5. Jaloliddin davlatida nega ichki ziddiyatlar kelib chiqqan?
Nima deb o‘ylaysiz, uning oldini olish mumkinmidi?
22-§. JALOLIDDIN MANGUBERDI VATAN QAHRAMONI Tayanch tushunchalar: Jaloliddin Manguberdi haqida yaratilgan tarixiy asarlar, mustaqillik yillarida Jaloliddin Manguberdi taval- ludining 800 yilligi keng nishonlanishi . Tarixiy-badiiy asarlarda Jaloliddin Manguberdi timso- lining yaratilishi. Anushteginiylar sulolasi boshqargan Xorazm-
shohlar davlati (1097–1231)ning ko‘p yillik tarixi o‘sha davr
musulmon tarixchilari tomonidan yozilgan qator asarlarda o‘z
aksini topgan. Ular asosida ushbu sulolaning so‘nggi vakili,
buyuk sarkarda Jaloliddin Manguberdi hukmronligi, uning
mo‘g‘ul istilochilariga qarshi qahramonona kurashi hamda
G‘arbiy Osiyo sarhadlaridagi faoliyatini kuzatish mumkin. Bu
manbalar orasida Jaloliddin Manguberdining shaxsiy kotibi
(kotib al-insho), tarixchi Nasaviy'>Shihobiddin ibn Ahmad an-Nasaviy qalamiga mansub “Siyrat assulton Jalol adDin Mengburni”
(“Sulton Jaloliddin Manguberdining tarjimayi holi”) nomli asar
alohida o‘rin tutadi.
Naso (Niso) viloyatidagi qal’alardan birining sohibi bo‘l-
gan Nasaviy1224-yilda xizmat yuzasidan Iroqqa borib qo-
ladi va o‘sha yerda Sulton Jaloliddinning xizmatiga kiradi.
Shundan e’tiboran u Jaloliddinning ishonchli mulozimlaridan
biriga aylanib, to 1231-yilgacha, ya’ni Jaloliddinning vafotiga
qadar u bilan birga bo‘ladi.
Nasaviy o‘z qahramonini yaqindan bilgan, asarida bayon
topgan voqea-hodisalarining aksariyatida bevosita ishtirok
et
gan yoki shohid kishilarning xabarlariga tayangan, eng
muhimi, xolisona va haqqoniy fikr bildirgan, bular asarning
ilmiy qimmati hamda ishonchlilik darajasini oshiradi. Muallif
79
o‘z asarini bitishga Jaloliddin vafotidan qariyb 10 yil o‘tgandan
so‘ng 1241-yilda kirishgan.
