O‘zbekiston tarixi (IV asrdan XVI asrgacha)



Yüklə 1,2 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə163/175
tarix07.10.2023
ölçüsü1,2 Mb.
#152971
1   ...   159   160   161   162   163   164   165   166   ...   175
7-sinf ozbekiston tarixi uzb

Mirzo Ulug‘ bek
1424–1429-yillar
da sha har yaqinidagi 
Obirahmat an 
hori bo‘ 
yida rasadxona 
qur dirdi. Hanuz gacha olimlarning qizi-
qishini uyg‘o 
tib kelayotgan bu ulkan 
imoratning balandligi 31 metr edi.
G‘iyosiddin Jamshid
boshchi-
ligida rasadxonaning aso 
siy o‘l-
chov asbob-us ku nasi – ulkan sek s -
tant o‘rnatilgan. Samar qand sek s tanti
o‘sha davrda Shar q da ma’ lum bo‘lgan 
sekstantlarning eng kat tasi hisoblangan. 
Ulug‘bek 
rasadxonasining
ichki ko‘rinishi


149
Ulug‘bek rasad xona qo shida zamonasining boy kutub xonasini 
ham tashkil etadi. Bu kutubxonada fanning deyarli hamma 
sohalariga tegishli qariyb o‘n besh ming jild kitob saqlangan.
Ulug‘bekning faol ishtiroki bilan Ulug‘bek rasadxonasi 
o‘sha zamon sharoitida mukammal astronomik asbob va 
uskunalar bilan jihozlangan oliy darajadagi ilmgohga aylanadi. 
Rasadxonada Ulug‘bek bilan birga mashhur matematik va 
astronomlardan 
“Aflotuni­ zamon”­
deb nom olgan 
Qozizoda 
Rumiy, G‘iyosiddin Jamshid Koshoniy

“o‘z davrining 
Ptolomeyi” 
nomi bilan shuhrat qozongan 
Ali Qushchi 
va 
ko‘pgina boshqa olimlar ilmiy kuzatishlar va tadqiqotlar olib 
boradilar. Xullas, Ulug‘bek Samarqandda butun bir astronomiya 
maktabini yaratdi.
Rasadxonada olib borilgan kuzatish va tadqiqotlar tufayli 
1018
ta qo‘zg‘almas (turg‘un) yulduzlarning o‘rni va holati 
aniqlanib, ularning astronomik jadvali tuziladi. Rasadxonada 
olib borilgan tadqiqotlarning natijalari asosida matematika va 
astronomiyaga oid qator nodir asarlar yaratildi.
Ulug‘bekning shoh asari 
“Ziji jadidi Ko‘ragoniy” 
(Ko‘ra-
goniyning yangi astronomik jadvali) nomli kitobidir. 
“Ziji 
jadidi Ko‘ragoniy” 
asosan ikki qismdan: keng muqaddima 
va 1018 ta qo‘zg‘almas yulduzlarning o‘rni va holati aniqlab 
berilgan jadvallardan iborat. Ulug‘bekning astronomik jadvali 
o‘sha zamondagi shunga o‘xshash jadvallar orasida yuksak 
darajada aniqligi bilan ajralib turadi. Shuningdek, Ulug‘bekning 
yil hisobini hozirgi hisob-kitoblarga solishtirgudek bo‘lsak, u 
bor-yo‘g‘i bir minut-u ikki sekundga farq qiladi. Bu XV asr 
uchun g‘oyat yuksak aniqlik bo‘lib, hozirgi zamon o‘lchovlariga 
juda yaqindir.

Yüklə 1,2 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   159   160   161   162   163   164   165   166   ...   175




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin