O’zbekiston Respublikasining tashqi savdo siyosati mavzusida yozgan k urs ishi reja: I. Kirish II. Asosiy qism

Termiz Davlat Universiteti

Iqtisod va turizm fakulteti

Iqtisodiyot (sohalar va tarmoqlar boyicha) yo`nalishi

II- bosqich talabasi

XUDOYNAZAROV ISOMIDDIN ULUG'NAZAR O'G'LINING

Makroiqtisodiyot fanidan

O’zbekiston Respublikasining

tashqi savdo siyosati

mavzusida yozgan

K URS ISHI

Reja:

I.Kirish

II.Asosiy qism

I.Savdo faoliyatining turlari.

II.Tijorat faoliyati tushunchasi, tamoyillari, maqsad va vazifalari

III.Chakana va ulgurji savdo xizmatlari

IV.Savdo xizmatlari turlarining tasnifi

V.Savdo tizimida innovatsion faoliyatlarning iqtisodiy ta‟sirlari.

III.Xulosa

IV.Foydalanilgan adabiyotlar ro‟yxati

ochilayotgan yangi imkoniyat desak aadashmaymiz.

Kurs ishi mavzusining dolzarbligi. O'tgan yil yakunlariga ko`ra, birinchi navbatda, iqtisodiyo

Tashqi savdo — bir mamlakatning boshqa mamlakat yoki mamlakatlar bilan olib boradigan savdosi. Mamlakatdan tovarlar chikarish (eksport) va mamlakatga tovarlar kiritish (import)dt tashkil topadi. Eksport va import yig’indisi mamlakatning Tashqi savdo aylanmasini tashkil etadi. Mamlakatlar o’rtasida savdosotiqnint rivojlanishi ikki tomonlama foyda olish imkonini beradi. Tashqi savdo mamlakatlararo iktisodiy munosabatlarning eng oddiy va eng kad. shaklidir. Kds. Misr, Yunoniston va Rim quldorlik tuzumi davridayoq boshqa mamlakatlar bilan ikki tomonlama savdosotiq munosabatlarini amalga oshirgan. Insoniyat tarixida birinchi marta Sharq va G’arb dunyosini bir-biri bilan bog’lagan Buyuk Ipak puli kitalararo savdoni yo’lga qo’ydi. Bu yo’l hozirgi O’zbekiston hududida joylashgan shaharlarda savdosotiqning keng kuloch yoyishiga olib kelgan edi.

T.sning rivojlanishiga Buyuk geografik kashfiyotlaraan so’ng yangi dengiz yo’llarining ochilishi kuchli turtki bo’ldi. Ayniqsa, sanoat, mashinalashgan ishlab chiqarish. xalqaro xo’jalik aloqalarini yanada rivojlantirib yubordi. Yangi tarmoklar, ishlab chiqarish. turlarining paydo bo’lishi, mehnat unumdorligining oshishi ishlab chiqarilgan mahsulotlarning ichki isteʼmoldan tashqari qismini chet ellarga chiqarish va sotish imkonini berdi. Ayni paytda kupchilik mamlakatlarda xom ashyo resurslariga ehtiyoj keskin oshdi. Natijada tashqi oldisotdi harakatlarini amalga oshirishni uygunlashtiradigan xalqaro bozor qaror topdi.

Tashqi savdoning rivojlanishi asosida xalqaro mehnat taqsimoti va D. Rikardo asoslab bergan qiyosiy ustunlik qoidasi yotadi. Bu kridaga ko’ra alohida sharoitlarning mavjudligi, xususan, qulay geografik joylashuv, noyob tabiiy resurslar ayrim mamlakatlarga tovar va xizmatlarning ayrim turlarini i. ch.da muayyan ustunliklar beradi. Mamlakat o’zining qiyosiy ustunligidan foydalanib ayrim tovar turlarini ishlab chiqarish.ga ixtisoslashadi, mahsulotlarini boshqa mamlakatlarga ham sotish maqsadida katta miqdorda va yuqori sifatda ishlab chiqarish.ga xarakat qiladi. Bunday tovar va xizmatlarni uzlarida ishlab chiqarmaydigan boshqa mamlakatlar, ishlab chiqarganda ham ularga ketadigan sarfxarajatlarning nisbatan yuqoriligini hisobga olib, tashqaridan tovar va xizmatlarni kiritish yo’lini tutadilar.

• 
  O’zbekiston Respublikasi jahonning 140 dan ortiq mamlakatlari bilan savdosotiq aloqalarini amalga oshirmoqda. 2003 yilda O’zbekistonning tashqi savdo aylanmasi 6,7 mlrd. AQSH dollarini tashkil etdi. Bu ko’rsatkich 2002 yilga nisbatan 17,3% kupdir. Uning Tashqi savdoda jahonning iqtisodiy rivojlangan mamlakatlari hissasi ortib bormoqda. O’zbekiston savdo aylanmasining 62% uzoq xorij mamlakatlariga, 38% esa MDH mamlakatlari hissasiga to’g’ri kelmoqda. O’zbekistonning hozirgi asosiy savdo hamkorlari — Buyuk Britaniya, Germaniya, Yaponiya, Shveysariya, AKSH, Janubiy Koreya, Rossiya, Italiya, Niderlandiya, Belgiya, Turkiya, Fransiya, Xitoy va boshqa davlatlar. Respublika Tashqi savdoning 60%dan ziyodrog’i Yevropaga, 33% Osiyo, 6,5% Amerika qitʼasi mamlakatlari hissasiga to’g’ri keladi (2003). Tashqariga tovar chiqarish tarkibida mashina va asbobuskunalar, rangli metallar va energiya vositalari o’rin olmoqda. Asosiysi — O’zbekistonning Tashqi savdoda faqat xom ashyo vositalari bilan qatnashuviga barham berilmoqsa, eksport tarkibi sezilarli kengaymoqda. Rivojlangan mamlakatlar bilan savdo aloqalari chetdan qo’shimcha moddiymoliyaviy resurslarni jalb kilish, ishlab chiqarish.ga ilgor texnika va texnologiyani joriy etish, ichki isteʼmol bozorini turlituman keng xalq isteʼmoli tovarlari bilan to’ldirish, xizmat ko’rsatish sohasida xorij tajribasidan foydalanish, qo’shimcha ish o’rinlarini yaratihda muhim ahamiyat kasb etmoqda.
  
• 
  Mamlakatning Tashqi savdo siyosatini O’zbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy aloqalar Agentligi amalga oshiradi. Tashqi savdo "O’zbekiston Respublikasining tashqi iqtisodiy faoliyati to’g’risida" (1991, 14 iyun), "Valyutani tartibga solish to’g’risida" (1993, 7 may), "Davlat bojxona xizmati to’g’risida" (1997, 29 avg .) qonunlari, "Bojxona kodeksi" (1997, 27 dek.) va boshqa qonun va qarorlar, me’yoriy hujjatlar bilan tartibga solinadi.
  
• 
  Mamlakatlar o’rtasida Tashqi savdoni tartibga solishda Jahon savdo tashkiloti muhim rol o’ynaydi.