta ishlab chiqishni talab qildi. Dastlab dastgohlarni qismlarga ajratish kerak bo'lgan ustaxonani aniqlash kerak edi. Nosozliklarni aniqlash texnologiyasini ishlab chiqish, agregatlar va yig'ilishlarni tashkillashtirish va ustaxonalarga va uchinchi tomon ta'mirlash zavodlariga jo'natish, yoqilg'i, moylarni va boshqa ko'p narsalarni tashlashni tashkil etish bo'yicha chora-tadbirlarni ishlab chiqish. Axir, UVZ, avvalambor, ishlab chiqaruvchidir. Tankoremont SSSRda Mudofaa vazirligining tanklarni ta'mirlash bo'yicha maxsus zavodlari (TRZ) tomonidan amalga oshirildi, ular uchun texnologiyalar, uskunalar, qalbakilashtirish vositalari, asbob-uskunalar yaratilib, ilgari o'zlashtirilgan, maxsus o'qitilgan xodimlar bo'lgan.
1992 yil uchun UVZ tajriba o'tkazish uchun T-72B va B11 variantlarida 10 ta vositani ta'mirladi. Shu bilan birga, T-72A ni T-72B yoki B1 darajalariga qadar takomillashtirish bilan ta'mirlash qiymati, turli xil hisob-kitoblarga ko'ra, yangi tank narxining 44-58% ni tashkil etdi.
To'g'ridan-to'g'ri ishlab chiqarish zavodida ta'mirlash sifati TRZ MO tomonidan amalga oshirilgan ta'mirdan yuqori deb tan olindi, ammo uning narxi xuddi shu TRZ bilan taqqoslaganda qo'rqinchli edi. Tushuntirish juda oddiy edi: UVZ ulkan korxona bo'lib, u katta xarajatlar va har xil turdagi xarajatlarga ega. Tanklarning seriyali ishlab chiqarilishi bilan bu xarajatlar mutanosib ravishda butun seriya bo'yicha "tarqaldi", ammo bu holda, tanklarning seriyali ishlab chiqarishining keskin qisqarishi bilan barcha xarajatlar ta'mirdan o'tgan avtoulovlarning kam soniga bog'liq bo'lishi kerak edi. Bundan tashqari, "sotib olingan" deb nomlangan mahsulotlar ishlab chiqarish xarajatlarining o'sishiga yordam berdi. "Uralvagonzavod" har bir tiyin uchun butlovchi qismlar etkazib beruvchilar bilan kurashishi kerak edi. Va bu buzilgan davlat xaridlari tizimi sharoitida, ko'plab kontragentlar ishlab chiqarishni qisqartirishni boshladilar. Shunga qaramay, "Uralvagonzavod" rahbariyati, Bosh direktor B.C. Seryakova 1993 yilda oyiga 40 tagacha mashinani ta'mirlashni rejalashtirgan edi.