O’zbekiston respublikasioliyva o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti hisob va audit fakulteti

 
1.3. Ustav, qo’shilgan va rezerv kapitalni buxgalteriya hisobida 
hisobga olish 
 
Korxonalarda buхgаltеriya hisоbini yuritishning аsоsiy mаqsаdi -
хo’jаlik sub’еktlarining bаrchа хo’jаlik muоmаlаlаrini rаsmiy rаvishdа hisоbdа 
аks ettirish vа mа’lum bir dаvrlаrdа fоydаlаnuvchilаrgа zаruriy mа’lumоtlаrni 
bеrish 
hisоblаnаdi. 
Shu 
bilan 
birga,
korxona xususiy kapitali harakati, o’zgarishi va tarkibini buxgalteriya hisobida 
hisobga olish, uni moliyaviy hisobotda aniq va to’liq aks ettirish xo’jalik 
yurituvchi sub’yekt uchun iqtisodiy qarorlar qabul qilish uchun muhimdir. 
Korxonalar xususiy kapitalining muhim turi bo‘lib ustav kapitali hisoblanadi. 
Ustav kapitali bo’yicha buxgalteriya hisobining asosiy vazifalari bo’lib 
quyidagilar hisoblanadi: 

Ustav kapitalini korxonalarning ta’sis etilgan kuniga aks ettirish; 

Ta’sischilar tomonidan o’z ulushlarini belgilangan muddatlarda 
kiritilishi ustidan nazorat o’rnatish; 

---

20 

Ustav kapitalidagi o’zgarishlarni o’z vaqtida va to’g’ri hisobga 
olish; 

Chet el investorlari tomonidan chet el valyutasida kiritilgan 
mablag‘lar bo’yicha valyuta kurslari o’rtasidagi farqlarni to’g’ri hisobga olish; 

Ta’sischilar bilan olinadigan dividendlar va ularning hissalari 
bo’yicha hisob-kitoblarni to’g’ri olib borish; 

Ustav kapitaliga doir ma’lumotlarni moliyaviy hisobotlarda to’g’ri 
aks ettirish va boshqalar.
21- son BHMS ga muvofiq ustav kapitalining hisobi quyidagi schyotlarda 
olib boriladi: 

8310 
“Oddiy aksiyalar”,
 
 

8320 
“Imtiyozli aksiyalar” 
–
aksionerlik jamiyatlarida
 

8330 
“Pay va badallar” – xususiy korxonalarda (xususiy savdo va 
ishlab chiqarish korxonalarida, ma’suliyati cheklangan jamiyatlarda, qo‘shma 
korxonalarda, xorijiy korxonalarda, sho’ba korxonalarida, qaram xo’jalik 
jamiyatlarida). 
Ushbu schyotlarning barchasi passiv schyotlar bo’lib, ularning kreditida 
ustav kapitalini vujudga kelishi va ko’payishi, debetida esa uning kamayishi aks 
ettiriladi.