O‘zbekiston tarixi (IV asrdan XVI asrgacha)
* Jizya – Islomni qabul qilmagan aholidan olinadigan jon
Yüklə 1,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Umar ibn Abdulaziz
|
* Jizya – Islomni qabul qilmagan aholidan olinadigan jon
solig‘i * Zakot – mol-mulkning 1/40 qismi hajmida olingan soliq * Xiroj – hosilning 1/3 qismi hajmida olinadigan yer solig‘i * Masjid, machit (arabcha – sajda qilinadigan joy) – musulmonlar jamoa bo‘lib, namoz o‘qiydigan joy, ibo- datxona 33 poy mol etildi. Mahalliy sug‘d yozuvida bitilgan diniy va ma’ri- fiy kitoblarni, ilmiy asarlarni va qimmatli hujjatlarni ham da sanam larni gulxanlarda yoqib, yo‘q qilib tashlaydilar. Quva- dagi budda ibodatxonasi haykallarining parchalab tashlangani, Afrosiyob saroy devorlariga solingan suratlardagi odam rasm- larining ko‘z lari o‘yilib, bo‘yinlariga qilich bilan chizib yubo- rilganligi bunga yaqqol misoldir. 1. Xalifalik istilosi Movarounnahrda qanday oqibatlarga olib keldi? 2. Mahalliy aholini islomga kirgizishda qanday yo‘llardan foyda- lanildi? 3. Arablar tomonidan qanday soliqlar joriy etilgan? 4. Istilo mahalliy madaniyatga qanday ta’sir ko‘rsatdi? 10-§. XALIFALIKKA QARSHI XALQ NOROZILIGI Tayanch tushunchalar: xalq noroziligi, G‘urak va Divashtich qo‘zg‘olonlari, moliyaviy islohot, umaviylar, “Oq kiyimlilar” qo‘z- g‘oloni, Muqanna, Rofe ibn Lays. Qo‘zg‘olonning sabablari. Xalifalikning talonchilik siyo- sati mahalliy xalqni barcha haq-huquqlardan mahrum etdi. Mada niyatning oyoqosti qilinishi, arab tili, yozuvi va xalifalik qonun-qoidalarining zo‘rlik bilan joriy etilishi natijasida mahalliy xalq orasida norozilik tobora kuchayib, qo‘zg‘olonlar ko‘tarilishiga sabab bo‘ldi. Xalifa Umar ibn Abdulaziz (717–719) murakkab vaziyatni hisobga olib, bo‘ysundirilgan yerli xalqlar bilan kelishish siyo- satini amalga oshirishga majbur bo‘ldi. U yangi yerlarni bun- dan buyon zabt etishni to‘xtatish hamda moliyaviy islohot o‘tka zish to‘g‘risida farmon berdi. Bunga binoan musulmon arablar bilan bir qatorda islomni yangi qabul qilgan mahalliy xalqlardan xiroj va jizya soliqlarini olish bekor qilindi. Biroq Movarounnahr zodagonlarining ko‘p- chiligi o‘zini haqiqiy musulmon deb hisoblab, soliq to‘lamay qo‘yadi. So‘ngra xalifalik ma’muriyati bir yo‘la hammadan jizya olish haqida buyruq beradi. Natijada Movarounnahrda 2 – O‘zbekiston tarixi, 7 34 yoppasiga islomdan chiqish va eski dinlarga qaytish bosh- lanadi. Buning oqibatida mahalliy mulkdorlar bilan arab ma’- mu riyati o‘rtasida ziddiyat keskinlashib, butun mamlakatda bos qinchilarga qarshi xalq qo‘zg‘olonlari ko‘tariladi. Yüklə 1,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|