O‘zbekistonda fanlararo innovatsiyalar va 17- son ilmiy tadqiqotlar jurnali
Yüklə 79,85 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
O‘ZBEKISTONDA
FANLARARO INNOVATSIYALAR VA 17- SON ILMIY TADQIQOTLAR JURNALI 20.03.2023 F.Qodirovaning “Maktabgacha pedagogika” o‘quv darsligida 6-7 yoshli bolalarning bilish jarayonlari, jumladan ulardagi ijtimoiy-hissiy rivojlanish jarayonlari va ularni riivojlantish haqida bir qator nazariy ma‘lumotlar berilganligini ko‘rishimiz mumkin. Unda 6-7 yosh bolalarning rivojlanish xususiyatlari, Bolani mktabga tayyorlash jarayonida ta‘lim olishga tayyorlash, o‘qishga ishtiyoq uyg‘otish lozimligi haqida fikrlar keltirib o‘tilgan. Z.T.Nishonova, N.G.Kamilova, D.U.Abdullayeva, M.X.Xolnazarovalarning “Rivojlanish psixologiyasi pedagogik psixologiya” kitobida bu yoshda bolalarning ijtimoiy-hissiy rivojlanish jarayonida yuz beradigan inqirozlarni o‘rganilgan. Unga ko‘ra, maktabgacha yoshda bola o‘zini jismoniy alohida mustaqil individ sifatida anglashdan, o‘z hissiyot va kechinmalarini anglashgacha bo‘lgan yo‘lni bosib o‘tadi 88 . O‘z uyida yaqinlariga nisbatan quyidagi xulq-atvorni namoyon etadi: bolaga gapirganda javob reaksiyasi orasida tanaffusning paydo bo‘lishi, ota-ona tomonidan buyurilgan ishni bajarishda vaqtni cho‘zish, quloq solmaslik, qaysarlik, talabchanlik, injiqlik, maqtovni kutish kabi xulq-atvor shakllarini namoyon qiladi. Professor Y. Nurumbekovaning maktabgacha ta’lim va uni O‘zbekistonda yangi istiqbollari haqidagi ko‘plab tadqiqiy ishlari ham biz tanlagan mavzuga doir juda ko‘p ma‘lumotlarni taqdim etishiga. Yani, yosh avlodni har tomonlama yuksak saviyali va sog‘lom qilib tarbiyalashdagi eng muhim ta‘lim muassasasidan biri bu maktabgacha ta‘lim ekanligi uning tadqiqotlarida yaqqol namoyon bo‘lgan. 6-7 yoshli bolalarning ijtimoiy-hissiy rivojlanishida jiddiy o‘zgarishlar jismoniy va fiziologik jihatdan rivojlanish, emotsional sohalaridagi rivojlanishlar yangi shaxsiy hayotga debocha hisoblanadi desak mubolag‘a bo‘lmaydi. Rivojlanishda kishidagi jismoniy, ruhiy, va ijtimoiy jarayon bo‘lib, u barcha tug‘ma va egallangan miqdor va sifat o‘zgarishlarini o‘z ichiga oladi. Bolaning hissiy rivojlanishi – bu uning idrokining rivojlanishi va ob‘ektlarning tashqi xususiyatlari: ularning shakli, rangi, o‘lchovi, fazodagi holati, shuningdek hidi, ta‘mi haqidagi g‘oyalarini shakillantirish. Erta va maktabgacha yoshdagi bolalarda hissiy rivojlanishning ahamiyatini yaxshilash, atrofimizdagi dunyo haqidagi g‘oyalarni to‘plash uchun eng qulaydir. Maktabgacha ta‘lim tashkilotlarida 6-7 yoshli bolalarning ijtimoiy-hissiy rivojlanishiga tizimli yondashuv asosida kattalar va tengdoshlari bilan muloqatchanlikka o‘rgatish hissi, psixologik zo‘riqishlarga nisbatan bardoshli bo‘lish ko‘nikmalarini shakllantirishga ko‘maklashishimiz lozim. Bolalar jamoasini shakllantirish axloqiy tarbiya bilan chambarchas bog‘liqdir. Bolalar o‘z xulqlarining jamoa manfaati bilan bog‘liqligi haqidagi bahoni eshitadilar. Bola jamoa fikri va bahsi bilan hisoblashsa, o‘zining jamoa uchun zaruriyatini sezsa, u bilan g‘ururlansa, umumiy hayotning yoqimli va quvonchli bo‘lishi uchun intilsa, bu jamoaning yetarli darajada shakllanganligidan dalolat beradi. Bola muassasaga kelishi bilan bolalar jamoasining 88 Z.T.Nishanova, N.G.Kamilova, D.U.Abdullayeva, M.X.Xolnazarova ‘‘Rivojlanishpsixalogiyasipedagogikpsixalogiya’’ kitobii Toshkent-2019 |