ILMIY TADQIQOTLAR JURNALI 20.10.2023
Metodlar -o‘rganilayotgan obektning mohiyati va qonuniyatlaridan kelib chiqib,
borliqni amaliy va nazariy o‘zlashtirish usullaridir, ijtimoiy pedagogika esa
pedagogikaning bir sohasi bo‘lib, uning metodlarini pedagogikada qo‘llanadigan
tarbiyalash va o‘qitishning an’anaviy metodlariga tayanamiz, boshqa tomondan
ijtimoiy ta’lim va ijtimoiy tarbiya’ning ijtimoiy pedagogika va ijtimoiy faoliyat bilan
o‘zgarib bormokda. Yana shuni yodda tutish kerakki, buning diqqat markazida bola va
uni o‘rab turgan ijtimoiy muhit turadi ijtimoiy pedagog esa bolaga muammolarni uni
ijtimoiylashish jarayoni hal qilishga yordam beradi . Ijtimoiy pedagogika bola bilan
bevosiga yoki bilvosita -oila, do‘stlari, bolalar jamoasi orqali ta’sir o‘utkazadi. U
qandaydir qisqa muddatli vazifalarni bajarilishi yoki, bola bilan uzok vakt davomida
ishlashi mumkinligini hisobga olamiz. Ijtimoiy pedagogik metodlar orqali bolaning
ongi, xulki his-tuyg‘ulariga maqsadga muvofiq ta’sir o‘tkazilish hamda uni o‘rab turgan
ijtimoiy muhitga ta’sir o‘tkazishi mumkin.
Metodlar - bolaning ijtimoiylashishi va tiklashda hamkorlik qiluvchi, pozitiv
ijtimoiy tajriba to‘plashida yordam beruvchi ijtimoiy pedagog va bolaning o‘zaro
bog‘liq hatti- harakatlari usullaridir . Ijtimoiy pedagogika ham pedagogikaning eng
yangi sohalaridan biri bo‘lib, ijtimoiy - pedagogik faoliyat yangi shakllanayotgani
uchun uning metodlar tizimi haqida gapirish juda erta. Shuning uchun ijtimoiy
pedagog o‘z amaliy faoliyatida pedagogika, psixologiya va ijtimoiy ishdagi metodlardan
keng foydalanadi. U shakllanishi bosqichida o‘z kasbiy faoliyatni bajarish uchun
ijtimoiy pedagog alohida usullardan tashqil topgan metodlarni egallashi kerak.
Metodlar, usullar va vositalar shu tariqa bir-birlari bilan bog‘liqki, metodlar va usullar
holat da vositalar rolini bajarishi mumkin. Ijtimoiy pedagogik faoliyatda ishontirish va
mashq qilishi metodlari keng qo‘llaniladi, Bu metodni qo‘llashning xususiyati shundan
iboratki, ijtimoiy pedagog qaysidir sabablarga ko‘ra odob - axloqning umum qabul
qilingan me’yorlari shakllanmagan yoki notug‘ri shakllangan bola bilan ish olib
boradilar. Shu jamiyatga qabul qilingan hayot me’yorlari, ular to‘g‘risidagi to‘g‘ri va
aniq tasavvo‘rning yuzaga kelishi, oxir - okibatda shaxsning ishonchi uning hayotdagi
o‘rnini shakllantiradi, bilim va ular haqidagi tasavvur bilan bog‘lik. Ishontirish metodi
jamiyatda qabul qilingan me’yorlarni bola xulki va faoliyoti motivlariga ko‘chirishga
yordam berib, e’tiqodni shakllantiradi.
Hikoya va leksiya-bir kishi ijtimoiy pedagog tomonidan olib boriladigan
metodning monologik formasi. xikoya kichik yoshdagi bolalar bilan ishlashda
kullaniladi, u o‘z ok vakt cho‘zilmaydi, aniq va ravshan faktlarga asoslanadi. Leksiya
katta yoshdagi bolalarga qo‘llaniladi, vakti uzokrok bo‘lib, murakkab axloqiy
tushunchalar ( gumanizm, do‘stlik, yaxshiklik)ni ochib beradi. Suxbat va disput-
dialogik shakldagi usul, bunda bolalarning ishlashi muhim. Suhbat - bu savol-javob
metodi ijtimoiy pedagog suhbatni shunday olib borishi kerakki, savollarni nafaqat u,
balki bolalar ham bersin. O‘smirlar uchun disput metodi kullanadi, bu metod fikrlarini
shakllantiradi. Shunday qilib ishontirish - bu ma’lum axloqning to‘g‘riligi va zarurligini
tushuntirish va isbotlash. Agar ishontirish bola ongini "programmalashtirsa, mashq