Oʻzbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi toshkent viloyati zangiota tumani xtb tasarrufidagi 20-sonli umumiy o‘rta ta’lim maktabi

O‘z-o‘zidan boshqarilish. Gumoral va nerv boshqarilishi tufayli barcha organ­lar va organlar sistemasining oʻzaro bog‘lanishi, ularning muvofiqlashib ishlashi amalga oshadi. Shu sababdan organizm bir butun yaxlit sistema sifatida ishlaydi. Bu jarayon o‘z-o‘zidan boshqarilish deyiladi. Gumoral va nerv boshqarilishi tufayli organizm ichki muhitining nisbiy doimiyligi va uning funksiyasining turg‘unligi ta’minlanadi. O‘z-o‘zidan boshqarilish tufayli organizm ichki muhitining tarkibi me’yordan ko‘proq oʻzgarganida nerv va gumoral boshqarilish jarayonlari ishga tushib uni dastlabki holatga qaytaradi. Masalan, qonda qand miqdori oshib ketsa, jigarda qanddan glikogen sintezlanishi kuchayib, qonda qand miqdori o‘zgarmaydi.

Organizmning ichki muhiti tarkibi va funksiyasining doimiyligini o‘z ichki mexanizmlari yordamida boshqarib turilishi gomeostaz (yunoncha gomeostazis — harakatsiz) deb ataladi. O‘z-o‘zidan boshqarilish hujayra darajasida amalga oshadi. Masalan, organizmda biror modda miqdori ortib ketganida hujayralarda bu modda sintezlanishi toʻxtaydi. Shunday qilib, gumoral va nerv boshqarilishi orqali organizmdagi barcha organlar va organlar sistemasining oʻzaro bog‘lanishi, ularning muvofiqlashib ishlashi, ya’ni organizmning bir butun yaxlit sistema sifatidagi funksiyasi amalga oshadi.